Asyryjskie inskrypcje potwierdzają jota w jotę dane Biblii!!

²³ W pięćdziesiątym roku [panowania] Azariasza, króla judzkiego - Pekachiasz, syn Menachema, został królem izraelskim w Samarii - na dwa lata. ²⁴ Czynił on to, co jest złe w oczach Pańskich. Nie zerwał z grzechami Jeroboama, syna Nebata, do których ów doprowadził Izraela. 
²⁵ Tarczownik jego, Pekach, syn Remaliasza, uknuł spisek przeciw niemu i zabił go w Samarii, w baszcie pałacu królewskiego - Argoba też i Arieha - a razem z nim pięćdziesięciu ludzi z Gileadu. Zabił go i został w jego miejsce królem. 
²⁶ Pozostałe zaś dzieje Pekachiasza i wszystkie jego czyny opisano w Księdze Kronik Królów Izraela. (2 Krl 15, 23-26)

Imię królewskie Pekachiasz (hebr. P'qahjah), które oznacza „Jahwe otwiera” (domyślnie: „oczy”), świadczyło o związkach rodziny królewskiej z jahwizmem.

Rok pięćdziesiąty panowania Azaria­sza, króla Judy, jako czas objęcia tronu przez Pekachiasza (w. 23a) mógł rozpo­cząć się w r. 737 (A. Jepsen) lub też w 738 (J. Bright) albo też w 742 przed Chr. Mógł więc jako król Peka- chiasz zostać zamordowany w jesieni 735 r., tj. w 52 roku króla Azariaszu z Judy (2 Krl 15,27), ale przed wiosną 734 r przed Chr.

Przyczyną mordu były najprawdopodob­niej zbyt zażyłe stosunki z Asyrią i złożony przez Menachema haracz, który zbytnio uzależnił Izrael od Asyrii, czyniąc go wa­salem (por. wyż.), a także wynikające stąd dotkliwe obciążenia finansowe dla obywateli. które przyczyniły się do znacznego ich zubożenia. Spisek został zorganizowany najprawdopodobniej po to, aby powstrzy­mać tę pro asyryjską politykę, która uzale­żniła politycznie Izrael od Asyrii i niosła ze sobą nędzę gospodarczą.

Pekach i jego zwolennicy mieli orien­tację antyasyryjską. W oparciu o Dama­szek, a także częściowo w oparciu o króles­two Judy, chcieli wyzwolić się od wpływów Asyrii (por. 2 Krl 16,5.7-9), Pierwszym krokiem w tej polityce było obalenie króla Izraelskiego Pekachiasza. Uczynił to Pekach. podobnie jak jego poprzednicy Zimri (1 Krl I6.9, 15-18) i Szallum (2 Krl 15.10.13), przy pomocy spisku i mordu. Użył do tego ludzi z Gileadu, z którego on prawdopodobnie sam pochodził. Stal on na czele pięćdziesięciu żołnierzy, będąc najprawdopodobniej ich dowódcą w Sa­marii. Niektóre wersje określają go jako „tarczownika”, lub „giermka" (w. 25). Zamachu dokonano w znanej z poprzednich narracji „baszcie (hebr. armon) pałacu królewskiego” (zob. 1 Krl 16.18).

Przy pomocy „pięćdziesięciu ludzi z Gileadu" dokonał on morderstwa króla i objął tron po nim W w. 25 znajduje się bowiem wzmianka o spisku, a więc Pekach nie działał w pojedynkę, lecz z owymi pięćdziesięcioma „mężami z Gileadu". o których jest mowa w tym wierszu (por. 2 Krl 15, 13-15) Zamordowanie kró­la Pekachiasza, syna Menachema, który znów dopuścił się królobójstwa Szalluma (por. 15.14nn) mogło być także zemstą za tę zbrodnię, którą sugerowałoby imię ojca Szalluma Jabesz, związane najprawdopo­dobniej z jego pochodzeniem ze wschod­niej części Zajordanu (zob. w. 13) Byłby więc tutaj jakiś związek z owymi „pięć­dziesięcioma mężami z Gileadu" (w. a więc pochodzącymi z terenów położo­nych w Zajordami. między dwoma wscho­dnimi dopływami Jordanu, Jarmukiem i Jabbokiem.

27 W pięćdziesiątym drugim roku [panowania] Azariasza, króla judzkiego, Pekach, syn Remaliasza, został królem izraelskim w Samarii, na dwadzieścia lat. 28 Czynił on to, co jest złe w oczach Pana. Nie zerwał z grzechem Jeroboama, syna Nebata, do którego ów doprowadził Izraela. 
29 Za czasu Pekacha, króla izraelskiego, wtargnął Tiglat-Pileser, król asyryjski, i zajął Ijjon, Abel-Bet-Maaka, Janoach, Kedesz, Chasor, Gilead, Galileję, cały kraj Neftalego, a pojmanych przesiedlił do Asyrii. (2 Krl 15, 27-29)

Podobnie jak Zimri (1 Krl 16,9n. 15- 18) i Szallum (2 Kri 10,13nn), również Pekach objął władzę przez zamach na Pekachiasza (ww. 23-26). Pekach zrzucił z tronu swego poprzed­nika „w pięćdziesiątym drugim roku pa­nowania króla Azariasza z Judy” (w. 27), który, wg pozabiblijnej chronologii, mógł być już rokiem 740 przed Chr. czy 737 (J. Bright), czy też 735 (A. Jepsen), a nawet 735/734 (G. Hentschel).

W czasach panowania Pekacha rozpo­czął się wyraźny proces destabilizacji, któ­ry doprowadził do upadku Samarii. Tiglat-Pileser III w latach 737-735 podjął zbrojną wyprawę przeciwko Medom i Urarrtu.

