Historyczność opisu cudownego powołania Saula na króla!!!

¹Był pewien dzielny wojownik z rodu Beniamina - a na imię mu było Kisz, syn Abiela, syna Serora, syna Bekorata, syna Afijacha, syna Beniamina. ² Miał on syna imieniem Saul, wysokiego i dorodnego, a nie było od niego piękniejszego człowieka wśród synów izraelskich. Wzrostem o głowę przewyższał cały lud. (1 Sm 9, 1-2)

 

ImięQisodpowiada w jęz. akadyjskimqasu,tzn. ofiarować, a więcQisznaczy „dar (Boży)”. Takie imię nosił jeden z asyryjskich urzędników w r. 755 przedChr.Występuje ono jeszcze w 1 Krn 8, 29-33; 9. 35-39; 1; 26, 28 i w Est 2, 5 (por. też 1 Krn 23, 21 n; 24, 29; 2 Krn 29. 12).

Od Beniamina dzielą Kiszą cztery imiona: Abiel (abi’el—„Bóg jest moim ojcem), Seror („worek”; por. Rdz 42, 35; Ag 1, 6; Przp 7, 20; 26, 8; albo — „ziarnko”), Bekorat(b^ekorat„pierworodny”) i wreszcie Afijach(aphijah— „Jahwe ożywia”). Jak świadczy 1 Sm 14, 50-51, Kisz był bratem Nera, ten zaś miał syna imie­niem Abner.

Kisz pochodził z Gibea (hebr.gib^eah),które ogólnie identyfikuje się z obecnym Tell el-Ful, znajdującym się 5 do 6 km na północ od Jerozoli­my. Ponieważ wzgórze to ma wy­sokość 839 m n.p.m.,dlatego Jerozo­limę widać stąd jak na dłoni. Rów­nież cała okolica widoczna jest z tego wzniesienia tak ku północy, jak i ku zachodowi i wschodowi. U stóp Tell el-Ful biegnie stary szlak — droga łącząca Palestynę południową z pół­nocną. Jeżeli więc ktoś pragnął prze­prawić się czy to z południa na pół­noc, czy z północy na południe, zmu­szony był przechodzić obok tego wzgó­rza. Z tego powodu słusznie można by je nazwać „wzgórzem królewskim”.

Synem Kiszą był Saul. Wyrazsa’uljest stroną bierną imiesłowu po­chodzącego od czasownikasä’al,co znaczy: pytać, prosić, żądać, domagać się,życzyćsobie. Imię więcsä’ülzna­czy — wyproszony (u Boga). Autor natchniony kreśli charakterystykę te­go człowieka dwoma słowamibähüritob.

Bahurw Piśmie św. oznacza bo­wiem pełnego sił młodego czło­wieka — w przeciwieństwie do starca i dziecka. Tak więc pierwszym atrybutem kan­dydata na pierwszego króla jest jego młodość.

Drugi przymiot Saula ozna­czony został wyrazemtob.Znaczenie tego wyrazu jest bardzo szerokie. W ogóle wskazuje on cechy dodat­nie, walory pozytywne, coś takiego, czego się pragnie, następnie co zadowala oczy, czyli co się po­doba, jest lepsze od czegoś innego. Gdy zaś chodzi o osoby, tob mo­że wskazywać na ich piękno ze­wnętrzne i na szlachetność we­wnętrzną. na kogoś, kto jest łaskawy.

Trzecią wreszcie cechą Saula jest jego wysoki wzrost. Te trzy cechy zewnętrzne Saula stanowią jego kwalifikację na króla. Dzięki nim potrafi on zyskać szacu­nek u poddanych.

