FORUM OD-NOWA: Jeden silny ośrodek spraw samorządowych

 Spójnemu, ponownemu ulokowaniu samorządów w modelu zarządzania publicznego musi służyć umieszczenie spraw ustroju i finansów JST w jednym ministerstwie jako zagadnień integralnie ze sobą połączonych. Zapoczątkuje to potrzebną zmianę w systemie samorządowym i dowartościuje rolę wspólnot jako samodzielnych, partnerskich podmiotów. Wojewoda zaś, oprócz obecnej funkcji nadzorczej, odgrywałby w stosunku do JST rolę doradcy i mediatora.

Nowy początek w sprawach samorządu terytorialnego wymaga ulokowania ich w jednym ministerstwie z wyraźnie zdefiniowaną misją zmiany i możliwie najszerszymi kompetencjami.Teraz za sprawy ustrojowe odpowiada minister właściwy ds. administracji publicznej, a za sprawy finansowe – Minister Finansów. W zmodyfikowanym układzie kompetencji w obrębie Rady Ministrów odpowiedzialność za sprawy finansów wspólnot zostałaby przekazana do obszaru ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Oznaczałoby to położenie akcentu na wolę reform ustrojowo-organizacyjnych i ich powiązanie z zagadnieniami finansów komunalnych. Te kwestie decydują o realnej samodzielności samorządów. Model ministerstwa szeroko odpowiedzialnego za sprawy samorządowe spotykany jest w krajach europejskich (m.in. skandynawskich). Kluczowym krokiem powinno być wyłączenie spraw finansów samorządowych z gestii Ministerstwa Finansów. Tam bowiem są zmarginalizowane dominującą perspektywą budżetu państwa, a nadto rozproszone pomiędzy różne komórki organizacyjne. Resort finansów jest raczej operatorem i księgowym systemu wydawania publicznych pieniędzy niż ośrodkiem jego naprawy.

Krokiem dalej byłoby dodanie do nowego ośrodka spraw samorządowych zagadnień rozwoju regionalnego. Po pierwsze, stworzy to korzystniejsze warunki do stopniowej modyfikacji krajowych transferów do JST i skoncentrowania przepływów w gestii jednego ministerstwa. Po drugie, wpisze w te transfery konstrukcje proefektywnościowe przyjęte w funduszach europejskich. Po trzecie, uspójni politykę rozwoju prowadzoną przy pomocy środków finansowych.

Ministerstwo Finansów nadal odpowiadałoby za ogólny nadzór makroekonomiczny nad samorządową częścią sektora finansów publicznych i sprawy podatków wspólnot. Nowy układ kompetencyjny wymaga zmian w ustawie o działach administracji rządowej oraz ustawie o finansach publicznych.