1 W trzecim roku [panowania] Ozeasza, syna Eli, króla izraelskiego, Ezechiasz, syn Achaza, został królem judzkim. 2 W chwili objęcia rządów miał dwadzieścia pięć lat i panował dwadzieścia dziewięć lat w Jerozolimie. Jego matce było na imię Abijja - córka Zachariasza. 3 Czynił on to, co jest słuszne w oczach Pańskich, zupełnie tak jak jego przodek, Dawid. 4 On to usunął wyżyny, potrzaskał stele, wyciął aszery i potłukł węża miedzianego, którego sporządził Mojżesz, ponieważ aż do tego czasu Izraelici składali mu ofiary kadzielne - nazywając go Nechusztan.(2 Krl 18, 1-4)
Imię Ezechiasza (Hizkijja/hu/ oznacza „Jahwe jest moją mocą”. Początek rządów Ezechiasza, wg chronologii synchronizującej z Izraelem, miał miejsce w 3 roku Ozeasza, syna Eli, króla Izraela, co znów, wg tak zwanej chronologii absolutnej, mogło mieć miejsce już na początku roku 729 przed Chr. (por. 2 Krl 17,1).
Imię matki Abi (Abi) pochodzi od dłuższej formy Abija/h/, którą przekazuje Kronikarz w 2 Km 29,1 i oznacza: „Jahwe jest moim ojcem”.
Wykopaliska prowadzone 5 km na wschód od Beerszeby (tell es-seba) wskazywałyby, iż pod koniec VIII stulecia przedChr.„wielki ołtarz rogów” został tutaj zdemontowany i sprofanowany(M. Rehm, Das zweite Buch der Könige). Świadczyło by to, iż rzeczywiście miała na to wpływ reforma religijna za czasów Ezechiasza. Zdecydował o niej najprawdopodobniej głównie upadek królestwa Samarii. To wydarzenie o upadku Samarii nie przeszło bez echa w Królestwie Południowym nie tylko w kręgach rządzących, ale i ludu. Los Królestwa Północnego wpłynął mobilizująco na pogłębienie związków z Jahwe, a także na odejście od synkretyzmu religijnego, przed czym przestrzegali prorocy. W tym czasie rozpoczynali swą działalność profetyczną prorocy Izajasz i Micheasz, którzy troszczyli się o moralne i religijne odrodzenie się ludu.
W czterech podobnie zbudowanych frazach zdania (w. 4) redaktor zestawił bardziej szczegółowo przejawy kultu synkretycznego w królestwie Judy, przy czym poza kultem na wyżynach (w. 4a; por. 1 Krl 3,2) wymienił stele (masseby), aszery i bliżej, podany bez objaśnień, nieprawy kult węża miedzianego z czasów Mojżesza
Kult na wyżynach był z tego powodu nieprawy, gdyż był sprawowany poza Jerozolimą, jedynym miejscem kultu (por. 2 Kri 22, ln), a nadto obok Jahwe były tam czczone także obce bóstwa.
Stele (hebr. massebot) i aszery (hebr. asem/h/), które zostały połamane i wycięte (w. 4bc). Stały zazwyczaj koło ołtarzy jako rzeźby czy też jako podobizny, czy znów jako symboliczne przedstawienia bożka Baala i jego małżonki (por. 1 Krl 14,15.23).
Obok stel, aszer został zniszczony „wąż miedziany” (TM: nehas hannehoset), który był czczony przez synów Izraela jako Nechusztan. W orientalnej kulturze zwłaszcza Kanaanu „wąż” był znakiem życia i płodności. Stąd był często łączony z kultem boskim bogiń. Z epoki brązu pochodzą liczne znaleziska przedstawiające podobizny „węża z miedzi” w Gezer, Hazor i Sychem, a zwłaszcza z Megiddo. Na jednym z kamieni, który należał do „ołtarza rogów” z końca VIII stulecia w tell es-seba (niedaleko Beer-Szeba; por. wyż.) widnieje wyryta podobizna węża.
W Izraelu „wąż miedziany” był pierwotnie akceptowany i łączono go z kultem Jahwe (por. Lb 21,4-9). Reforma religijna za czasów panowania króla Ezechiasza, która nakazywała usuwać także przejawy kultu „węża miedzianego” była najprawdopodobniej spowodowana tym, że podobnie jak przy kulcie na wyżynach, obok czci Jahwe był praktykowany kult innych obcych bóstw. Nazwa zaś Nechusztan (w. 4e) stanowiła popularną nazwę tego kultu i opierała się na dwóch pojęciach „wąż” (hebr. nahas) i „miedź”, „brąz” (hebr. nehoset) i najprawdopodobniej oznaczała także nazwę bóstwa, któremu oddawano bliżej nieznany kult.
