Głowa osła za 1600 zł-Żydzi jedli własne dzieci-2 Ks Królów!

⁸ Król Aramu wojował z Izraelem. Odbył naradę ze swoimi sługami, oświadczając, że chce rozbić obóz na pewnym określonym miejscu. ⁹ Wtedy mąż Boży polecił powiedzieć królowi izraelskiemu: "Strzeż się przechodzić przez owo miejsce, bo tamtędy schodzą Aramejczycy". ¹⁰ Król izraelski posłał męża na to miejsce. I ostrzegł go, by się tam miał na baczności, i to wielokrotnie. (2 Krl 5, 8-10)

 

Opowiadanie rozpoczyna się wprowa­dzeniem historycznym, informującym o is­tniejącej wojnie pomiędzy Aramejczykami a Izraelem (w. 8, por. 1 Krl 20,26; 22, In). Dziś trudno powiedzieć, czy w tekście znajduje się opis wielkiej wyprawy, czy malej? Czy brał w niej udział główny król Aramu, czy książę? W tekście bowiem nie ma wzmianki, że pochodził on z. Damasz­ku. Mógł być to jeden z. 32 królów aramej­skich, o jakich wspomina się w 1 Krl 20,1, a więc jakiś książę.

Urządził on zasadzkę na króla izraels­kiego. Trudno też dokładnie określić imię tego króla. Egzegeci łączą imię króla Iz­raela najczęściej z Joaszem. królem izrael­skim (zob. 2 Krl 13, l0) albo Joachazem jego ojcem (zob. 2 Krl 13, Inn).

¹¹ Przeraziło się serce króla Aramu z powodu tej sprawy. Zwołał więc sługi swoje i zapytał ich: "Czemu nie wskazujecie mi, kto zdradza nas przed królem izraelskim?" ¹² Odpowiedział mu jeden ze sług jego: "Nie, panie mój, królu! To Elizeusz, który jest prorokiem w Izraelu, oznajmia królowi izraelskiemu słowa, które ty wymawiasz w swoim pokoju sypialnym". ¹³ A on odpowiedział: "Idźcie i zobaczcie, gdzie on się znajduje, a ja każę go ująć". Doniesiono mu: "Oto jest w Dotan". ¹⁴ Wtedy wysłał tam konie, rydwany i silny oddział wojska. Wyruszyli w nocy i otoczyli miasto. (2 Krl 5, 11-14)

Król izraelski pouczony przez proroka omija to miejsce. Wprowadza to króla Aramu w zdenerwowanie. Posądza podwładnych o zdradę (w. 11). Wtedy jeden z podwładnych informuje króla, iż nie są oni winni uniknięcia przez króla izraelskiego zasadzki, ale prorok Elizeusz (w. 12). Król Aramu wydaje polecenie, aby odnaleźć Elizeusza i pojmać go. Udają się więc do Dotan (albo Dotajin),które dziś utożsamia się z tell Dotan, a więc miejscowością położoną 16 km w linii prostej na północ od Samarii, w po­bliżu pasma gór Karmelu (zob. Rdz 37,17; Jdt 4,6; 7.18). Było to stare kananejskie miasto, his­torią sięgające w swych początkach cza­sów Thuthmosisa (= Thotmesa) III ( 1504-1450)

¹⁵ Kiedy sługa męża Bożego wstał rano i wyszedł, oto wojsko razem z końmi i rydwanami otaczało miasto. Wtedy sługa jego powiedział do niego: "Ach, panie! Jakże postąpimy?" ¹⁶ Odpowiedział: "Nie lękaj się, bo liczniejsi są ci, co są z nami, aniżeli ci, co są z nimi". ¹⁷ Potem Elizeusz modlił się tymi słowami: "Panie! Racz otworzyć oczy jego, aby widział". Pan otworzył oczy sługi, a on zobaczył: oto góra pełna była ognistych rumaków i rydwanów otaczających Elizeusza.
¹⁸ Kiedy [Aramejczycy] schodzili do niego, Elizeusz modlił się do Pana tymi słowami: "Dotknij - proszę - tych ludzi ślepotą!" I dotknął ich Pan ślepotą, według prośby Elizeusza. ¹⁹ Wtedy Elizeusz odezwał się do nich: "To nie ta droga, to nie to miasto. Chodźcie za mną, a zaprowadzę was do człowieka, którego szukacie". I zaprowadził ich do Samarii. ²⁰ Kiedy weszli do Samarii, Elizeusz powiedział: "Panie! Otwórz im oczy, aby widzieli". Pan otworzył im oczy i widzieli, że byli właśnie w pośrodku Samarii. (2 Krl 5, 15-20)

 

proroka był tak wielki w Izraelu i u ościennych narodów, że wywołał on lęk i strach. Nic dziwnego, ze Elizeusz zachowuje równowagę ducha i spokój, sprowadzając ślepotę na całe wojsko króla Aramu (w. 18).

