Zagłada Izraela-opis tak nietypowy, że musi być natchniony!!

¹ W dwunastym roku [panowania] Achaza, króla judzkiego - Ozeasz, syn Eli, został królem izraelskim w Samarii - na dziewięć lat. ² Czynił on to, co jest złe w oczach Pańskich, jednakże nie tak, jak królowie Izraela, którzy żyli przed nim.(2 Krl 17, 1-2)
 

Pochodzenie ostatniego władcy izraels­kiego jest nieznane. Jego imię Ozeasz (hebr. Hosea) jest skróconą formą dla Hoszajasza (zob. Jr 42,1; 43,2; Ne 12,32) i         oznacza „Jahwe mi dopomógł . Z da­nych pozabiblijnych dowiadujemy się, że Samaria została zdobyta jeszcze przed końcem panowania Salmanassara V, tj. w roku 722/3. Był to dla Ozeasza, wg danych biblijnych, 9 rok pa­nowania, a więc początek jego rządów przypadałby na wiosnę w r. 731 lub też w je­sieni r. 730.

Według 2 Krl 15,29nn Ozeasz po najeździe Tiglat-Pile- sera z Asyrii wykorzystał zamieszanie poli­tyczne, uknuł spisek przeciw Pekachowi mordując go zajął po nim tron w Samarii. Według zaś asyryjskich źródeł, został on obsadzony na tronie w Izraelu przez Tiglat-Pilesera.

Stąd od początku swego panowania był on lennikiem Asyrii i musiał corocznie pła­cić haracz. Tiglat-Pileser III na przełomie r. 727/726 umarł i objął po nim tron w Asyrii jego syn Salmanassar V. Wtedy wybuchł bunt w pół­nocnej Syrii w fenickich miastach (J. Flawiusz, Ant. IX).

 

³ Przeciwko niemu wyruszył Salmanassar, król asyryjski, a Ozeasz poddał się mu i płacił mu daninę. ⁴ Lecz król asyryjski wykrył spisek Ozeasza. Ozeasz bowiem wysłał posłów do króla egipskiego, So, i nie przysyłał daniny królowi asyryjskiemu, jak każdego roku. Wtedy król asyryjski pojmał go i zamknął w więzieniu. (2 Krl 17, 3-4)

 

W tym czasie Ozeasz najprawdopodobniej próbował uniezależ­nić się od Asyrii i od ciążącego jarzma corocznej daniny. Według tekstu biblij­nego posłał Ozeasz swoich ludzi do króla Egiptu, noszącego imię So. Otóż stolicą we wschodniej cześci delty Nilu. Tanis (biblijne Soan), która jak wynika z Iz 19,11.13; 30.4 utrzymywała stosunki z Palestyną. Wtedy w tym regionie był królem Osorkon IV (ok. 730-715). „So" byłoby skróconym imieniem tegoż króla, podobnie jak Sesse dla Ramzesa, czy Mose dla Amenmessesa. czy wreszcie Szosz dla Szoszenka.

Według R. Sayeda (VT 20 (1970) 116-118) termin „Soe „Sibe” był imieniem Horusa (egip. Sijb), które zostało nadane faraonowi Tefnakhte przy obejmowaniu tronu.

Do śmierci Salmanassara V, która nastą­piła najprawdopodobniej w grudniu r. 722 pozostało temu władcy mało czasu, aby umocnić swą władzę w Samarii. Jego na­stępca Sargon II dopiero w 720 r. przed Chr. mógł zająć się sprzeciwem Ozeasza chęcią zrzucenia jarzma lennika oraz związanego z tym obowiązkiem płacenia corocznie haraczu na rzecz Asyrii.

 

⁵ Król asyryjski najechał cały kraj, przyszedł pod Samarię i oblegał ją przez trzy lata. ⁶ W dziewiątym roku [panowania] Ozeasza król asyryjski zdobył Samarię i zabrał Izraelitów w niewolę do Asyrii, i przesiedlił ich do Chalach, nad Chabor - rzekę Gozanu, i do miast Medów. (2 Krl 17, 5-6)

 

Zdobycie Samarii przez Salmanassara potwierdzają nie tylko dane biblijne, lecz także babilońskie Kroniki (AOT 359n; TGI 29), w których tak poin­formowano o tym wydarzeniu: „Dnia 25 Tebet (XII/I/ 727/26) objął tron w Asyrii Salmanassar. On zniszczył Samarię (Samarsin). W piątym roku swego panowania (722) w miesiącu Tebet (XII/I) umarł on”. Lecz także następcę Salmanassara V, Sargona II określono zdobywcą Samarii po­dając w triumfalnej inskrypcji przy jego imieniu takie słowa: „Ja oblegałem i zdo­byłem Samarię; uprowadziłem 27 290 mieszkańców; zająłem 50 wozów bojowych. Ustanowiłem urzędników nad nimi i nało­żyłem na nich podobne zobowiązania, jak wobec poprzedniego króla”. Według „Roczników” Sargona było to na począt­ku rządów, tj. w drugim roku jego rządów (720 r. przed Chr.). W pierwszym roku swego panowania Sargon skierował swe wysiłki dla umocnienia swej władzy w Asy­rii. W r. 720 przed Chr. wyruszył przeciw­ko Hamat, Arpad, Simmirra, Damaszko­wi i Samarii, jak i przeciwko Gazie, gdzie powstały ruchy narodowo-wyzwoleńcze szukano poparcia u egipskiego Turtan Sibe/Ree/, tj. biblijnego So.

