29 Achab, syn Omriego, objął władzę nad Izraelem w roku trzydziestym ósmym [panowania] Asy, króla Judy, i królował Achab, syn Omriego, nad Izraelem w Samarii dwadzieścia dwa lata. (1 Krl 16, 29)
Imię Achab (TM: Ah'ab = „brat Ojca” /Jahwe/), składa się z dwóch sylab, które mogą stanowić osobne wyrazy. Pierwszy z nich ah oznacza brata, drugi ab:ojca, który zgodnie z teoforycznym charakterem imion biblijnych należy odnosić do Jahwe. Uwidacznia to się w imieniu Ahija („Jahwe jest moim bratem”), które w swym znaczeniu teoforycznym zbliża się do imienia „Achab”. Król Achab panował przez 22 lata (w. 29b), tj. od ok. 874/3 do 853 r. przed Chr.
30 Achab, syn Omriego, również czynił to, co złe w oczach Pana, i stał się gorszym od wszystkich swoich poprzedników. 31 Doszło do tego, że nie wystarczało mu popełnianie grzechów Jeroboama, syna Nebata, gdyż wziąwszy sobie za żonę Izebel, córkę Etbaala, króla Sydończyków, zaczął służyć Baalowi i oddawać mu pokłon. (1 Krl 16, 30-31)
Nie tylko o Omrim zostało powiedziane, że czynił więcej zła w oczach Jahwe, niż wszyscy jego poprzednicy. To samo powtórzył narrator o Achabie, któremu oprócz „grzechu Jeroboama” zarzucił, iż pojął za żonę Izebel (TM: izebel), córkę Etbaala (TM: Etbaal), króla Sydończyków, której wpływ na króla i lud przedstawiano bliżej w opowiadaniach o Eliaszu.
H. Bauer i J. A. Montgomery (A Critical and Exegetical Commentary on the Books of Kings) tłumaczą całe imię w postaci frazy: „mój brat jest księciem”, łącząc pierwszą sylabę z ’ahi (tj. mój brat), a drugą z 'zbl, która oznaczałaby „księcia”. To znaczenie zbl jako „książę, król, władca” znajduje potwierdzenie w tekstach ugaryckich. Inni łączą to imię jako zawołanie: ..Gdzie jesteś książę (i-zebel), łącząc je z ugaryckim mitem o zbudzeniu się Baala (G. H. Gordon. Ugaritic Textbook). Możliwe tez jest, że imię to pokrywa się z neopunickim Ibaal.
Imię ojca Izebel J. Flawiusz oddał jako Itto-baal, czyli Baal z nim. Był on wg J. Flawiusza kapłanem bogini Asztarte i szóstym z kolei następcą Chirama, króla Tyru i Fenicji, z czasów Salomona. W w. 31 słusznie nazywa się go królem Sydończyków, podobnie jak w innych tekstach orientalnych (KAI 31,1). Nazwa ta występuje tutaj, gdyż Tyr i całą Fenicję, wraz z innymi miastami nadmorskimi na czele z Sydonem, nazywano ogólnie krainą Sydonu, a jej mieszkańców nazwano Sydończykami.
Autor widział w małżeństwie Achaba z Izebel przyczynę odejścia od Jahwe króla i służenie bożkom Sydończyków, Baalowi i Asztarcie (ww. 31.32.33). Nie tylko Achab został pociągnięty walorami religii swojej żony, ale również lud zaczął skłaniać się ku wyznawaniu tej obcej religii (por. 1 Krl 19,2; 21,8).
Wprowadzenie kultu Baala fenickiego było szczególnie niebezpieczne dlatego, że Fenicja była krajem zamożnym i pod względem kulturalnym stojąca daleko wyżej od Palestyny. Te cechy przypisywano według ówczesnych wierzeń Baalowi. Skoro się więc wprowadza do kraju kult bóstwa, które posiadało opinię silnego i wpływowego, przez to samo usuwa się kult Jahwe. Istotnie w tym znaczeniu za Achaba był zaprowadzony kult Baala. Achab więc przewyższył grzechy Jerohoama, ponieważ za jego czasów owe cielce w Betehi i w Dan miały wyobrażać Jahwe, natomiast za panowania Achaba już wyobrażały tylko Baala.