Nie była to ślepota w znaczeniu dosłownym, ale jakiś chwilowy brak umiejętności rozpoznawa­nia osób i rzeczy (por. Rdz 19,11 - ¹⁰ Wtedy ci dwaj mężowie, wsunąwszy ręce, przyciągnęli Lota ku sobie do wnętrza domu i zaryglowali drzwi. ¹¹ Tych zaś mężczyzn u drzwi domu, młodych i starych porazili ślepotą. Toteż na próżno usiłowali oni odnaleźć wejście.). Polega­ła ona na tym, że Elizeusz zaprowadził Aramejczyków do Samarii i oddał ich w ręce króla izraelskiego (por w. 19) Nar­rator obok tego motywu „braku rozezna­nia” wprowadził także motyw „wojska niebieskiego” w postaci „pełnej góry koni i ognistych rydwanów” (zob. w. 17b). Przy pomocy owych form literackich, znanych z innych opisów biblijnych (zob. 2 Krl 2,11), chciał narrator w sposób niezwykle plastyczny i piękny unaocznić moc Boga- Jahwe, który nie tylko jest w stanie ode­brać czy też osłabić władzę zwykłego ludz­kiego rozumowania, ale również innym pozwala widzieć rzeczy niezwykle.

²¹ Jak tylko król izraelski ujrzał ich, powiedział do Elizeusza: "Czy mam ich zabić, mój ojcze?" ²² Odpowiedział: "Nie zabijaj! Czy zabijasz tych, których pojmałeś swoim mieczem i swoim łukiem? Daj im chleba i wody, aby jedli i pili, a następnie wrócili do swego pana". ²³ Więc zgotował im wielką ucztę. Kiedy się najedli i napili, odprawił ich, i odeszli do swojego pana. Odtąd już oddziały aramejskie nie wpadały do kraju Izraela. (2 Krl 5, 21-23)

 

Podstęp Elizeusza i pomoc Boża przy­czyniła się do ujęcia Aramejczyków. Pra­wo wojny (heremu) nakazywało zabić przeciwnika. Elizeusz powstrzymuje króla i opłaciło się to ponieważ bandy Aramejczyków przestały napadać na ziemie Izraelitów.

 

²⁴ Potem Ben-Hadad, król Aramu, ściągnął całe wojsko, wyruszył i oblegał Samarię. ²⁵ Powstał zatem wielki głód w Samarii. Bo oto nieprzyjaciele oblegali ją, tak iż głowa osła kosztowała osiemdziesiąt srebrnych syklów, a ćwiartka kaba dzikiej cebuli pięć syklów srebra. (2 Krl 5, 24-25)

 

W przeciwieństwie do poprzedniego opowiadania autor biblijny podaje w tej narracji imię króla Aramu. Był nim Ben Hadad. Obok Ben Hadada 1, syna Tabrimona syna Chezjona, który żył w czasach Asy, króla judzkiego, gdzieś ok. r. 890 przed Chr. (zob. 1 Krl 15,18) wymienia się również. Ben Hadada II (l Krl 20,1; 2 Krl     8,7-15), którego następcą został Chazael, zaufany dworzanin Ben Hadada II. Zgodnie z misją Eliasza „namaścił" (wyzna­czył) go na króla, Elizeusz (zob. 2 Krl 8.13). W w. 24 chodzi najprawdopodob­niej o Ben Hadada III. który żył w czasach Joachaza i Joasza, królów izraelskich. Uci­skał on przez długi czas Izrael (por. 2 Krl 13,3nn).

Najprawdopodobniej oblężenie Sama­rii trwało długo. Nastał więc w mieście wielki głód (por. w. 25a). Autor biblijny w dalszych fragmentach przedstawił okro­pność tego oblężenia. Brak żywności wpły­nął na ceny rynku. Głowa osła kosztowała wówczas siedemdziesiąt sykli tj. ok. 920 g srebra (1 sykl = ok. 11.4 g). Porównując to z ceną, jaką uiszczano w normalnych warunkach, np. za jednego niewolnika w wysokości 30 sykli, to była to opłata bardzo wysoka (zob. Wj 21.32; Za 11.12).

