Przypowieść Natana o grzechu Dawida-semicka i historyczna!!!

Pan posłał do Dawida [proroka] Natana. Ten przybył do niego i powiedział:
"W pewnym mieście było dwóch ludzi,
jeden był bogaczem, a drugi biedakiem.
² Bogacz miał owce i wielką liczbę bydła, (2 Sm 12 1-2)
 

Przypowieść Natana rozpoczy­na się bardzo prosto: ,,W pewnym mieście było dwu ludzi.... Nie znaczy to oczywiście, że w mieście mieszkało tylko dwóch ludzi. Autor przedsta­wia sytuację, w jakiej znaleźli się dwaj mieszkańcy miasta. Miasto nie zostało nazwane, bo to nie jest po­trzebne w przypowieści. Jeden z nich był bogaty (‘äsir — „bogaty w dobra materialne”; czasem chodzi też o do­bra duchowe, np. o mądrość — Pwt 14,24), drugi zaś biedny (ra’s) — ktoś, kto żyje w niedostatku, komu doku­cza głód, kto jest bardzo biedny. Czło­wiek bogaty miał wielką ilość owiec i bydła. Bogactwa na Wschodzie mie­rzy się ilością posiadanych owiec i in­nego bydła. Dlatego właśnie autor wspomniał także ogólnie bydło, cho­ciaż przedmiotem jego szczególnego zainteresowania jest owca, zwierzę, które hodować może nawet najbied­niejszy.

To przeciwstawienie znalazło rów­nież swój wyraz w przypowieści P. Jezusa o dwu dłużnikach (Mt 18, 21-35).

 

³ biedak nie miał nic, prócz jednej małej owieczki, którą nabył.
On ją karmił i wyrosła przy nim wraz z jego dziećmi,
jadła jego chleb i piła z jego kubka,
spała u jego boku i była dla niego jak córka. (2 Sm 12 3)
 

Własność biedaka jest bardzo skąpa, ma jedynie małą owieczkę, którą kupił. Autor w ten sposób na­wiązuje do zwyczajów, jakie w tym względzie panują na Wschodzie. Biedniejsi nie chowają zwierząt domo­wych przez cały rok, lecz nabywają je krótko po porodzie, a potem gdy urosną, sprzedają lub zabijają. W przypowieści został podkreślony jed­nak inny aspekt: owieczka była przed­miotem szczególnego starania, przeby­wała wraz z całą rodziną w mieszka­niu właściciela, co nie jest bynajmniej dziwne. W rodzinach biedniejszych zwierzęta mieszkały z ludźmi. Owiecz­ka z przypowieści miała jednak opie­kę równą dzieciom właściciela, nie tylko przebywała w tym samym po­mieszczeniu, lecz także to samo jadła i piła, z tych samych naczyń, co wię­cej, razem nawet spała. Przez to trak­towano ją bez mała jak członka ro­dziny.

 

⁴ Raz przyszedł gość do bogacza,
lecz jemu żal było brać coś z owiec i własnego bydła,
czym mógłby posłużyć podróżnemu, który do niego zawitał.
Więc zabrał owieczkę owemu biednemu mężowi
i tę przygotował człowiekowi, co przybył do niego". (2 Sm 12 4)
 

          Przybywa pewien gość do bo­gacza. Ten wprawdzie pragnie go uhonorować wystawną ucztą, żal mu jednak coś stracić z własnego mająt­ku. Zabiera więc jedyną owcę bieda­kowi i z niej przygotowuje ucztę.

Zabrał więc owieczkę owemu biednemu mężowi i tę przygotował człowiekowi, co przybył do niego” - Pewne elementy przypowieści po­służyły za podstawę porównania: owieczka — to Batszeba, żona Uriasza, mąż jej — człowiek biedny, który nabytą owieczkę szczególnie pielęgnu­je; człowiekiem bogatym z przypo­wieści — jest sam król Dawid. Obraz przedstawiający gościnność u ludów wschodnich« Pismo św, zawiera wiele wzmianek o gościnności. Por. Rdz 18, 3-5

Na zesta­wieniu osób: podróżny, gość i człowiek (właściciel), talmudyści opierali piękną alegorię objaśnia­jącą działanie namiętności w sercu człowieka. Z początku podobna jest namiętność do skromnego przechodnia, gdy ją się dopusz­cza, staje się stałym gościem i wreszcie, opanowując serce czło­wieka, przywłaszcza sobie prawa właściciela.

