Gdyby Armia Czerwona szykowała się do obrony w czerwcu 1941 roku Blietzkriegu by nie było - A.Cz. miała aż nadto sił by powstrzymać atak Wermachtu na głównych kierunkach strategicznych - w tej notce omówię to na przykładzie najważniejszego kierunku ataku dla Wermachtu : Brześć- Smoleńsk -Mińsk.
Działała tu 2 Grupa Pancerna pod dowództwem Heinza Guderiana.
Ale Stalin latem 1941 roku miał inne plany i nie dopuszczał do siebie myśli, że Wermacht zaatakuje - wydawało mu się to niemożliwe; uważał siebie za Geniusza Wojny , Przebiegłego Stratega ; przyjmował za istotne , wiarygodne tylko te doniesienia wywiadu, które odpowiadały jego wizji np. informacje o tym, że Wermacht nie zamawiał na 1941 ani specjalnej odzieży zimowej ani nawet specjalnych smarów do czołgów artylerii- smarów dla warunków zimowych - i to mu wystarczyło by wierzyć ,że Hitler nie zaatakuje; co więcej uważał że jego przygotowania wojenne - do ataku na Zachód nie zostały wykryte.
[(Northern European Overture to War, 1939-1941 From Memel to Barbarossa
Edited by Michael H. Clemmesen, Danish Centre for Military History and Marcus Faulkner, King's College London
wydanie rok 2013 , cena: 178 EUR
" Only the fact that Hitler struck first meant that offensive remained at the planning and the preparation state."
Tylko fakt, że Hitler uderzył pierwszy skutkował tym , że ofensywa (Stalina) pozostała w stadium planowania i przygotowywania. ) ]
Jest też sporo autorów rosyjskich, ktorzy sa zdania że w 1941 roku Stalin planował ofensywe na Zachód a nie myslał o obronie granic.
Чужой земли мы не хотим ни пяди! Мог ли Сталин предотвратить Вторую мировую ...
Autorzy Леонид Павлов
Czy Stalin mógł odwrócić losy II wojny światowej ?
..Stalin nie to że nie oczekiwał wojny, ale był pewny tego, że pierwsze uderzenie zada własnie ON , i własnie wtedy , kiedy będzie chciał, i Niemcy nie będa bombardowac naszych miast latem 1941 roku...
- Stalin był przekonany o sile Armii Czerwonej i nie obawiał się Niemców - w przemówieniach , np. do absolwentów szkoł oficerskich w maju 1941 roku akcentował , że Wermacht jest armią do pokonania; ich sukcesy we Francji wyjasniał słabą postawą, wręcz tchórzostwem armii francuskiej;
Stalin miał podstawy by sądzić , że Armia Czerwona w 1941 roku jest silniejsza od niemieckiej:
- posiadała lepiej opancerzone i lepiej uzbrojone czołgi, jak Kw-1. KW-2 i T-34; posiadała znacznie więcej czołgów niż Wermacht ; dysponowała wiekszę liczbą nowoczesnych dział i moździerzy np. haubica 122m wzór 1938, czy 122m armata wzór 31/37 oraz moździerze 120mm, broń której odpowiednika nie posiadał Wermacht- szczególnie przydatna w obronie ze względu na duża siłę rażenia i zasięg ostrzału.( razem A.Cz.miała 17,9 tys. dział 76 mm i powyżej, a ilość ciągników gąsienicowych była wieksza niz dział, w tym 7780 opancerzonych i uzbrojonych ciągników Komsomolec, które odpowiadały siłą ognia i opancerzeniem niemieckim tankietkom Panzer I.)