Według Tory mięso osła należało do nieczystych; nie wolno było go spożywać (por. Kpł 11.2-8). Mimo to było tak dro­gie, bo w przeliczeniu na nasze pieniądze głowa kosztowała 1600 zł. O wysokiej cenie głowy osła w czasie głodu wspominał także jeden ze starożyt­nych pisarzy, a mianowicie Plutarch (zob. Artakserkses 24). Być może ten zwrot był obiegowym powiedzeniem, za pomocą którego jaskrawo podkreślano wielkość głodu, jaki panował w czasie oblężenia.

Innym obrazem tej rzeczywistości gło­du była cena bulwy za dosłownie jedną szklankę – ćwiartka kaba. Nazwa ta znaczyłaby dosłow­nie „nawóz gołębi". Według Józefa Flawiusza (Ant IX. 4) używano niekiedy takiego nawozu w przypadku braku soli. Stąd niektórzy komentatorzy uważają, ci, którzy nie chcą korygować TM. iż w cza­sach skrajnego głodu ludność z „nawozu od gołębi” wypiekała jakby chleb, który zawierał sole mineralne, umożliwiające utrzymanie się przy życiu Według innych uczonych należy tę nazwę łączyć z bardzo popularną w Izraelu nazwą rośliny, której owoce w postaci bulw są jadalne. W czasach późniejszych u chrześcijan nazywano ją scilos, tj. cebulą morską (?). Służyła ona jako nędzny pokarm najuboższej ludności. Odżywiali się nią eremici na pustyni Judz­kiej.

 

²⁶ Kiedy król izraelski przechodził po murze, pewna kobieta zawołała do niego: "Wspomóż mnie, panie mój, królu!" ²⁷ Odpowiedział: "Pan ciebie nie wspomaga, z czego ja mam ciebie wspomóc? Czy z klepiska lub tłoczni?" ²⁸ Następnie król rzekł do niej: "Co tobie jest?" Odpowiedziała: "Ta oto kobieta powiedziała mi: "Daj twojego syna, a zjemy go dzisiaj, mojego zaś syna zjemy jutro". ²⁹ Ugotowałyśmy więc mojego syna i zjadłyśmy go. Dnia następnego powiedziałam do niej: "Daj twego syna, żebyśmy go zjadły", lecz ona ukryła swojego syna". ³⁰ Kiedy król usłyszał słowa kobiety, rozdarł swoje szaty. Gdy zaś przechadzał się po murze, lud widział, że pod spodem nosił wór na swoim ciele. (2 Krl 5, 26-30)

 

Innym, jeszcze w większym stopniu budzącym grozę, obrazem w przedstawie­niu panującego głodu, jaki panował wów­czas w Samarii, było zachowanie się ko­biet. które zjadały swoje dzieci (zob. Lm 2.40; 4,10; Ba 2,3). Król nie mogąc dać im z klepiska czy z tłoczni” (w. 27), tj. ani zboża ani wina (por. Pwt 15.14; 16,13), widząc objawy kanibalizmu u swoich pod­danych rozdarł szaty, aby wyrazić swoje oburzenie i rozpacz. Król spodziewał się pomocy Bożej. Wyrazem tego był „wór (pokutny), który nosił na swoim ciele”. „Wór” hebr. saq był w Izraelu nie tylko znakiem żałoby (Rdz 37,34) lecz także upokorzenia (1 Krl 20,31) i pokuty (1 Krl 21,37). Zatem król także pokutował ufając, że Elizeusz wyjedna pomoc. Jednak pomoc Boża nie nadchodziła

Równocześnie posta­nowił skazać na śmierć Elizeusza Naj­prawdopodobniej prorok zachęcał króla do oporu, wzywając do ufności w pomoc Jahwe. Król jednak, gdy zetknął się z nę­dzą oblężonych, me widząc szybkiego koń­ca działań Aramejczyków, ani znaków po­mocy Bożej, stracił nadzieję i za to obar­czył winą proroka.