 

⁵ Dawid oburzył się bardzo na tego człowieka i powiedział do Natana: "Na życie Pana, człowiek, który tego dokonał, jest winien śmierci. ⁶ Nagrodzi on za owieczkę w czwórnasób, gdyż dopuścił się czynu bez miłosierdzia". (2 Sm 12 5-6)

 

Opowieść Natana wywołuje u Dawida pożądaną reakcję. Naprzód następuje reakcja uczuciowa. Król oburzony krzywdzącym zachowaniem się bogacza, wydaje w uniesieniu wy­rok: „winien jest śmierci” (dosł. ben mawet — „syn śmierci”). Wy­rok taki nie zgadza się jednak z zasa­dami prawa. Dawid zatem modyfiku­je swój wyrok zgodnie z przepisami prawa. A były one w tym względzie wyraźne: Kto by ukradł wołu lub owcę i zabiłby je lub sprzedał, wów­czas zwróci pięć wołów za jednego i cztery owce za jedną owcę (por. Wj 21,37). Podobna restytucja obowiązywała u koczowniczych ple­mion moabskich

 

⁷ Natan oświadczył Dawidowi: "Ty jesteś tym człowiekiem. To mówi Pan, Bóg Izraela: Ja namaściłem cię na króla nad Izraelem. Ja uwolniłem cię z rąk Saula. ⁸ Dałem ci dom twojego pana, a żony twego pana na twoje łono, oddałem ci dom Izraela i Judy, a gdyby i tego było za mało, dodałbym ci jeszcze więcej. (2 Sm 12 7-8)

 

 

               Reakcja na opowiedzianą przypowieść świadczy, że król nie po­jął jej tak, jak się tego spodziewał prorok. Potrzebne mu jest jej wyjaśnienie. Dokonał tego sam pro­rok. Wskazuje on Dawido­wi, że to o niego samego chodzi; ’attah ha’iś — „tyś tym człowiekiem”. W ten sposób wyjaśnia się wszystko, co chciał prorok wyrazić. Wiadomo więc, że Dawid jest jak bogacz, który opływa we wszystko, jest on bowiem królem izraelskim z polecenia Boga. Z tej racji uwolniony został od udręki Saula i z tegoż powodu otrzymał jego własność, tj. dom swego pana ze wszystkimi jego prawami, a więc również prawo dynastii. Z tej także racji Dawid stał się prawym właści­cielem haremu poprzedniego króla. Jak wielkie znaczenie przypisywano  uzyskaniu prawa nad haremem, świad­czy konflikt między Abnerem i Iszbaalem (2 Sm 3), sprawa Abisag Szunemitki (1 Kri 2) oraz wydarzenie z okresu buntu Absaloma (2 Sm 16, '20nn). Dawid stał się panem domu ' (bet) Izraela i Judy, a więc podlegaj mu terytorium Judy i Izraela wraz z mieszkańcami. Wyodrębnienie Judy j i Izraela jest już znane z 1 Sm 11, 8.

Rozpatrywane ze strony religijnej, słowa niniejsze posiadają bardzo głębokie znaczenie. W innych krajach, gdzie były wyznawane religie pogańskie, takie słowa w ustach poddanego do króla są zgoła nie do pomyślenia. W religiach pogań­skich panujący należał jednocześ­nie do najwyższych sędziów orze­kających w sprawach religijnych. Tutaj autorytet religii był wyższy ponad króla, ten zaś, kto był upoważniony do przemawiania w imieniu religii i stawania w obronie ideałów religijnych, był w zakresie swojej władzy wyższym od króla. Wynika z tego jasno, że religie uważano za objawioną przez Bo­ga, autorytet zaś Boży był naj­wyższy.