możdzierz 120mm
( Wermacht używał sprzętu wielu typów broni, które wcale nie imponowały . np. działka piechoty 75mm leichtes Infanteriegeschütz 18 zaprojektowane w 1927 roku - z reguły z zaprzęgiem konnym)
i wreszcie rzeczywiście A.Cz. miała przewagę w broni rakietowej;Всего в 1940 году было выпущено более 135 тыс. ракет РС-82 и 31 тыс. РС-132 w roku 1940 wyprodukowano ponad 135 tys. rakiet RC-82 i 31 tys. rakiet PS-132, które mogły być wystrzeliwane z samolotów I-16, I-153 , których ZSRR miał tysiące.( słynnych Katiusz użyto po raz pierwszy w lipcu 1941 roku w rejonie Smoleńska)
samolot I-16 z podwieszonymi 6 rakietami RS-82; przy atakowaniu celów powierzchniowych, np. lotnisk, mogły być wystrzeliwane z odległości ponad 1 km. ( zasięg rakiety to ok 5 km)
- Jedynie w w zakresie lotnictwa Niemcy posiadali wyraźną przewagę , także w wyszkoleniu , doświadczeniu; jednak plan Stalina zakładał zmasowane ataki na lotniska przeciwnika , w tym z użyciem rakiet odpalanych z samolotów szturmowych - co miało znacznie osłabić siłę Luftwaffe.
Na tzw. występie białostockim skoncentrował najsilniejsze oddziały pancerne; tak potężnymi czołgami i w takiej ilości Wermacht nie dysponował. Z Łomży do Warszawy było 150 km- a z Brześcia do Baranowicz -207 km ( dalej na Mińsk i Smoleńsk).
Blietzkrieg nie miałby szans na kierunku Brześć - Baranowicze- Mińsk - jeszcze raz podkreślmy - był to główny kierunek uderzenia w kierunku Moskwy !! nie było innego lepszego- Niemcy musieli tędy uderzać.
Pokażę teraz - to moja nowatorska metoda analizy wydarzeń na Froncie Wschodnim - przez wykorzystanie map topograficznych i zdjęć terenu , że był to idealny teren do obrony - nawet przez stosunkowo niewielkie siły; Blietzkrieg był uzależniony od dróg - którymi mogłyby poruszać się czołgi samochody z zaopatrzeniem.
Oto np. okolice Berezy Kartuskiej:
poza drogami tereny podmokłe błota rzeczki strumyki.
Termopile.
Jest tu analogia do wąwozu Termopile- nawet przy ogromnej przewadze wroga , małe siły są w stanie zatrzymać przeciwnika na dłuższy w miejscach , gdzie teren sprzyja obronie.
Historycy II wojny i ci z Rosji i ci z Zachodu epatują czytelnika wyliczeniami sił Wermachtu skoncentrowanych na poszczególnych kierunkach; piszą też, że siły te atakowały szerokim frontem na długości ponad 1500 km; ale mało albo prawie nic nie piszą o tym , że aby wniknąc na tereny dogodne do rozwinięcia sił Wermacht musiał najpierw przebić się przez bardzo wąskie odcinki - jak np. na kierunku Brześć - Kobryń -Bereza- Baranowicze.
Co mógł znaczyć w obronie nawet pojedynczy czołg KW-1 pokazuje epizod z bitwy pod Rosieniami , gdy taki czołg bez osłony na prawie 2 doby przerwał komunikację miedzy grupami bojowymi Raus i Seckendorf - Dywizji Pancernej;
https://www.dookolarzeszy.pl/2020/02/sowieckie-termopile-czyli-bitwa.html
poniżej opis jakimi sposobami Wermacht niszczył pozbawione osłony czołgi KW- zolnierze musieli dokonywać bohaterskich czynów, jak w Średniowieczu- walka wręcz ze stalowym potworem...
Rzeka Jasiołda , nad którą leży Bereza Kartuska - oraz szeroka, błotna , płaskodenna dolina rzeki.
- w pewnych miejscach ta wybrana przez Wermacht do ataku na kierunku na Moskwę Panzerstrasse zwężała się dosłownie do szerokości mostu czy szerokości drogi z poboczami ( max. 10 m!!). Nie było innej możliwości np. w rejonie Berezy był jedyny most ( został zajęty nie uszkodzony ) a tereny po obu stronach to właśnie taka szeroka dolina rzeczna ( pas o szerokosci do 50 km!)- na południe rozciągały się błota pińskie; na północ istniała tylko jedna alternatywna, ale gorsza droga przez Różany na Baranowicze; tam też można było zorganizować skuteczna obronę w miejscach o dogodnym w tym celu terenie.