Tiglath-pileserTak brzmi imię tego króla w Biblii. Tą for­mę przyjęli też historycy współ­cześni. W napisach natomiast kli­nowych posiada brzmienie: Tak-lat-habal-asar. Według Pisma św. zarówno jak i dokumentów asy­ryjskich, był to monarcha silny i zaborczy; pokonał wszystkie kraje, poczynając od Medii aż do mo­rza Śródziemnego; przyłączył też część Azji Mniejszej do Asyrii.

Ten czas wojny pragnęli wyko­rzystać Rezin z Damaszku i Pekach z Iz­raela, którzy usiłowali pozyskać do koali­cji przeciwko Asyrii inne państwa zachod­nie (2 Krl 16,5; Iz 7,1-9). Ta koalicja nie trwała długo; została wkrótce rozbita a jej państwa ukarane przez Asyrię (2 Krl 16,9). Z w. 29 wynikałoby, iż w latach 734-732 miały miejsce następne wyprawy wojenne Tiglat-Pilesera III. W r. 734 miała miejsce wyprawa na południe wzdłuż wy­brzeża fenickiego, poprzez Gazę, aż do granic Egiptu, aby powstrzymać Egipcjan od wtrącania się w sprawy państw Palestyny (gliniane tabliczki znalezione w Nimrud w 1849 r.; pouzupełniane nowymi dwoma tekstami z wykopalisk prowadzonych w latach 1950-1955). Wtedy Tiglat-Pileser zniszczył Tyr, a także wy­mienione w w. 29 miasta królestwa Izraela: Ijjon, Abel Bet-Maaka, Janoach, Qedesz, Chasor.

Były to wszystkie miasta, które znajdowały się na zachód od górnego biegu Jordanu i zostały w tekście biblijnym podane w porządku geogra­ficznym, idąc z północy na południe Pier­wsze dwa z nich, tj. Ijjon i Abel Bet Maaka były już za panowania króla Baszy zdoby­te i opanowane przez Aramejczyków (1 Krl 15,20).

Abel Bet-Maaka zostało wymienione także w asyryjskich inskrypc­jach z tych czasów. Trzecią z kolei miejscowość Janoach iden­tyfikują niektórzy z osiedlem Januh, poło­żonym 11 km na wschód od Tyru Qedesz było położone na północny zachód od dzisiejszej doliny el-Chule.

Na południe od tej doliny leżało miasto Chashor (zob. 1 Krl 9,15). Jego zniszczenie datują archeologowie na koniec VIII stu­lecia i stąd sądzi się, że stało się to właśnie w roku najazdu Tiglat-Pilesera III, tj. w r. 734 przed Chr. W pobliskim Szutt znaleziono gliniane tabliczki, na których znajdowało się imię Pekacha.

Większe tereny „Gilead, Galilea i cały kraj Neftalego” (w. 29b) zostały włączone do Asyrii podczas późniejszych wypraw, w ciągu następnych dwóch lat, tj. 733-732. Z terenów wschodnich Zajordanii została utworzona asyryjska prowincja Gilead. Zaś Galilea (Galii, zob. 1 Kri 19,11) zo­stała połączona z prowincją Megiddo.

Ludność z tych miast i prowincji została przesied­lona w inne regiony królestwa Asyrii, co później spotka również, większość terenów królestwa Izraela, a także Judy W Iz 8,23 znajduje się wzmianka i zapowiedź tego nieszczęścia. O tej pierwszej deportacji Izraelitów ze wspomnianych terenów infor­mują teksty pozabiblijne, tj asysryjskie inskrypcje.

30 Ozeasz, syn Eli, uknuł spisek przeciwko Pekachowi, synowi Remaliasza. Zadał mu cios śmiertelny i został w jego miejsce królem <w dwudziestym roku [panowania] Jotama, syna Ozjasza>. 
31 Pozostałe zaś dzieje Pekacha i wszystkie jego czyny opisano w Księdze Kronik Królów Izraela.(2 Krl 15, 30-31)

Antyasyryjska polityka Pekacha do­prowadziła nie tylko do dużych strat tery­torialnych i cierpień ludu, lecz także do detronizacji samego władcy. W w 30 po­dano, iż było to spowodowane spiskiem, na czele którego stanął Ozeasz, późniejszy następca na tronie w Samarii. Na jednej z inskrypcji asyryjskiej Tiglat-Pilcscr III kazał napisać: „Waszego króla Paqaha pozbawiłem władzy nad wami, (Ausi - ? Ozeasza) ustanowiłem do zarządzania wami” (TGI nr 27). Następnie Tiglat-Pi leser „otrzymał 10 talentów złota .. sreb­ra i zawiózł je do Asyrii” (zob. AOT 348; ANT 284). W ten sposób Ozeasz, jako przeciwnik polityki antyasyryjskiej Peka­cha, został ogłoszony królem Izraela i wa­salem Asyrii. Można powiedzieć, że był on zwolennikiem realnej polityki, jaką można było w tym czasie bezpiecznie realizować w stosunku do „wielkiego króla” Asyrii.

Tiglat-Pileser III w r. 732 zdobył Da­maszek i wcielił go do swego królestwa, deportował ludność a także zabił Rezina, króla Damaszka (2 Krl 16,9). Pękach, rok później, już latem, został pozbawiony tro­nu i zamordowany (w. 30), a Asyria na podbitych terenach zaczęła wprowadzać nowy porządek. Odtąd Izrael stał się kró­lestwem lennym Asyrii.

lit. por. porzednia notka