1 W dziewiątym roku [panowania] Sedecjasza, króla judzkiego, w dziesiątym miesiącu przybył Nabuchodonozor, król babiloński, z całym swoim wojskiem pod Jerozolimę i oblegali ją. 2 W roku jedenastym Sedecjasza, w czwartym miesiącu, dziewiątego dnia uczyniono wyłom w mieście. (Jer 39, 1-2)
Oblężenie Jerozolimy trwało półtora roku z krótką przerwą spowodowaną nieudaną interwencją egipską. Mimo dokładnych danych (miesiące, dni) oraz odkrytych kronik babilońskich (Gadda i Wisemana) rok zdobycia i zburzenia Jerozolimy stanowi przedmiot ustawicznych kontrowersji (586 czy 587?).
3 Weszli wtedy wszyscy dowódcy króla babilońskiego i obrali sobie siedzibę w Bramie Środkowej: Nergal-sar-eser z Sin-Magir, Nebuszazban, rab saris, Nergal-sar-eser, rab mag, oraz wszyscy pozostali dowódcy króla babilońskiego. (Jer 39, 3)
W. 3 ma niemałe znaczenie, uwydatniając historyczny charakter biografii Barucha. Jak wspomniano, Nabuchodonozor nie brał udziału osobiście w oblężeniu Jerozolimy, przebywając w swej głównej kwaterze w Ribla, w Syrii. Prace oblężnicze prowadzili w jego imieniu wyżsi oficerowie wraz z dygnitarzami dworskimi (por. 2 Sm 12, 16 ), gdzie oblężenie prowadzi za Dawida jego dowódca Joab). Taktyka oblężnicza miasta nie mogła się ograniczyć do zwykłego w starożytności semickiej odcięcia dowozu żywności. Oddziały babilońskie podsuwały się jednocześnie coraz bliżej pod mury (por. Jr 32, 24), próbując uczynić w nich wyłom. Po wtargnięciu do miasta likwidowano przede wszystkim główne gniazda oporu — bramy. W jednej z nich, „środkowej” (może identycznej z „Rybną” — Sf 1, 10; Neh 3, 3) założyli swoją kwaterę wodzowie Nabuchodonozora. Imiona ich i urzędy znane są częściowo ze znalezionych oryginalnych dokumentów babilońskich. Dotyczy to zwłaszcza pierwszego dygnitarza Nergal-sar-esera, który w spisie „wielkich Akkadu” (rabutisa matakkadim) wymieniony jest na drugim miejscu jako Nergal-sar-usur, mąż z Sinmagir tj. „Niech Nergal ochrania króla”.
Najprawdopodobniej jest on identyczny z późniejszym, drugim po Nabuchodonozorze władcą Babilonu, znanym jako Neriglissar (559—555).
Drugie imię (Nebu)-sekim nie ma analogii w- Biblii ani w dokumentach babilońskich. Biorąc pod uwagę w. 13 należy je (jako skażone) zastąpić imieniem Nebuszazban. Przemawia za tym identyczność sprawowanej funkcji (rab saris). Pierwotnie urząd „szefa eunuchów” oznaczał dygnitarza dworskiego; w kołach wojskowych przysługiwał on niewątpliwie wyższemu oficerowi lub łącznikowi między królem a dowódcami. Trzecia z wymienionych osób nosi to samo imię co pierwsza, piastuje jednak odmienny urząd (którego prawdopodobnie w pierwszym wypadku brak). Egzegeci wahają się, czy chodzi o dwie odmienne osoby, czy też o ditografię, zwłaszcza że w w. 13 wymieniony jest jedynie Nergal-sar-eser, rab-mag. Tytuł ten jest pochodzenia asyryjskiego; zakres władzy lub działalności tego dygnitarza nie jest bliżej znany.
4 Widząc to Sedecjasz, król judzki, i wszyscy wojownicy uciekli, wychodząc nocą z miasta drogą prowadzącą przez ogród królewski, przez bramę między dwoma murami; wybrali drogę ku Arabie. (Jer 39, 4)
W. 4 ukazuje raz jeszcze słabość króla judzkiego. Widząc krytyczną sytuację miasta opuszcza wojsko i lud i ucieka wraz z garstką przywódców w stronę Jordanu. Sedecjasz zamierzał udać się do króla Moabu lub Ammonu. którzy może byli z nim sprzymierzeni w walce z Babilończykami. Wspólnym mianem „Araba” określano pustynną równinę rozciągającą się między Morzem Martwym a Morzem Czerwonym, niekiedy zaś całą rozpadlinę tektoniczną łącznie z obszarami na płn. od Morza Martwego. Wzmian
5 Lecz wojsko chaldejskie ścigało ich i dopędziło Sedecjasza na nizinach Jerycha. Pojmali go więc i zaprowadzili do Ribla, w kraju Chamat, do Nabuchodonozora, króla babilońskiego, który wydał na niego wyrok. 6 Król babiloński zabił synów Sedecjasza w Ribla, na jego oczach; również wszystkich dostojników judzkich kazał król babiloński zabić. 7 Następnie wyłupił oczy Sedecjaszowi i kazał go zakuć w podwójne brązowe kajdany, by go uprowadzić do Babilonu. (Jer 39, 5-7)
Nocna ucieczka tajnym przejściem w murach biegnących wzdłuż ogrodów królewskich nie powiodła się. Nieszczęśliwy władca został schwytany w okolicach oazy Jerycha i doprowadzony wraz z rodziną do kwatery głównej Nabuchodonozora w Ribla. Za krzywoprzysięstwo poniósł Sedecjasz przykładną, ale i okrutną karę, nie należącą w środowisku asyryjsko-babilońskim do rzadkości. Jedna z rzeźb asyryjskich przedstawia Sargona II wyłupującego własnoręcznie oczy jeńcom wojennym.