3 Grupa Pancerna w marszu przez Różany :
Nie lepiej prezentowały się tereny w rejonie Kobrynia:
3 dywizja Pancerna Guderiana musiała poruszać się wyłącznie wzdłuż wąskiej drogi.
O tym ,że nie istniały drogi alternatywne boleśnie przekonała się 4 Dywizja Pancerna Wermachtu, która wg planu miała atakować poniżej Brześcia i dalej poruszać się gorszymi drogami lokalnymi.
Isajew:
Однако даже после того, как с большим трудом танки удалось переправить через Буг, победа не спешила идти по следам «троек» и «четверок» XXIV корпуса. Попытки 3-й танковой дивизии Моделя следовать первоначальному плану наступления провалили
Jednak nawet po tym, jak czołgi udało się przeprawić przez Bug z wielkim trudem, próby 3. Dywizji Pancernej Modelu, by przestrzegać początkowego planu ofensywy, nie powiodły się. Trzeba je było porzucić ze względu na nieprzejezdność wyznaczonych dróg. Bagna i rozlane strumienie stały na drodze czołgów i pojazdów. Trzeba było szukać innych tras. Dywizja zaczęła zbliżać się do Brześcia, czemu towarzyszyły ciągłe starcia z odmiennymi jednostkami radzieckimi, w tym czołgami nieszczęsnej 22. Dywizji Pancernej.
W rezultacie dwie Dywizje Pancerne przesuwały się gęsiego po jednej drodze....4. armia nie miała tutaj dużych sił, ale teren sprzyjał obronie nawet przez niewielkie oddziały. 3 Dywizja Pancerna okrążyła Brześć od południa i wyjechała na wschód od miasta drogą warszawską. Model znalazł się więc na trasie przypisanej dla sąsiedniej 4. Dywizji Pancernej.
W rezultacie dwie Dywizje Pancerne przesuwały się gęsiego po jednej drodze....
Jeszcze ilustracja tego , że nawet przy tak słabej obronie przeprawy przez Bug stanowił on istotną przeszkodę dla przerzucenia czołgów:
Захваченных мостов было достаточно для переправы мотопехоты, а также легкой артиллерии. Для танков все равно нужно было строить 16-тонные мосты. Как говаривал Гудериан в другом своем произведении, «победа идет по следам танков». Поэтому все утро 22 июня было потрачено на постройку мостов для них. Несмотря на то что боевые действия начались в 3.15 утра 22 июня, переправа танков по свежепостроенному мосту 4-й танковой дивизии начинается только в 10.30. Она растягивается на середину и вторую половину дня по той же причине, что и в XLVII корпусе, – плохие дороги на берегу на подступах к переправам. В отдельных местах на песчаных дорогах машины приходилось буксировать поодиночке.
Zdobyte , nieuszkodzone mosty miały nośność 16 ton; dla przeprawy czołgów trzeba było budowac mosty; jednak chodziłó nie tylko o mosty- teren był nieodpowiedni dla podjazdu czołgów do mostów- praktycznie przeciągano je pojedynczo ciągnikami przez pokryty piaskiem teren ; tempo przeprawiania czołgów było słabe i gdyby tylko po drugiej stronie były czołgi T-34 czy KW ( które pozostawiono na wystepie białostockim) prawdopodobnie wieksza cześć czołgów Panzer , które zdołano przeprawić została by zniszczona.
O tak dogodnych terenach do obrony pisał m,in rosyjski historyk Mark Sołonin, jest o tej kwestii mowa także w zbiorze:
Нокдаун 1941. Почему Сталин «проспал» удар? (сборник)
Nokdaun 1941 - Dlaczego Stalin "przespał:" uderzenie,
Planu obrony nie było..
choć formalnie był plan o takiej nazwie...