Na podstawie więc tych dwóch pozabiblijnych dokumentów i danych biblij­nych można zestawić najbardziej prawdo­podobny scenariusz wydarzeń związanych z oblężeniem Samarii. Oblężenie stolicy Izraela rozpoczęło się jeszcze za Salmanas­sara V. Ponieważ Omri i Achab dobrze to miasto ufortyfikowali, mogło się ono bro­nić aż trzy lata, tj. od r. 722-720 przed Chr. Chociaż Salmanassar zdołał pokonać Izraelitów i nałożyć na nich obowiązek daniny, czyniąc króla Ozeasza swoim wa­salem (por. w. 3), to nie mógł on do końca wprowadzić nowego asyryjskiego porząd­ku i całkowicie anektować Izrael, ponie­waż na wschodzie wybuchło powstanie przeciwko niemu, pod wodzą generała Sargona i brata króla Salmanassara V. Z tego powodu był on zmuszony do szybkiego powrotu. Jednak w czasie odwrotu zmarł on w mie­siącu Tebet (grudzień/ styczeń) w r. 722 (por. wyż.).

Te niepokoje i zmianę na tronie w Asyrii wykorzystano na zacho­dzie, zwłaszcza w Samarii i w Damaszku, do zawarcia sojuszy i wzmocnienia siły wojskowej i obronnej, aby zrzucić jarzmo Asyrii. W r. 720 przed Chr. pojawił się na Zachodzie Sargon II (721-705), po roku umacniania swej władzy wewnątrz kraju, aby na zewnątrz położyć kres wszelkim sojuszom. Była to kolejna wyprawa asyryj­ska, która doprowadziła do ostatecznego podporządkowania Izraela i anektowania go do asyryjskiego mocarstwa. Król został pojmany i uwięziony, a ludność kraju w części przesiedlona. Tego rodzaju prak­tyki miały na celu zniesienie państwowości Izraela i utrudnianie jej odbudowania w przyszłości Liczba uprowadzonych 27 290, którą podano w asyryjskich tekstach, stanowiłaby prawie połowę z 72 000 dorosłych mieszkańców Izraela. Najpraw­dopodobniej zostały przesiedlone wyższe warstwy społeczeństwa, podczas gdy reszta ludności pozostała w kraju albo przeniosła się na południe do Judei. Jak wynika z wy­kopalisk, w tym czasie nastąpił bliżej nie­wyjaśniony wzrost ludności w Judei, który łączył się najprawdopodobniej ze zwiększo­ną emigracją ludności z Izraela do Judy.

Miejscowości, do których uprowadzo­no ludność Izraela, łączy się północno-zachodnią Mezopotamią i krainą Medów. Pierwszą z nich była Chałach (H^elah), położona nad Chabor, dopływem środkowego Eufratu. Identyfikuje się ją z dzisiejszym Chabur. Identyfikuje się ją z dzisiejszym Chabur.

Zaś Gozan (asyr. Guzanu) była nazwą okręgu administracyjnego, od głównego miasta Gozan (dziś: tell Halaf), które było położone w kierunku wschodnim od Charamu. Tereny Medów (LXX ma wersję: „w góry Medów”, a TM: „w miastach Me­dów”) należy łączyć z górzystą krainą, położoną pomiędzy pasmem gór Elbusz nad Morzem Kaspijskim, a górami Zargoz.

 

⁷ Stało się tak, bo Izraelici zgrzeszyli przeciwko Panu, Bogu swemu, który ich wyprowadził z Egiptu, spod ręki faraona, króla egipskiego. Czcili oni bogów obcych ⁸ i naśladowali obyczaje ludów, które Pan wypędził przed Izraelitami, oraz królów izraelskich, których wybrali. ⁹ I wymyślili sobie Izraelici rzeczy przewrotne na przekór Panu, Bogu swemu. Zbudowali sobie wyżyny we wszystkich swoich miejscowościach - od wieży strażniczej aż do miasta warownego.(2 Krl 17, 7-9)

 

Podczas gdy historyczne dane u orien­talnych ludów, występujące poza Biblią, miały na celu wychwalanie władcy i poda­nie oraz wyliczenie zdarzeń, to biblijny narrator zastanawiał się i podawał także przyczyny, które do nich doprowadziły lub też leżą u podstaw takiego czy innego wydarzenia. Narrator biblijny dostrzegał w przebiegu historii nie tylko ślepą grę sił czasu albo wyniki ludzkich wysiłków i po­lityki, lecz działanie Boga, który jest jedy­nym Panem historii i jej Sprawcą. Nie­szczęście, które dotknęło Północne Króles­two odczytuje Dtr jako karę zamierzoną przez Boga za nieposłuszeństwo ludu.

 

¹⁰ Ustawili sobie stele i aszery na każdym wyniosłym pagórku i pod każdym drzewem zielonym. ¹¹ I składali ofiary kadzielne tamże - na wszystkich wyżynach - podobnie jak ludy, które Pan usunął przed nimi. Spełniali czyny grzeszne, drażniąc Pana. ¹² I służyli bożkom, o których Pan powiedział im: "Nie czyńcie tego!"(2 Krl 17, 10-12)

 

Często termin: aserim (l.mn.) od­noszono do drewnianych pali, które umie­szczano obok ołtarzy, jako wyobrażenie bogini Aszery. Obok tych symboli pojawi­ły się także kamienne pale, tzw. masseby, które z kolei wyobrażały męskie bóstwo, czyli Baala (por. 1 Krl 14,23). Na miejsca kultu tych bóstw były wybierane przeważ­nie wzgórza i place pod wielkimi, dającymi dużo cienia drzewami, co nie było bez znaczenia w krajach o gorącym klimacie (1 Krl 14,23).