32 Ponadto wzniósł ołtarz Baalowi w świątyni Baala, którą zbudował w Samarii. (1 Krl 16, 32)
Bez wątpienia wielkim grzechem Achaba było to, że wzniósł świątynię Baala w Samarii i ołtarze ku czci tego bożka stawiał również w tej świątyni (por. w. 32). Termin ba'al, zarówno w stosunkach świeckich, jak i religijnych, służył do wyrażenia takich pojęć jak „pan”, „właściciel i „małżonek. Jako termin religijny w odniesieniu do bóstwa występuje często w liczbie mnogiej, która odnosi się do różnych miejsc jemu poświęconych. Jego kult łączyło się z różnymi palami, drzewami, źródłami i wzgórzami. Te miejsca symbolizowały „pełnię życia i płodności” tego bóstwa. Połączenie tego terminu z miejscem i to przeważnie w liczbie pojedynczej oznaczało, że w tej miejscowości oddawano cześć Baalowi. W ST wymienia się takie miejscowości jak Baal-Peor (Lb 25,3), a poza Biblią Baal Libanon, Baal-Sidon, czy też Baal-Sefon
Inaczej przybliżają postać Baala inne określenia, występujące w połączeniu z tym terminem, jak Baal-Berit, tzn. Baal- Przymierza (Sdz 8,33; 9,4), Baal-Addir, tj. „Pan mocy i siły” albo „mocny Pan”, Baal-Hamman, tj. „Pan ołtarza całopalenia” (zob. KAI 24,16; 63,1 itd.), Baal Jamim, tj. „Pan dni”. Najczęściej występującym określeniem tego bożka był zwrot Baal-Szamen, tj. Pan nieba, a także Baal-Alijan (triumfujący) jako bóstwo burzy i płodności. Samą nazwę tego bóstwa łączono z innymi nazwami bóstw. I tak prorok Jeremiasz (19,5; 32,35 itd.) łączył tę nazwę z bóstwem Molocha, nazywając go Moloch-Baal.
Poza Biblią, na inskrypcji z Zinncirli, bóstwo księżyca Sin z Harranu występuje jako Baal-Harran. To samo można zauważyć nawet w odniesieniu do Jahwe. Uwidaczniało się to w imieniu Bealja (1 Km 12,6) i przy innych imionach osób, należących do rodziny Saula i Dawida, Eszbaal, MeribBaal i Beeljada (1 Krn 8,33nn; 14,7). W Ugarit Baal należał do głównych bóstw kraju, którego wiele cech przybliża go do amoryckiego Hadada.
W czasach Izebel Baal mógł być czczony jako bóstwo opiekuńcze miastaTyru pod imieniem Melkart, tj. król miasta, jak świadczą o tym inskrypcje z Malty, gdzie występuje nazwa Baal-Sor, tj. Pan Tyru. Kult Baala był rozpowszechniony także w Syrii, na Cyprze, a przede wszystkim w Kartaginie.
Staraniem Uniwersytetu Harvarda przeprowadzono pod kierunkiem prof. D. G. Lyona poszukiwania archeologiczne w Samarii W r. 1908 podczas pierwszego stadium poszukiwań, brał udział Schumacher, a podczas drugiego i trzeciego stadium w r. 1910—prof. Relsner i C. S. Fisher architekt.
Kopano w trzech miejscach: a) na zachodniej pochyłości wzgórza, gdzie jest osiedle Sebastije, b) na wierzchołku wzgórza i c) przy dawnej bramie od zachodniej strony miasta. Na pierwszym miejscu odnaleziono pomiędzy innymi wielu przedmiotami, napis króla syryjskiego Demetriusza, oraz wiele innych z czasów Seleucydów i Ptolomeuszy; jest to dowodem, że w epoce macedońskiej istniała tutaj kwitnąca osada. Na drugim miejscu odkopali resztki świątyni wzniesionej przez Heroda Wielkiego. Pod świątynią znaleziono zabytki sięgające epoki macedońskiej. Do najstarszych zabytków w tym miejscu należy mur przed r. 722 wzniesiony z kamieni ciosanych. Na wielu kamieniach gładzonych od strony zewnętrznej i odrabianych na sposób fenicki (wgłębione brzegi przy spajaniu kamieni) istnieją znaki utrwalane pismem fenickim, takie same jak w Megiddo i Taanak. Nie ulega wątpliwości, że są to resztki budowli Omriego, założyciela miasta Samarii.
Najciekawsze zabytki odnaleziono w ostatniej warstwie spoczywającej na skale. Są to fundamenty potężnej budowli i niewątpliwie najstarszej. Znaleziono tutaj napis z nazwiskiem faraona Osorkona II (874—853) współczesnego Achabowi. Tę budowlę, może rozpoczętą przez Omriego, wznosił jego syn Achab. Wśród tych zabytków odnaleziono szczątki napisów, z których się okazuje, że mógł to być pałac królewski, albo też świątynia Baala (zob. 16,32 2 Kr 10,18 do. Jer 23,13). Na trzecim miejscu odnaleziono sześć kamiennych figur, wyobrażających bóstwa pogańskie; były one niewątpliwie ozdobą owej bramy miejskiej. pochodzą one z czasów przed zburzeniem Samarii (rok 722/1 przed Chr.).