 

³¹ Oświadczył wtedy: "To niech mi uczyni Bóg i tamto dorzuci, jeżeli głowa Elizeusza, syna Szafata, pozostanie na nim jeszcze dzisiaj!" ³² Kiedy Elizeusz siedział w swoim domu, a starszyzna siedziała razem z nim, król wysłał przed sobą człowieka. Lecz zanim posłaniec wszedł do Elizeusza, ten odezwał się do starszyzny: "Czy widzicie, że ten syn zabójcy posłał [kogoś] po moją głowę? Uważajcie! W chwili gdy posłaniec będzie wchodził, zamknijcie drzwi i powstrzymajcie go nimi. Czyż za nim nie słychać odgłosów kroków jego pana?"
³³ Gdy jeszcze rozmawiał z nimi, oto król przystąpił do niego i powiedział: "Patrz! To nieszczęście pochodzi od Pana. Dlaczego mam jeszcze nadzieję pokładać w Panu?" (2 Krl 5, 31-33)

 

W w, 31n nastąpiła zmiana w prezen­towaniu obrazu króla. Dojdzie do ostrego konfliktu między Elizeuszem- a królem Król prześladuje proroka, zamierzając go nawet zabić (por. 1 Kri 18,7-15). W na­stępstwie czego, król zostaje nazwany przez Elizeusza „synem mężobójcy’' (w 32). Aluzja do Achaba, który był mordercą nabota (por. 1 Krl 18,4). Tego rodzaju sytuacja konfliktowa w tej narracji w większym jeszcze stopniu podkreśliła bezgraniczną ufność proroka w pomoc Jahwe i podtrzymywał na duchu aby miasta nie poddawać. Doszło już do ostateczności a przepowiednie się nie spełniały

 

¹ Elizeusz zaś odpowiedział: "Posłuchajcie słowa Pańskiego! Tak mówi Pan: Jutro o tej samej porze jedna sea najczystszej mąki będzie za jednego sykla, dwie sea jęczmienia też za jednego sykla - w bramie Samarii". (2 Krl 6,1)

 

W wypowiedzi Jahwe narrator posłu­żył się biblijną formułą prorocką ..słuchaj­cie słowa Jahwe Tak mówi Jahwe” Nastę­pnie podał on treść proroctwa, w którym zapowiada nagłe zmiany. Te zmiany ujaw­nią się głównie przy transakcjach handlo­wych przy bramie miasta Samarii (w I) Brama miejska była miejscem me tylko różnych zgromadzeń publicznych i prze­wodów sądowych, ale również miejscem handlu Tutaj bowiem było najwięcej prze­strzeni, a także był to najruchliwszy punkt miasta, przez który przechodzili nie tylko jego mieszkańcy, ale również wędrowni kupcy i a, którzy mieli w mieście jakieś sprawy do załatwienia. Ceny podane przez autora biblijnego na podstawowe artykuły żywnościowe nie są zbyt niskie Za jednego sykla wg prze­powiedni Elizeusza będzie można dostać sea najprzedniejszej mąki lub dwie jęczmienia (w, 1) Sea. podobnie jak kab. występuje

W 2 Krl 6,25 i jest miarą objętości 6 kab stanowiło jedna sea czyli ponad 12 litrów Tak więc zmiana przyjdzie nagle, ale normalizacja warunków życia będzie na­stępować stopniowo

 

² W odpowiedzi na to tarczownik, na którego ramieniu król się wspierał, rzekł do męża Bożego: "Chociażby nawet Pan zrobił okna w niebiosach, czy mogłoby spełnić się to słowo?" Odpowiedział [Elizeusz]: "Ty właśnie ujrzysz to swoimi oczami, lecz jeść z tego nie będziesz!" (2 Krl 6, 2)

 

Przepowiednia proroka spotkała się z ostrą ironia ze strony dworzanina królewskiego Szalisza (TM: Saliś). Był to zape­wne wyższej rangi oficer gwardii królews­kiej. oddany do usług samego króla. Po­twierdził to narrator, gdy dodał, że ..król wspierał się na jego ramieniu" (por. w. 2a). Wypowiedź dworzanina w w. 2b o „ot­worach w niebie" ma charakter ironii (por. poniżej). Narrator biblijny nawiązał naj­prawdopodobniej do cudu z manną na pustyni i klęski suszy w czasach Eliasza, iż Jahwe zrobi ..otwory’ w niebie i ześle środki potrzebne do życia.