 

³Gdy zaginęły oślice Kisza, ojca Saula, rzekł Kisz do swego syna, Saula: "Weź z sobą jednego z chłopców i udaj się na poszukiwanie oślic". ⁴ Przeszli więc przez górę Efraima, przeszli przez ziemię Szalisza, lecz ich nie znaleźli. Powędrowali przez krainę Szaalim: [tam] ich nie było. Poszli do ziemi Jemini i również nie znaleźli. ⁵ Gdy dotarli do ziemi Suf, rzekł Saul do swego chłopca, który mu towarzyszył: "Powracajmy, by czasem mój ojciec, zaniechawszy troski o oślice, nie trapił się o nas". (1 Sm 9, 3-5)

 

3-5. Po tym wstępie autor biblijny podaje opowiadanie o szukaniu zagi­nionych oślic Kiszą. Wyraz hebrajski określający zaginione zwierzęta —’atonót(1. poj.’atón)używany był w Piśmie św. na oznaczenie nie tylko oślic, ale wszelkiego rodzaju zwierząt, które były używane do jazdy wierz­chem (por. Rdz 49, 11; Lb 22, 21-33; Rdz 5, 2; Zach 9, 9; 1 Krn 22, 24). Nazwa ta obejmuje również konie (por. ugaryckieatnt;akad.atanu).

Saul otrzymał polecenie od ojca, by odszukał zaginione zwierzęta. Czy były to oślice, czy też konie? Należy raczej przyjąć, że Saul szukał oślic, gdyż niezbyt wielka dbałość o te zwie­rzętaumieszkańców Palestyny jest przysłowiowa.

Autorowi chodziło tu o to, że z tej okazji Saul zetknął się z Widzącym — Samuelem. Po przebyciu ok. 40 km Saul wraz z nie­wolnikiem dotarł do Suf, leżącego w obrębie Ramataim, miasta, z którego wywodził się Samuel. W trzecim dniu wędrówki i po daremnym poszukiwa­niu w okolicy tego miasta Saul po­stanawia wrócić do domu, gdyż oba­wia się niepokoju ojca o syna.

 

⁶Ten mu odpowiedział: "Oto w mieście tym żyje mąż Boży, człowiek poważny: co powie, wszystko się staje; chodźmy tam teraz, aby udzielił nam pouczenia w tej sprawie, dla której jesteśmy w drodze". ⁷ Rzekł Saul do chłopca: "Dobrze, pójdziemy, lecz co zaniesiemy temu człowiekowi? Chleb bowiem wyczerpał się w naszych workach, żadnego zaś daru nie mamy, który moglibyśmy zanieść mężowi Bożemu. Co mamy z sobą?" ⁸ Chłopiec znów odpowiedział Saulowi: "Znalazłem u siebie czwartą część sykla srebrnego, oddam ją mężowi Bożemu, może wskaże nam drogę". ⁹ Ktokolwiek dawniej w Izraelu szedł o coś pytać Boga, mówił: "Chodźmy do Widzącego". Proroka bowiem dzisiejszego w owym czasie nazywano "Widzącym".
¹⁰ Rzekł Saul do swego chłopca: "Słusznie mówisz. Chodźmy". Udali się do miasta, w którym przebywał mąż Boży.
¹¹ Kiedy szli pod górę drogą do miasta, spotkali dziewczęta, które wyszły naczerpać wody. Zapytali je: "Czy tu mieszka Widzący?" ¹² Odpowiedziały: "Tak, oto jest przed tobą, pospiesz się, gdyż dziś przyszedł do miasta. Dziś bowiem lud składa ofiarę na wyżynie. ¹³ Gdy wejdziecie do miasta, spotkacie go tam, zanim wyjdzie ucztować na wyżynę; lud nie je nic, dopóki on nie przybędzie. On bowiem błogosławi ofiarę, a wtedy dopiero jedzą zaproszeni. A teraz idźcie, to go zaraz znajdziecie". (1 Sm 9, 6-13)