.. ale po w miarę wnikliwym czytaniu widać, że był to kamuflaż, przykrywka- był to element planu przygotowań do ofensywy:
..świadczy o tym to że oddziałom wyznaczano zadania skoncentrowania w wyznaczonych rejonach np. w rejonie Berezy Kartuskiej, ale ... termin tej koncentracji był 3 do 10 dni po ogłoszeniu mobilizacji !!! Przecież Wermacht nie czekał by na to aż Armia Czerwona przesunie oddziały w rejony, gdzie zamierzała podjąć obronę...
Gdyby to był plan obrony to przede wszystkim zarządzono by zmianę dyslokacji wojsk: potężne siły skoncentrowane na wysuniętych pozycjach na występie białostockim zostałyby niezwłocznie przesunięte na pozycje obronne na głównych strategicznych kierunkach - np na kierunku na Mińsk - Moskwa ( Brześć- Baranowicze); taki plan winien był obejmować konkretne rozmieszczenie oddziałów, zadania w obronie ( np. przygotowanie I i II oraz zapasowej linii obrony ).
W rzeczywistości był to zakamuflowany plan przygotowań do zajęcia pozycji wyjściowych do ofensywy; zresztą na początku tego dokumentu dość jasno to sformułowano:
Zadania wojsk w zakresie obrony granicy państwowej :
1. W celu zapewnienia mobilizacji i koncentracji oddziałów poleca się ...
Warto też zwrócić uwagę na datę tej dyrektywy: nie później niż 15 czerwca;
a 14 czerwca ukazał sie tzw. komunikat TASS, w rzeczywistości napisany ręką Stalina - była to naiwna( wręcz to niepodobne do Stalina) próba odwrócenia uwagi Niemców od przygotowań ZSRR do ofensywy: nieudany blef Stalina.
TASS oświadcza, że:
1. Niemcy nie wystąpiły wobec ZSRR z żadnym roszczeniem i nie proponują jakiegoś nowego, ściślejszego porozumienia, zatem nie mogło być rozmów na ten temat;
2. według danych ZSRR Niemcy także konsekwentnie przestrzegają warunków paktu radziecko-niemieckiego o nieagresji, tak samo jak Związek Radziecki; wobec tego - zdaniem kół radzieckich - pogłoski o zamiarze Niemiec zerwania paktu i dokonania napadu na ZSRR pozbawione są wszelkich podstaw, odbywające się zas ostatnio przerzucanie wojsk niemieckich, które zwolniły się po operacjach na Bałkanach, do wschodnich i północno-wschodnich regionów Niemiec
związane jest, należy przypuszczać, z innymi motywami, które
nie mają nic wspólnego ze stosunkami radziecko-niemieckimi;
3. ZSRR - jak wynika to z jego polityki pokojowej - przestrzegał i zamierza przestrzegać warunków paktu radziecko-niemieckiego o nieagresji, wobec tego
pogłoski o tym, że
ZSRR przygotowuje się do wojny z Niemcami, są kłamliwe i prowokacyjne;
4. przeprowadzane obecnie letnie ćwiczenia rezerwistów
Armii Czerwonej i przewidziane manewry mają na celu wyłącznie szkolenie rezerwistów oraz sprawdzenie pracy aparatu kolejowego, przeprowadzane jak wiadomo co roku, wobec tego
przedstawianie tych przedsięwzięć Armii Czerwonej jako wrogich Niemcom jest niedorzecznością,".
Naiwne opinie czołowych historyków zachodnich powielających rosyjską propagandę...
... np. Robert Moorhouse ( którego stanowisko cytowane z książki Pakt Diabłów wspiera Norman Davies)
Moorhouse przytacza tu wypowiedź Stalina w rozmowie z Churchillem gdy ten zapytał dlaczego nie przyjmował ostrzeżeń z różnych stron w tym z Anglii o groźbie niemieckiej agresji; Stalin ad hoc wymyślił historyjkę, jakoby wiedział, że agresja nadchodzi, ale swoimi działaniami odsunie atak o pół roku ! - to jest absurd.