5 W Panu, Bogu Izraela, pokładał nadzieję. I po nim nie było podobnego do niego między wszystkimi królami Judy, jak i między tymi, co żyli przed nim. 6 Przylgnął do Pana - nie zerwał z Nim i przestrzegał Jego przykazań, które Pan zlecił Mojżeszowi. 7 Toteż Pan był z nim. We wszystkim, co przedsiębrał, miał powodzenie. Zbuntował się on przeciwko królowi Asyrii i nie był mu poddany. 8 To on pokonał Filistynów aż do Gazy i jej okolic, od wieży strażniczej aż do miasta warownego.(2 Krl 18, 5-8)
Zapłatę za wierność Prawu Przymierza autor biblijny widział najpierw w możliwości odłączenia się od Asyrii i zrzucenia z siebie jarzma państwa lennego. Achaz podczas tzw. wojny syro-efraimskiej uzależnił się od Asyrii, szukając u niej pomocy przeciwko Damaszkowi i Samarii, płacąc równocześnie haracz (por. 2 Krl 16,7n).
Trzeba przyjąć, że Ezechiasz na początku swego panowania, musiał uiszczać nałożony przez Tiglat-Pilesera haracz, podobnie jak jego poprzednik. Stąd podczas oblężenia Samarii uniknął wojny z Asyrią. Konfrontacja Judy z ówczesnym, wszechwładnie panującym mocarstwem została znowu zażegnana. Judy brakuje na liście prowincji, które przy wstępowaniu na tron Sargona, po śmierci Tiglat-Pilesera, sprzeciwiały się Asyrii i które ów władca po umocnieniu swej władzy wewnątrz państwa znowu podporządkował sobie w r. 720 przed Chr. (por. 2 Krl 17,6n).
Do większego powstania przeciwko Asyrii doszło w chwili śmierci Sargona. Ezechiasz utrzymywał w zasadzie dobre stosunki z miastami filistyńskimi. Według źródeł asyryjskich, podczas wstępowania na tron następcy Sargona (+705), Sennacheryba (705-681), odłączyły się od Asyrii liczne kraje zachodnie, w tym także miasta filistyńskie Aszdod, Aszkelon, Ekron aż po Gazę (w. 8). Król Ezechiasz najprawdopodobniej stanął na czele tej koalicji przeciwko Asyrii. Miasta te, a także Juda znalazły poparcie u państw Egiptu i
Babilonii. Być może, chcąc zmusić do tej koalicji antyasyryjskiej miasto Ekron i panującego tam proasyryjskiego króla, Ezechiasz podjął wojnę przeciwko temu miastu i królowi Padi, którego uprowadził do Jerozolimy.
Według źródeł asyryjskich,Sennacheryb mówi w jednym tzw. „Bożych listów”, iż Ezechiasz, król Judzki zniszczył jedno z miast filistyńskich. Nota DtrH w w. 8 może mieć związek z tym zdarzeniem historycznym lub też późniejszym, po odwrocie Sennacheryba w r. 701 przed Chr. Wtedy to ów władca asyryjski otrzymał od państw lennych haracz, a inne państwa i miasta zostały zdobyte i podporządkowane Asyrii ponownie lub też po raz pierwszy. Buntowniczy Ekron został surowo ukarany, uprowadzony król Padi został ponownie osadzony na tronie i królestwo jego zostało powiększone o zdobyte przez Sennacheryba miasta judejskie, Nota w w. 8 o zwycięstwie Ezechiasza nad Filistynami aż po Gazę może także tutaj dotyczyć utraconych wtedy miast po r. 701 na rzecz Asyrii i ich odzyskaniu przez Judę. Dla narratora biblijnego to zdarzenie stanowiło następne świadectwo, iż Jahwe nagradza tych, którzy są wierni Prawu Przymierza.
lit:
Longkammer H. 1-2 Księga Kronik, Wstęp, przekład z oryg., komentarz, Pallotinum, Poznań 2011
Łach S:Pismo Święte Starego Testamentu, Pallotinum, W-wa, 1973
Łach B:Pismo Święte Starego Testamentu, Księgi 1-2 Królów, Pallotinum, Poznań, 2007
Smolikowski P Bóg w historii, Gutenberg Print, W-wa, 1995
Ricciotti G., „Dawne dzieje Izraela”, PAX, W-wa, 1956
Millard A., Skarby czasów Biblii, Świat Książki, W-wa, 2000
Łach S., Księgi proroków mniejszych, Pallotinium, Poznań 1968
Kruszyński J., Pismo Święte Starego Testamentu, Lublin, 1938
http://www.biblestudytools.com/commentaries/jamieson-fausset-brown/1-kings/1-kings-19.html
Inne tematy w dziale Kultura