33 Achab sporządził też aszerę. Wskutek tego Achab jeszcze więcej czynił [złego] niż wszyscy królowie, którzy przed nim byli, drażniąc Pana, Boga Izraela.(1 Krl 16, 33)
Żeńska forma tego bóstwa występuje w sformułowaniach ba ala i baalat. W ST oznaczają one nazwy miejscowości (por. Joz 15,9.24.29; 19,8.44). W Byblos Baalat jest imieniem tamtejszej bogini miasta. W Tyrze spełniała tę funkcję bogini Asztarte (zob. 1 Krl 11,5). Kapłanem tej bogini był ojciec Izebel, Etbaala (por. 1 Krl 16,31, którego imię kończy się tą nazwą -baala. Z tego należałoby sądzić, że Achab najprawdopodobniej postawił także podobiznę Asztarty w świątyni Baala. Narrator dtr łączył Achaba z tym bóstwem. W Izraelu nie rozróżniano obu tych bogiń, ani ich kultu jako bóstwa żeńskiego (zob. 1 Krl 14, 15). To co Achab zbudował w świątyni w Samarii, zostało przez Jehu zburzone (2 Krl 10,27).
Kult obcych bogów nie przeszkadzał Achabowi, aby nadawać swoim dzieciom imiona teoforyczne z Jahwe. Np. Abasja, tj. „Jahwe uchwycił go mocno” (1 Krl 22,52) czy Joram, tzn. „Jahwe jest wyniosły” (2 Krl 3,1) oraz Atalja, które to imię oznaczało „Jahwe potwierdził swoją wspaniałość i majestat”. Również prorocy Jahwe spełniali urząd u Achaba i u nich kroi zasięgał rady (por. 1 Kri 22,6). A zatem religijność i wiara króla Achaba była synkretyczna i w niej łączył on cześć do Jahwe z wiarą w inne bóstwa.
34 Za jego czasów Chiel z Betel odbudował Jerycho według zapowiedzi Pana, którą wyrzekł przez Jozuego, syna Nuna; założył jego fundamenty na swoim pierworodnym, Abiramie, a na swoim najmłodszym, Segibie, postawił jego bramy. (1 Krl 16, 34)
W w. 34 narrator opowiada o odbudowie Jerycha, które wg danych biblijnych zostało zburzone za Jozuego (por. Joz 6, ln). Według Sdz 3,13 i 2 Sm 10,5. w tym czasie było to miasto nie w całości zamieszkałe. Trzeba przyjąć, że potem zostało przyłączone ono do Północnego Królestwa i jego odbudową, a właściwie umocnieniem, zajął się Achab. który pragnął zapewne z Jerycha (Tell-es Sultan), położonego na północny zachód od dzisiejszego miasta Eriha w dolinie Jordanu, uczynić warownię, stojącą na straży południowych granic królestwa. Przeprowadzone wykopaliska nie potwierdzają jednak żadnych nowych budowli w tym czasie, ale mogły to być prace fortyfikacyjne czy renowacyjne.
Ilość grobów (2 Krl 2,19) potwierdza jedno, że to miasto było w tym czasie zamieszkałe. Według 2 Krl 2,5 w mieście tym gromadzili się tzw. „synowie proroccy”.
Najprawdopodobniej Chiel (TM: Hiel), być może królewski urzędnik albo architekt/?/, pochodzący z Bet-El, na polecenie króla zbudował, w już zamieszkałej osadzie, IX w. przed Chr., budynek królewski, odpowiednio ufortyfikowany oraz odbudował mury i bramy miasta. Spełnienie tego polecenia opłacił życiem swoich dwóch synów: Abirama i Szeguba. Najprawdopodobniej naśladując narody ościenne ojciec złożył ze swoich synów ofiarę bóstwom opiekuńczym, aby cofnąć klątwę, ciążącą nad tym miejscem. Najstarszego syna złożył z okazji rozpoczęcia budowy miasta, a najmłodszego, gdy zakończył tę budowę. Narrator dtr widział w tym wydarzeniu wypełnienie się klątwy, którą skierował Jahwe do ludu przez Jozuego, syna Nuna (por. Joz 6,26 - 26 W owym czasie Jozue wypowiedział do ludu przysięgę: "Niech będzie przeklęty przed obliczem Pana człowiek, który podjąłby się odbudować miasto Jerycho: Za cenę życia swego pierworodnego [syna] założy fundamenty, za cenę życia najmłodszego syna postawi bramy".
27 Pan był z Jozuem, którego sława rozeszła się po całym kraju.).
Hilel odbudował więc Jerycho stosując najbardziej zwyrodniałe praktyki w religii pogańskiej, a mianowicie złożył na ofiarę najstarszego swojego syna, aby na jego kościach położyć kamień węgielny, a na kościach najmłodszego syna, bramę, która była zakończeniem budowy!! Dlatego ukarał ich Jahwe suszą.
Literatura
http://iktotuzmysla.salon24.pl/639090,archeologia-potwierdzila-dane-biblii-o-omarze-krolu-zydow
Inne tematy w dziale Kultura