6-13 Przypadek zrządza jednak, że w mieście przebywa „mąż Boży, człowiek sławny: wszystko, co powie, staje się” (w. 6). Saul postanawia więc odszukać tego męża Bożego, któ­ry chyba wie również, gdzie się znaj­dują zaginione zwierzęta. Udaje się ze sługą do miasta i spotyka dziewczę­ta niosące wodę. Obraz to bardzo po­spolity na tym terenie.Na pytanie: „czy tu mieszka Widzący”, dają one odpowiedź zawierającą wiadomość nie tylko o tym, że „Widzący” przebywa wśród mieszkańców, ale zgodnie z psychiką kobiety dodają szereg in­nych szczegółów, co się oczywiście przyda wędrowcom. Mówią, że nie nadszedł jeszcze czas składania ofiary na wzgórzu, że ofiara, która tam ma być złożona, połączona ma być z ucztą, że lud pości przed jej złoże­niem, że Samuel spełnia rolę kapłana, który ma błogosławić ofiarę, a po tym błogosławieństwie lud przystąpi do świętej uczty.

Jest to dokładny opis naj­dawniejszej ofiary, wywodzącej się z zamierzchłej starożytności, a nawią­zującej do kananejskich ofiar pogań­skich na wzgórzach.    Późniejszy glosator dodał wyjaś­nienie tyczące „Widzącego”(ró’eh).Wg tej notatki (w. 9) każdy, kto szedł o coś pytać Boga, mówił: „Chodźmy do Widzącego”. Prorok bowiem (na-bil)w tym czasie nazywany był wi­dzącym (ro’eh). Nazwa druga jest późniejsza i oznacza tego, kto jest głosicielem, tym, kto oznajmia słowo Boże człowiekowi, jak również tym, kto występuje w imieniu człowieka przed Bogiem.

 

¹⁴Ruszyli więc ku miastu. Kiedy weszli do bramy miasta, Samuel właśnie szedł naprzeciw nich, udając się na wyżynę. ¹⁵ Pan zaś objawił Samuelowi na dzień przed przybyciem do niego Saula, mówiąc mu: ¹⁶ "W dniu jutrzejszym o tym czasie poślę do ciebie człowieka z ziemi Beniamina. Jego namaścisz na wodza ludu mego izraelskiego. On wybawi mój lud z ręki Filistynów, wejrzałem bowiem na mój lud, gdyż do mnie dotarło jego wołanie". ¹⁷ Kiedy Samuel spostrzegł Saula, odezwał się do niego Pan: "Oto ten człowiek, o którym ci mówiłem, ten, który ma rządzić moim ludem".(1 Sm 9, 14-17)

 

        14-17 Wg w. 14 Saul spotkał się z Samuelem w mieście, dokładniej, wśrodku miasta,nato­miast wg w. 18 spotkanie nastąpiło w bramie miasta: czyli na małym placyku, znajdującym się przed bramą. Prawdopodobniejsze jest to, że do spotkania doszło w bra­mie miejskiej, jak o tym informuje w. 18, a nie w środku mia­sta, mimo że tak sugeruje.

        Racje za uznaniem miejsca spot­kania w bramie miejskiej znajdują się w dokumentach archeologicznych. Wykopaliska przeprowadzone na te­renie Tell el-Fara, w Sychem, Megiddo. Karkemisz, Niniwie dają podsta­wę do twierdzenia, że brama stano­wiła miejsce szczególnie uprzywilejo­wane. Świadczy o tym jej budowa, bardziej wystawna niż innych budo­wli miejskich, oraz jej konstrukcja o podstawie kwadratowej, tak że w jej obrębie były możliwe nawet mniejsze zebrania. Brama Karkemisz miała ok. 25 m², w Tell el-Fara 56 m². Po­nadto przed bramą znajdował się plac przewidziany do załatwienia spraw publicznych. Taki plac odkry­to w Niniwie, w Megiddo. Sychem. Bet-Pelet i in.

Brama miejska służyła do speł­niania aktów publicznych. I tak sta­nowiła ona giełdę, na której ustalano ceny produktów (por. 2 Krl 7, 1), sprzedawano towary nawet w dzień szabatu (Neh 13, 15-20), załatwiano sprawy majątkowe (Rt 4, 1-12), zdo­bywano zwolenników potrzebnych w rozgrywkach politycznych (2 Sm 15,2).