 

⁹ Czemu zlekceważyłeś <słowo> Pana, popełniając to, co złe w Jego oczach? Zabiłeś mieczem Chetytę Uriasza, a jego żonę wziąłeś sobie za małżonkę. Zamordowałeś go mieczem Ammonitów. (2 Sm 12, 9)

 

          Główny nacisk w przypowieści został położony na fakt zabrania wła­sności drugiego. Taką właśnie krzyw­dę wyrządził Dawid Uriaszowi, zabie­rając mu żonę, aby popełnić z nią cu­dzołóstwo. A ponieważ do tego grze­chu dołożył jeszcze zabójstwo niewin­nego człowieka, dlatego to podwójne przestępstwo obraża Boga w sposób szczególny, lekceważy Jego wolę, przestępstwo to jest również wielką < niesprawiedliwością wobec ludzi, gdyż jest zgorszeniem tym większym, że sprawcą jego jest król, pomazaniec Jahwe.

               Tą samą myśl o świadomości grzechu  popełnionego przeciw Bogu jest w Ps 51: „Przeciwko Tobie zgrze­szyłem i co złe w Twych oczach — czyniłem”

 

¹⁰ Dlatego właśnie miecz nie oddali się od domu twojego na wieki, albowiem Mnie zlekceważyłeś, a żonę Uriasza Chetyty wziąłeś sobie za małżonkę. ¹¹ To mówi Pan: Oto Ja wywiodę przeciwko tobie nieszczęście z własnego twego domu, żony zaś twoje zabiorę sprzed oczu twoich, a oddam je twojemu współzawodnikowi, który będzie obcował z twoimi żonami - wobec tego słońca (2 Sm 12 10-11)

 

                   Za popełnione grzechy Da­wid odpokutować musi w sposób po­trójny. Ponieważ przyczynił się do tego, że Uriasz zginął od miecza Ammonitów (w. 9b), miecz nie oddali się od jego domu: zginą, bowiem sy­nowie jego Amnon i Absalom, własny syn Dawida będzie nastawał na jego życie, a Salomon pozbawi życia swe­go brata Adoniasza; ponieważ Dawid zabrał żonę Uriaszowi, dlatego wła­sny jego syn wobec ojca zastosuje zwyczaj przejęcia haremu królewskie­go, bo dawało to prawo do tronu; po­nieważ występek swój usiłował Da­wid ukryć, musi za niego publicznie odpokutować.

Charakterystyczną cechą Bożej działalności jest to, że wszystko, co było dokonane skrycie, stanie się jaw­ne (por. 2 Mch 12, 41; Mk 4, 22; 1 Kor 2,5). Dlatego też prorok zapowiada Dawidowi, iż Bóg ujawni to wszystko „wobec tego słońca”, czyli w pełni dnia, w połud­nie

 

¹² Uczyniłeś to wprawdzie w ukryciu, jednak Ja obwieszczę tę rzecz wobec całego Izraela i wobec słońca". ¹³ Dawid rzekł do Natana: "Zgrzeszyłem wobec Pana". Natan odrzekł Dawidowi: "Pan odpuszcza ci też twój grzech - nie umrzesz, (2 Sm 12 12-13)

 

            Dawid wcale się nie usprawie­dliwia ani się nie broni. Uznaje swoją winę wobec Boga, swojego dobroczyń­cy i ojca, i stwierdza krótko: „Zgrze­szyłem”. To samo wyrażenie znajduje się w Ps 51, 5. Przyznanie się do winy oraz serdeczny żal z po­wodu popełnionego czynu jest przed­miotem rozważań Ojców Kościoła  (por. Ambroży, Apologia Dawida, Augustyn, Contra Faustum). Równocześnie z uznaniem winy żalem z powodu popełnionego grze­chu przychodzi miłosierdzie Boże. Na­tan odpowiada — podobnie jak ka­płan na spowiedzi: „Jahwe odpuszcza ci też twoje grzechy”.

            Skutki jego przestępstwa były straszne. Sprawiedliwość Bo­ża nie minęła go, pomimo kaja­nia się. Por. Straszne opisy walk bratobójczych w dalszej części 2 Księgi Samuela: 13,28 16,21-22; 18,14 1 Krl 2,25.