 

³ Czterech trędowatych znajdowało się u wejścia bramy. Jeden do drugiego powiedział: "Po cóż tutaj siedzimy, aż pomrzemy? ⁴ Jeżeli powiemy: Chodźmy do miasta - a w mieście panuje głód - to tam umrzemy. Jeżeli zaś zostaniemy tutaj, również umrzemy. A teraz - nuże - zbiegnijmy do obozu aramejskiego. Jeżeli nas pozostawią przy życiu, to będziemy żyli. Jeżeli zaś nas zabiją, to umrzemy". (2 Krl 6, 3-4)

 

Trędowaci nie mogli stykać się z lu­dźmi ani przebywać w mieście (zob. Kpł 13.46; Lb 5.2; 12,15; 2 Krl 15.5: Łk 17,12n. nieco inaczej w 2 Krl 5, ln). Uwa­żano ich za nieczystych według prawa izraelskiego (zob. Kpł 13,18-46). Trę­dowaci nie mogli przebywać w mieście. Ich miejsce było poza murami miasta (Kp I3^45-46). Sia­dali zwykle przy bramie, aby od przechodzących mogli otrzymać jałmużnę; do bramy wynoszono im żywność z miasta.

 

⁵ Powstali zatem o zmierzchu, aby wejść do obozu aramejskiego. Dotarli aż do krańca obozu aramejskiego: a oto nie było tam nikogo. ⁶ Pan bowiem sprawił, że w obozie aramejskim usłyszano turkot rydwanów, tętent koni i wrzawę ogromnego wojska, tak iż mówili jeden do drugiego: "Oto król izraelski najął przeciwko nam królów chetyckich i królów egipskich, aby ruszyli przeciwko nam". ⁷ Powstali więc [Aramejczycy] i uciekli o zmierzchu, zostawiając swoje namioty, swoje konie, swoje osły, obóz - tak jak był - i uciekli, aby ratować życie. (2 Krl 6, 5-7)

 

Byli oni zaskoczeni, gdyż udając się o zmierzchu do obozu Aramejczyków, zobaczyli obóz pu­sty i opuszczony (w. 5). Autor biblijny w w. 6 wyjaśnił to nagłe odstąpienie woj­ska Aramu od oblężenia Samarii tym, iż posłyszeli oni „turkot rydwanów, tętent koni oraz gwar wielkiej armii”. Sprawił to wszystko Jahwe. W opowiadaniach o woj­nach, często narratorzy biblijni posługują się tego rodzaju zwrotem i sposobem przedstawiania zwycięstw ze strony Izraela (por. Joz 10,10; Sdz4,15; 7,22; 1 Sm 7,10; 14,14-20). Stąd w ich szeregach powstało domnie­manie, iż król izraelski najął przeciwnikom Aramejczyków królów „chittyckich i kró­lów musryckich” (zob. w. 6). Zwrot „kró­lowie chittyccy” najprawdopodobniej do­tyczył Hetytów, książąt środkowej Małej Azji i dzisiejszej północnej Syrii. Królest­wa te przeżywały swój „złoty wiek” pomię­dzy XVI a XII stuleciem przed Chr. Ich państwo obejmowało wtedy środkową Małą Azję i większą część Mezopotamii, a swymi wpływami sięgało aż do ziem Izraela.

„Królowie musruccy” to najprawdo­podobniej rządcy Mushri, a wiec miejsco­wości położonych na północ od gór Taurus w Kapadocji. Kraina ta słynęła z hand­lu końmi (por. 1 Krl 10,28).

 

⁸ Owi trędowaci zaś dotarli aż do krańca obozu, weszli do jakiegoś namiotu, jedli i pili. Następnie wynieśli stamtąd srebro, złoto i ubrania, które poszli ukryć. Potem wrócili, weszli do innego namiotu, unieśli stamtąd łup, który poszli ukryć. ⁹ Wtedy powiedział jeden do drugiego: "Nie postępujemy właściwie. Dzień dzisiejszy jest dniem radosnej nowiny, a my milczymy. Jeżeli będziemy zwlekali aż do brzasku porannego, to spotka nas kara. Nuże, chodźmy teraz i zanieśmy wieść do pałacu królewskiego". (2 Krl 6, 8-9)

 

Czterej trędowaci byli bardzo zdziwie­ni opuszczeniem obozu przez Aramejczy­ków. Skorzystali z ich zapasów żywności, a nadto zabrali ze sobą najcenniejsze rze­czy. Aramejczycy bowiem, ratując swoje życie, pozostawili prawie cały dobytek (ww. 7-8). Gdy się nasycili, zaczęli myśleć, czy nie donieść o tym królowi (w. 9). Przyszli więc i powiadomili o tym straż­ników. Sami bowiem nie mogli spotykać się z mieszkańcami miasta (ww. 10-11).