Jahwe uprzedził Samuela o przy­byciu Saula: ..wlał (w jego) uszy” (w. 15). czyli objawił mu to, że Saul stanie przed nim z woli­Bożej. Tego człowieka winien on namaścić na przywódcę ludu izrael­skiego. Termin użyty z tej okazji:nagidjest syno­nimem króla (melek). Oznacza on wodza — przewodnika. Tym termi­nem nazywany jest władca narodu izraelskiego w odróżnieniu od Jahwe, który był właściwie jego królem(me­lek)

 

¹⁸Saul podszedł tymczasem do Samuela w bramie i rzekł: "Wskaż mi, proszę, gdzie jest dom Widzącego". ¹⁹ Samuel odparł Saulowi: "To ja jestem Widzący. Chodź ze mną na wyżynę! Dziś jeść będziecie ze mną, a jutro pozwolę ci odejść, powiem ci też wszystko, co jest w twym sercu. ²⁰ A co do oślic, które ci zginęły przed trzema dniami, nie trap się, bo się znalazły. Czyje jest zresztą wszystko to, co Izrael ma wartościowego? Czyż nie twoje i całego domu twojego ojca?" ²¹ Odpowiedział mu Saul: "Czyż ja nie jestem Beniaminitą - z jednego z najmniejszych pokoleń izraelskich, a ród mój czyż nie jest najniższy ze wszystkich rodów pokolenia Beniamina? Czemuż więc odzywasz się do mnie tymi słowami?"(1 Sm 9, 18-21)

                18-21. Saulprzybywszy do bram miasta spotkał Samuela.. Nie znał on proroka, dlatego zapytał: „...gdzie jest dom Widzącego”? (Van den Born uważa ten fakt za jeszcze jeden do­wód na to, że Samuel był raczej wiel­kością lokalną). Samuel przedstawił się Saulowi, że jest tym, którego on szuka, i powiedział, że zaprasza go na ucztę, przygotowaną właśnie z jego powodu. O nim bowiem dowiedział się Samuel w objawieniu dnia po­przedniego (w. 16) i o nim otrzymał świadectwo w tajemniczym głosie we­wnętrznym, gdy go spotkał w bramie miasta (w. 17). Teraz daje się poznać Saulowi jako „Widzący”.

                Znakiem widomym tego posłannictwa będą oślice, które się odnalazły. Wiadomość ta, potwierdzająca nadzwyczaj­ne walory Samuela, ma na celu obu­dzić tym większą wiarę Saula do człowieka, którego widzi przed sobą. tym bardziej że Samuel odpowiada Saulowi na pytanie, którego ten jesz­cze nie zdążył zadać. Przygotowuje to niejako człowieka prostego raczej stanu, rolnika, zajętego kłopotami własnej rodziny, na następne oświad­czenia Samuela: Wszystkie bogactwa Izraela będą własnością Saula i je­go rodziny. Wszak on zostanie kró­lem.

                Ta nieprzewidziana wypowiedź Samuela zostaje przyjęta przez Saula bardzo skromnie: odpowiada na nią kandydat na króla w sposób charak­terystyczny dla ludzi Wschodu: „Czy to ja nie jestem Beniaminitą, jednego z najmniejszych pokoleń izraelskich, a mój ród czyż nie jest najniższymz wszyst­kich rodów Beniamina? Wypowiedź ta ma swój odpowiednik w tym, co można wyczytać o Gedeonie (Sdz 6, 15). Tak jak Gedeon, Saul wskazuje na małość swego pokolenia i znikome znaczenie swego rodu.