 

¹⁴ lecz dlatego, że przez ten czyn odważyłeś się wzgardzić Panem, syn, który ci się urodzi, na pewno umrze". (2 Sm 12, 14)

 

            Grzech Dawida został odpusz­czony. Świadectwo wysłannika Bo­żego w tym względzie jest jedno­znaczne. Król musi jednak ponieść karę. Będzie nią śmierć syna, którego urodzi mu Batszeba. Ma się więc do czynienia niejako z ofiarą zastępczą. Godna uwagi jest świadomość ów­czesnych ludzi o obowiązku zadość­uczynienia za winę, mimo że grzech został odpuszczony. Zadośćuczynie­niem w tym wypadku jest syn kró­lewski, bo zgodnie z ówczesnymi za­patrywaniami w grzechu ojców ucze­stniczy ich potomstwo i na nie spada odpowiedzialność wynagrodzenia. W tym samym wierszu 14 podano wszak­że jakby nowy motyw, rację, dla któ­rej ma umrzeć syn zrodzony przez Batszebę. Autor niejako pomija to, co było głównym powodem kary, a mówi o „pobudzaniu wrogów do wielkiej zniewagi.

 

¹⁵ Natan udał się potem do swego domu. Pan dotknął dziecko, które urodziła Dawidowi żona Uriasza, tak iż ciężko zachorowało. ¹⁶ Dawid błagał Boga za chłopcem i zachowywał surowy post, a wróciwszy do siebie, całą noc leżał na ziemi. ¹⁷ Dostojnicy jego domu, podszedłszy do niego, chcieli podźwignąć go z ziemi: bronił się jednak; w ogóle z nimi nie jadał. ¹⁸ W siódmym dniu dziecko zmarło. Słudzy Dawida obawiali się powiadomić go, że dziecko umarło. Twierdzili: "Jeżeli, gdy dziecko jeszcze żyło, przemawialiśmy do niego, a głosu naszego nie usłuchał, to jak możemy mu powiedzieć, że chłopiec umarł? Może uczynić [sobie] coś złego". ¹⁹ Gdy jednak Dawid zauważył, że słudzy jego rozmawiają szeptem, zrozumiał, że dziecko zmarło. Pytał więc sługi swoje: "Czy dziecko umarło?" Odpowiedzieli: "Umarło". (2 Sm 12, 15-19)

 

²⁰ Dawid podniósł się z ziemi, umył się i namaścił, zmienił swe ubranie i wszedłszy do domu Pańskiego oddał pokłon. Powróciwszy do domu zażądał, by mu podano posiłek, którym się pożywił. ²¹ Słudzy na to mu powiedzieli: "Co ma znaczyć twój sposób postępowania? Gdy dziecko żyło - płakałeś, lecz gdy zmarło - powstałeś i posiliłeś się". (2 Sm 12, 20-21)

 

            Co znaczy to zachowanie... Nie rozumiano zachowania się Da­wida. Żałobę zwykle urządzano po śmierci; Dawid zaś czyni odwro­tnie: podczas choroby urządza ża­łobę, gdy się zaś dowiedział o

 

²² Odrzekł: "Dopóki dziecko żyło, pościłem i płakałem, gdyż mówiłem sobie: "Kto wie, może Pan nade mną się ulituje i dziecko będzie żyło?" ²³ Tymczasem umarło. Po cóż mam pościć? Czyż zdołam je wskrzesić? Ja pójdę do niego, ale ono do mnie nie wróci".(2 Sm 12, 22-23)

 

            Skoro wyrok Boży się speł­nił, wszelkie zewnętrzne oznaki żałoby stały się zbyteczne. Dawid mógł nawet przyjąć tę wiadomość z pewną ulgą, tusząc sobie, że na tym się skończyła kara Boża. W czasie żałoby i postu nie myto się i nie namaszczano.

Przyłączę się do niego  - Wiara w nieśmiertelność duszy. W czasie choroby Bóg może wysłuchać prośby i przywrócić cho­remu zdrowie. Skoro jednak życie się skończyło, Bóg nie będzie po­prawiał swego wyroku przez cu­downe wskrzeszanie.

²⁴ Dawid okazywał współczucie dla swej żony Batszeby. Poszedł do niej i spał z nią. Urodził się jej syn, któremu dała imię Salomon. A Pan umiłował go ²⁵ i posłał [o tym wiadomość], i za pośrednictwem Natana nazwał go Jedidiasz - ze względu na Pana. (2 Sm 12, 24-25).