8 Chaldejczycy spalili nadto dom królewski oraz domy ludu, mury zaś Jerozolimy zburzyli. 9 Resztę ludu, który pozostał w mieście, i zbiegów, którzy mu się oddali, i pozostałych rzemieślników, Nebuzaradan, dowódca straży przybocznej, uprowadził do niewoli do Babilonu. 10 Natomiast część ubogiej ludności, nie posiadającej niczego, pozostawił Nebuzaradan, dowódca straży przybocznej, w ziemi judzkiej; dał im tego dnia winnice i pola.(Jer 39, 8-10)
Także spalenie miasta i uprowadzenie mieszkańców do niewoli należało do zwykłych następstw zdobycia twierdzy. Deportacje ludności przeprowadzali już na wielką skalę Asyryjczycy; Babilończycy dokonali jej przynajmniej trzykrotnie w państwie judzkim (597, 586, 582), kilkakrotnie także na innych terenach. W Palestynie pozostał jedynie prosty lud, który miał zapewnić uprawy roli, winnic i sadów oraz coroczną daninę z tego kraju. Warunki życia tej reszty Judejczyków były nader ciężkie. Obok panoszącej się anarchii i rozboju po odejściu Babilończyków (zob. niżej) dawał się odczuć ucisk fiskalny ze strony zdobywców. Toteż za panowania Nabuchodonozora kilkakrotnie jeszcze wybuchały na terenie byłego państwa judzkiego rozruchy, tłumione krwawo przez Babilończyków; po jednym z nich przeprowadzono ostatnią deportację.
11 Co do Jeremiasza wydał Nabuchodonozor, król babiloński, następujący rozkaz przez Nebuzaradana, dowódcę straży przybocznej: 12 "Weź go i miej go na oku, a nie czyń mu nic złego, lecz postąp z nim stosownie do życzeń, jakie ci wyjawi". 13 Nebuzaradan, dowódca straży przybocznej, Nebuszazban, rab saris, Nergal-sar-eser, rab mag, oraz wszyscy dowódcy króla babilońskiego (Jer 39, 11-13)
Przywódcy, dokonujący uwolnienia, są częściowo ci sami co w w. 3 (Nebuszazban i Nergal-sar-eser, rab- -mag). Oprócz nich wymieniony jest jako pierwszy Nebuzaradan, najprawdopodobniej naczelny dowódca babilońskich sił zbrojnych. Jr 39, 13 określa jego funkcję jako rab-tabbahim,dosłownie „dowódca kucharzy”, w czym odpowiada wzmiankowanemu wyżej wykazowi dygnitarzy dworu Nabuchodonozora (Nabu-zeriddinam rab nuhutimmu, tj. „dowódcy piekarzy”). Naturalnie i tego tytułu nie należy rozumieć etymologicznie; z faktu umieszczenia takiej funkcji na pierwszym miejscu w spisie babilońskim można wnioskować o jego znaczeniu.
14 kazali więc sprowadzić Jeremiasza z dziedzińca wartowni i powierzyli go Godoliaszowi, synowi Achikama, syna Szafana, by go zwolnił do domu. W ten sposób przebywał wśród ludu. 15 Do Jeremiasza zaś, gdy jeszcze był uwięziony na dziedzińcu wartowni, Pan skierował następujące słowo: 16 "Idź, powiedz Kuszycie Ebedmelekowi: To mówi Pan Zastępów, Bóg Izraela. Oto zamierzam wypełnić swą zapowiedź przeciw temu miastu ku zagładzie, a nie ku pomyślności. 17 Tego zaś dnia, gdy się to stanie na twoich oczach, ocalę ciebie - wyrocznia Pana - tak że nie będziesz wydany w ręce ludzi, przed którymi odczuwasz lęk. 18 Z całą bowiem pewnością uratuję ciebie i nie zostaniesz zabity mieczem, a swoje życie mieć będziesz jako zdobycz, albowiem Mnie ufałeś - wyrocznia Pana".(Jer 39, 14-18)
Wódz babiloński oddaje Jeremiasza pod opiekę Godoliasza, wnuka Szafana i syna Achiqama, upatrzonego już zapewne na przyszłego gubernatora (zob. obszerniej niżej). Możliwe, że wieści o działalności Jeremiasza dotarły przez uciekinierów do głównej kwatery babilońskiej, dość że Nabuchodonozor wydał odpowiednie zarządzenia co do traktowania Proroka po zdobyciu miasta. Raczej jednak chodzi tu o zdarzenie późniejsze, które redaktor połączył z pierwszym uwolnieniem (por. identyczność imienia Nebuzaradana). Decyzja króla babilońskiego spowodowała prawdopodobnie drugie uwolnienie, tym razem definitywne (40, 1), po zakuciu Jeremiasza celem deportacji do Babilonu.
lit:
Longkammer H. 1-2 Księga Kronik, Wstęp, przekład z oryg., komentarz, Pallotinum, Poznań 2011
Łach S:Pismo Święte Starego Testamentu, Pallotinum, W-wa, 1973
Łach B:Pismo Święte Starego Testamentu, Księgi 1-2 Królów, Pallotinum, Poznań, 2007
Smolikowski P Bóg w historii, Gutenberg Print, W-wa, 1995
Ricciotti G., „Dawne dzieje Izraela”, PAX, W-wa, 1956
Millard A., Skarby czasów Biblii, Świat Książki, W-wa, 2000
Łach S., Księgi proroków mniejszych, Pallotinium, Poznań 1968
Kruszyński J., Pismo Święte Starego Testamentu, Lublin, 1938
http://www.biblestudytools.com/commentaries/jamieson-fausset-brown/1-kings/1-kings-19.html
Inne tematy w dziale Kultura