 

²²Samuel zabrał z sobą Saula i jego chłopca, zaprowadził do sali i dał mu miejsce naczelne wśród zaproszonych, a było ich około trzydziestu ludzi. ²³ Odezwał się Samuel do kucharza: "Podaj tę część, którą ci przekazałem, o której też powiedziałem ci: Zatrzymaj ją u siebie". ²⁴ Kucharz podniósł łopatkę i to, co było przy niej, i położył przed Saulem. I odezwał się [Samuel]: "Oto, co pozostało, leży przed tobą: jedz! Zostało to bowiem zachowane dla ciebie umyślnie, gdy postanowiłem zwołać lud". I tak Saul jadł tego dnia z Samuelem.(1 Sm 9, 22-23)

 

22-24. Zdziwiło chyba Saula i to także, że zaproszony został wraz z to­warzyszącym mu chłopcem na ucztę i otrzymał miejsce naczelne wśród trzydziestu zaproszonych stanowiących elitę miasta. Uczta od­bywała się w sali (liskih), przylega­jącej do sanktuarium. Liczba zapro­szonych wskazuje, że sala była ob­szerna. Dowodzi to, że miejsce kultu miało jakieś szczególniejsze znaczenie w Izraelu. Wielkość sal przylegają­cych do sanktuariów kananejskich była zresztą różnorodna.

                Jako znak szczególnego wyróżnie­nia Saul otrzymał przygotowaną już wcześniej sztukę mięsa. Była nią ło­patka zwierzęcia. Nazwa hebrajskasôqoznacza górną część nogi tylnej: „to co było na niej”

                Ale niektóre manuskrypty podaje trochę inną wersję a mianowicie: pierwszy wyraz oznacza, że łopatka została wyniesiona przez kucharza przed Saula (Saul przeszedł na miejsce wyższe, czcigodniejsze, innych przewyższył), a drugi wyraz – oznacza, że oprócz sztuki mięsa Saul otrzymał jeszcze tłusty ogon owcy, specjalnego gatunku tych zwierząt znanego na Bliskim Wschodzie. Wszystko to przygotowano dla Saula w dniu, w którym się go spodziewano.

 

²⁵Gdy zeszli z wyżyny do miasta, zrobiono Saulowi posłanie na tarasie, ²⁶ a on położył się spać.
Gdy wschodziła zorza, Samuel obudził Saula na tarasie, mówiąc: "Wstań, abym cię w drogę wyprawił". Saul więc wstał i wyszli z domu obaj, on i Samuel. ²⁷ Gdy schodzili ku granicy miasta, Samuel odezwał się do Saula: "Powiedz chłopcu, aby poszedł przed nami". A gdy ten poszedł, [powiedział]: "Zatrzymaj się teraz, bym ci oznajmił słowo Boże". (1 Sm 9, 25-27)

 

                25-27. Również zaproszenie Saula na nocleg, jak wskazuje na to zacho­wanie się proroka następnego dnia, jest wyrazem wielkiego szacunku, jaki okazać zamierzył Samuel wobec kan­dydata na króla. Saulowi przygoto­wane zostało posłanie na tarasie domu. a więc w miejscu, gdzie najchętniej spędzają noc ludzie Wschodu w porze letniej.

Na drugi dzień sam prorok obudził Saula. Zwykła czynność nabrała jed­nak cech szczególnych z powodu za­miaru, jaki przyświecał Samuelowi. Wnet się ujawniło, dlaczego prorok okazywał tyle względów Saulowi. Odprowadzając odchodzącego Saula Samuel poprosił swego gościa, by je­go sługa oddalił się, gdyż to, co ma nastąpić, jeszcze nie może stanowić przedmiotu zainteresowania wszyst­kich. I kiedy sługa się oddalił, Sa­muel, zatrzymawszy Saula, oznajmił mu wolę Bożą (d^ebar ’elohim). Bóg zwraca się do człowie­ka albo bezpośrednio, albo pośrednio. Ten drugi sposób wybrany został w momencie, gdy Samuel budował fun­damenty królestwa izraelskiego.