 

¹⁰ Poszli tam, zawołali na straże miasta i oznajmili im: "Weszliśmy do obozu aramejskiego, lecz nie ma tam nikogo, nawet nie słychać żadnego głosu ludzkiego, tylko konie na uwięzi, osły na uwięzi i namioty - tak jak były". ¹¹ Strażnicy nawołując się zanieśli wieść do wnętrza pałacu królewskiego.
¹² Król wstał w nocy i powiedział do sług swoich: "Chcę wam wyjaśnić, co knują Aramejczycy przeciwko nam. Wiedzą, że głodujemy. Dlatego wyszli z obozu, aby się ukryć na polu, mówiąc: Kiedy wyjdą z miasta, przychwycimy ich żywych i wtargniemy do miasta". ¹³ Jeden ze sług jego odpowiedział: "Niechże wezmą pięć koni z tych, które tu żywe pozostały - będzie z nimi tak, jak z całym mnóstwem Izraela, które ginie - poślijmy i zróbmy wywiad". ¹⁴ Wzięto więc dwa rydwany z końmi, które król wysłał za wojskiem aramejskim, polecając: "Jedźcie i badajcie!" ¹⁵ Ruszyli za nimi aż do Jordanu. Oto cała droga pełna była szat i broni, które Aramejczycy porzucili podczas swej ucieczki. Posłańcy wrócili i powiadomili króla. (2 Krl 6, 10-15)
 

Król Izraela, gdy mu o tym doniesio­no, iż Aramejczycy opuścili obóz, pozo­stawiając prawie wszystko, uznał to za jawny objaw podstępu, jaki jego zdaniem, zamierzali podjąć wrogowie Samarii. Nie mogąc doczekać się efektów przeciągają­cego się oblężenia zastosowali podstęp. Polegał on na wyprowadzeniu przeciwnika poza mury obronne swego miasta (w. 12). Tego rodzaju sposoby walki były stosowa­ne w owych czasach. W podobny sposób Izraelici zdobyli miasto Aj (por. Joz 8,3- 23).

 

¹⁶ Wówczas lud wyszedł i złupił obóz aramejski. Wtedy jedna sea najczystszej mąki kosztowała jednego sykla, dwie sea jęczmienia też jednego sykla - według słowa Pańskiego. ¹⁷ Król rozkazał, żeby tarczownik - na którego ramieniu się wspierał - sprawował nadzór w bramie. Lecz tłum zadeptał go w bramie na śmierć - tak jak przepowiedział mąż Boży, który mówił w chwili przyjścia króla do niego. ¹⁸ Kiedy bowiem mąż Boży powiedział do króla: "Jutro o tej samej porze dwie sea jęczmienia będą za jednego sykla, a jedna sea najczystszej mąki za jednego sykla - w bramie Samarii", ¹⁹ to tarczownik odpowiedział mężowi Bożemu: "Chociażby nawet Pan zrobił okna w niebiosach, czy mogłoby się spełnić to słowo?" On zaś rzekł: "Ty właśnie ujrzysz to swoimi oczami, lecz jeść z tego nie będziesz". ²⁰ I tak się z nim stało. Zadeptał go bowiem tłum w bramie na śmierć. (2 Krl 6, 16-20)

Lud po powrocie wysłańców królews­kich. którzy mogli wrócić następnego dnia, ponieważ droga z Samarii do Jor­danu liczyła ok. 40 km (zob. A. Śanda, dz. cyt., 62), okradł obóz aramejski. Spo­wodowało to reperkusje handlowe. Sea najprzedniejszej mąki lub dwie sea jęcz­mienia można było kupić za jednego sykla (zob. w. 1.16). Autor biblijny (DtrP) wi­dział w tym zjawisku wypełnienie słowa Jahwe, które wypowiedział On przez swe­go sługę Elizeusza.

Druga część wyroczni prorockiej też się wypełniła. Sługa królewski, któremu król zlecił pieczę nad porządkiem w bramie, został zadeptany przez zgłodniały tłum (ww. 17-20). Opowiadanie to, będące naj­prawdopodobniej późniejszym opracowa­niem (DtrP), przypomina epizod o karze jaka spotkała 42 chłopców za to, że wy­śmiewali się z proroka Elizeusza, nazywa­jąc go „łyskiem” (zob. 2 Krl 2,23-25).

lit:

http://iktotuzmysla.salon24.pl/646279,jahwe-po-cos-uzdrowil-z-tradu-dowodce-wroga-izraela-po-co,3