Gdyby rzeczywiście spodziewał się agresji to przede wszystkim przygotował trzymał by wojsko w stanie gotowości i na dogodnych pozycjach obronnych - bo jaką miał gwarancję, że jego zabiegi odniosą skutek ? - i nie kazał by rozlokować najpotężniejszych sił pancernych na wysuniętych pozycjach : na występie białostockim i występie lwowskim.
- A co w tej kwestii ma do powiedzenia jeden z najbardziej znanych historyków rosyjskich Aleksiej Isajew ?
6 Korpus Zmechanizowany do wybuchu wojny rozlokowany był na w centrum występu białostockiego. Takie jego rozmieszczenie pozwalało by przemieścic te siły w razie potrzeby w dowolne miejsce na owym występie.
Obsadzenie wojskami szosy od Brześcia do Baranowicz było by w pełni logiczna decyzją. Ale tak się nie stało.
Dowodzący 2 Grupą Pancerną Wermachtu otrzymał "wolną drogę" w kierunku na Baranowicze i nawet na Mińsk.
Isajew trafnie ocenił sytuację ale nie wyciąga z tego żadnych szerszych wniosków - Dowództwo A.Cz. sie pomyliło tak rozmieszczajac siły i tyle....
Najprawdopodobniej Isajew i tak nie mógłby formułować opinii że taka dyslokacja wojsk nie świadczyła o przygotowaniach do obrony tylko do ofensywy - gdyż w tym momencie przestał by być nadwornym historykiem w łaskach Kremla.
Mapy topograficzne:
na początku 1941 roku rozpoczęto druk map topograficznych terenów na zachód od Bugu...
tu np .mapa topograficzna rejonu Ciechanowa wydana w marcu 1941 roku;
http://maps.mapywig.org/m/Russian_and_Soviet_maps/series/050K/RKKA050_N-34-114-A_Cexanuv_1941_greif.jpg
mapy te leżały w składach podobnie jak mapy topograficzne terenów na których stacjonowały przed 22 czerwca oddziały Armii Czerwonej; nie wolno im było ich wydawać - skutki były fatalne ;
22 czerwca odziały, którym nie wolno było także prowadzić rekonesansu terenu nie miały map topograficznych i do miejsc dyslokacji docierały posiłkując się dostępnymi mapami na których nie było niezbędnych informacji o terenie; i tak np 41 dywizja pancerna
https://www.salon24.pl/u/istorias/898551,jak-stalin-otworzyl-hilerowi-drogi-dla-blietzkiregu-tajemnica-22-czerwca-1941,2
W dniu 22.06.1941 roku niedaleko Włodzimierza Wołyńskiego.w lesie na północy-zachód od tej miejscowości stacjonowała 41 Dywizja Pancerna mająca w swym składzie 415 czołgów ( 342 T-26, 31 KW-2 ) o godz 4:00 została ostrzelana ogniem artylerii Wermachtu. W tym samym dniu wykonała marsz z rejonu stacjonowania w kierunku Lubliniec do lasu na południe Tuławy( rejon Kowel). W czasie marszu dywizja wpadła w błotnisty teren , cześć czołgów ugrzęzła i Dywizja w wyznaczone miejsce nie dotarła.
Rejony umocnione:
Stalin zakazał obsadzania przedpola w wyniku czego bunkry na granicy nie były osłaniane ogniem piechoty, co umożliwiało grupom szturmowym( piechurom !!) atakowanie i niszczenie bunkrów.
Wnioski:
1. Klęska Armii Czerwonej w czerwcu i latem 1941 roku wynikła wyłącznie wskutek planów Stalina ofensywy na Zachód i przygotowań do niej w postaci koncentracji największych sił na wysuniętych pozycjach- na występie białostockim i lwowskim; po ataku Niemiec nie było możliwości wycofania ich i użycia dla obrony na kierunkach strategicznych.