 

¹Samuel wziął wtedy naczyńko z olejem i wylał na jego głowę, ucałował go i rzekł: "Czyż nie namaścił cię Pan <na wodza swego ludu, Izraela? Ty więc będziesz rządził ludem Pana i wybawisz go z ręki jego wrogów dokoła. A oto znak dla ciebie, że> Pan cię namaścił na wodza nad swoim dziedzictwem: (1 Sm 10, 1)

 

1.Samuel miał ze sobą naczynie z oliwą, kiedy sługa się oddalił dokonał namaszczenia, które polegało na wylaniu zawartości na głowę wybranego. Akt ten wyrażał szczególne wybranie i przeznaczenie do szczególnej roli, za jaką uważana była funkcja króla. Żadna inna postać ST nie uwydatnia tego tak jak to miało miejsce z Saulem. To on, choć został później odrzucony zawsze był „pomazańcem Jahwe” co przypominał nawet Dawid, gdy walczył z Saulem, a potem gdy dowiedział się o jego śmierci (2 Sm 1, 14).

A trzeba pamiętać, że król był Izraelitom mocno odradzany:

 

¹Kiedy jednak Samuel się postarzał, sędziami nad Izraelem ustanowił swoich synów. ² Pierworodny syn jego nazywał się Joel, drugiemu było na imię Abiasz: sądzili oni w Beer-Szebie. ³ Jednak synowie jego nie chodzili jego drogą: szukali własnych korzyści, przyjmowali podarunki, wypaczali prawo. ⁴ Zebrała się więc cała starszyzna izraelska i udała się do Samuela do Rama. ⁵ Odezwali się do niego: "Oto ty się zestarzałeś, a synowie twoi nie postępują twoimi drogami: ustanów raczej nad nami króla, aby nami rządził, tak jak to jest u innych narodów".
⁶ Nie podobało się Samuelowi to, że mówili: "Daj nam króla, aby nami rządził". Modlił się więc Samuel do Pana. ⁷ A Pan rzekł do Samuela: "Wysłuchaj głosu ludu we wszystkim, co mówi do ciebie, bo nie ciebie odrzucają, lecz Mnie odrzucają jako króla nad sobą. ⁸ Podobnie jak postępowali od dnia, w którym ich wyprowadziłem z Egiptu, aż do dnia dzisiejszego, porzucając Mnie i służąc innym bogom, tak postępują i z tobą. ⁹ Teraz jednak wysłuchaj ich głosu, tylko wyraźnie ich ostrzeż i oznajmij im prawo króla, który ma nad nimi panować".
¹⁰ I powtórzył Samuel wszystkie słowa Pana ludowi, który od niego zażądał króla. ¹¹ Mówił: "Oto jest prawo króla mającego nad wami panować: Synów waszych będzie on brał do swego rydwanu i swych koni, aby biegali przed jego rydwanem. ¹² I uczyni ich tysiącznikami, pięćdziesiątnikami, robotnikami na roli swojej i żniwiarzami. Przygotowywać też będą broń wojenną i zaprzęgi do rydwanów. ¹³ Córki wasze zabierze do przyrządzania wonności oraz na kucharki i piekarki. ¹⁴ Zabierze również najlepsze wasze ziemie uprawne, winnice i sady oliwkowe, a podaruje je swoim sługom. ¹⁵ Zasiewy wasze i winnice obciąży dziesięciną i odda ją swoim dworzanom i sługom. ¹⁶ Weźmie wam również waszych niewolników, niewolnice, waszych najlepszych młodzieńców i osły wasze i zatrudni pracą dla siebie. ¹⁷ Nałoży dziesięcinę na trzodę waszą, wy zaś będziecie jego sługami. ¹⁸ Będziecie sami narzekali na króla, którego sobie wybierzecie, ale Pan was wtedy nie wysłucha".
¹⁹ Odrzucił lud radę Samuela i wołał: "Nie, lecz król będzie nad nami, ²⁰ abyśmy byli jak wszystkie narody, aby nas sądził nasz król, aby nam przewodził i prowadził nasze wojny!"
²¹ Samuel wysłuchał wszystkich słów ludu i powtórzył je uszom Pana. ²² A Pan rzekł do Samuela: "Wysłuchaj ich żądania i ustanów im króla!" Wtedy rzekł Samuel do mężów izraelskich: "Niech każdy wróci do swego miasta".(1 Sm 8, 1-22)