2 Wojska nie miały planów obrony odcinków, na których stacjonowały - a jednostki blisko granicy nie obsadzały terenów dogodnych do obrony, nie były okopane, artyleria nie była na stanowiskach ani nawet nie miała wyznaczonych do zajęcia pozycji; oddziały z reguły nie miały tez wydanej amunicji !!!!
3. Wojsku zakazano otwierania ognia w kierunku przekraczających granicę Niemcom - z obawy o jak to okreslił Stalin - o prowokacje( wymyślono historyjjke, jakoby pojedynczy , nieodpowiedzialni d-cy Wermachtu mogli próbować samodzielnych , ograniczonych akcji a Armia Czerwona miała nie dac sie sprowokowac i czekac na rozkazy) . Na poszczególnych odcinkach rozkazy otwarcia ognia padały dopiero po pół godzinie a czasem nawet po kilku godzinach od rozpoczecia Blietzgriegu!! Takie opóźnienie znacznie pomogło Niemcom w zajmowaniu przyczółków.
4. Gdyby Armia Czerwona w roku 1941 szykowała sie do obrony - to wykorzystując bardzo dogodny do obrony teren , obsadzając rejony umocnione mogła zadać już na starcie Wermachtowi ogromne straty i zamienić Blietzkrieg w cieżką wojnę pozycyjną.
5. I wreszcie: gdyby Stalinowi zależało na uniknięciu agresji faszystowskich Niemiec miał już znacznie wcześniej okazje by to zrobić:
- A) maj 1940 , gdy Niemcy zaatakowały Francję i do wojny włączyła się Anglia- wystarczyło zadać cios w plecy.
B) 17 wrzesnia 1939 roku; zamiast atakowac Polskę ; zaatakowac Niemcy ( Francja i Anglia były już w stanie wojny z Niemcami a Wermacht w 1939 był znacznie słabszy i miał nie wystarczające zapasy amunicji - o czym Stalin wiedział).
Epilog:
Od maja 1941 roku Stalin rozpoczał operacje końcowych przygotowan dp uruchomienia ofensyw- zaczeły się przerzuty koleja i przemarsze ( nocne !!) oddziałów w kierunku granicy zachodniej.
18 czerwca 1941 rozpoczeto uruchamianie Frontów: byla to organizacji dowodzenia na czas wojny.
wiele wskazuje że atak Niemiec i przygotowywywany atak ZSRR niewiele sie wyminely:
Jest wiele faktów które tę hipotezę potwierdza; np32 Dyw.Pancerna stacjonująca na zachód od Lwowa miała 23 czerwca rozpocząc "ćwiczenia na poligonie" ; przy czy pobrała ostrą amunicje, zatankowała pod korek ,pobrano racje żywnościowe i o 2 w nocy 22 czerwca ruszono w kierunku granicy; inne pododdziały Korpusu Zmechanizowanego także ruszyły ( przed wojną) ku granicy
- W efekcie Armia Czerwona- nie przygotowana do obrony została niemal całkowicie rozbita a straty w ludziach w całej kampanii ocenia się na 18-26 mln.
Stalin chciał wojny w Europie ale dostał ja nie taką jaką planował.
zobacz też:
https://www.salon24.pl/u/istorias/949158,blietzkrieg-mogl-ugrzeznac-na-starcie-gdyby-stalin-szykowal-obrone-sokal
https://www.salon24.pl/u/istorias/902379,22-czerwca-1941-tak-to-naprawde-wygladalo
Literatura:
Aleksiej Isajew - Agresja 22 czerwca 1941 roku
https://e-libra.ru/read/505227-vtorzhenie-22-iyunya-1941-goda.html
Od ponad 15 lat studiuję historie udziału stalinowskiego ZSRR w II wojnie; korzystam ze źródeł w języku rosyjskim i angielskim.
Nowości od blogera
Inne tematy w dziale Kultura
