1Gdy znów zaczęli Izraelici czynić to, co złe w oczach Pana, wydał ich Pan w ręce Filistynów na czterdzieści lat. 2 W Sorea, w pokoleniu Dana, żył pewien mąż imieniem Manoach. Żona jego była niepłodna i nie rodziła. 3 Anioł Pana ukazał się owej kobiecie mówiąc jej: "Otoś teraz niepłodna i nie rodziłaś, ale poczniesz i porodzisz syna. 4 Lecz odtąd strzeż się: nie pij wina ani sycery i nie jedz nic nieczystego. 5 Oto poczniesz i porodzisz syna, a brzytwa nie dotknie jego głowy, gdyż chłopiec ten będzie Bożym nazirejczykiem od chwili urodzenia. On to zacznie wybawiać Izraela z rąk filistyńskich". 6 Poszła więc kobieta do swego męża i tak rzekła do niego: "Przyszedł do mnie mąż Boży, którego oblicze było jakby obliczem Anioła Bożego - pełne dostojeństwa. Nie pytałam go, skąd przybył, a on nie oznajmił mi swego imienia. 7 Rzekł do mnie: "Oto poczniesz i porodzisz syna, lecz odtąd nie pij wina ani sycery, ani nie jedz nic nieczystego, bo chłopiec ten będzie Bożym nazirejczykiem od chwili urodzenia aż do swojej śmierci"". (Sędz 13, 1-7)
R. 13 Poczynając od r 13 do 16 włącznie jest opowiedziana historia Samsona Wielu krytyków uważa. że jest to zbór różnych dokumentów, zawierających opisy wyczynów jednego z bohaterów Izraelskich, Samsona. Wszystkie owe dokumenty mają rzekomo pochodzić z jednego źródła (J). Poza dwiema wzmiankami (15,20 1 16,31), które posiadają analogie z dziejami innych sędziów, kompozycja całego opisu dziejów Samsona posiada inny charakter.
Nie korzysta z pomocy innych, nie organizuje hufców, lecz działa sam jeden; obdarzony niezwykłą siłą dokonuje wielu bohaterskich czynów W opisie znaleźć można wiele szczegółów dotyczących organizacji i życia Filistynów, natomiast autor nic nie mowa o pokoleniach izraelskich.
Na widownię występują Filistyni, jako najniebezpieczniejszy wróg Izraela. Jeszcze przez długie czasy będą Izraelici: walczyli z Filistynami, walki nabiorą największego napięcia za Saula, kiedy Filistyni będą najsilniej przeszkadzali w organizacji państwa przez zjednoczone od władzą Sula pokolenia Izraelskie Por 1 S 4.
1 Powód do uciemiężenia ze strony Filistynów zob 3,3
2. Cora. Por. Joz 19,41 W pokoleniu Dana Ok. 25 kil na zachód od Jerozolimy W późniejszym czasie pokolenie Dana (r 18) wyemigrowało na północ i miasto Cora pozostało w panowaniu Judy
Por Joz 15,33 2 Krn 11,10 Była bezpłodna. Dziecko, urodzone w małżeństwie, które przez dłuższy uchodziło za bezpłodne, było uważane za szczególny dar Boży por. 1 S 1,2 Ł 1,7 .
3 Anioł Boży. Wysłaniec Boży, zwiastując rodzinie radosną nowinę. Podobny przykład jest w rodzinie Zachariasza, por Łk 1,7,11,15,31 2,23.
4 A teraz chciej się wystrzegać… Por 1 S 1,15 Poza winem były również wyrabiane
napoje upajające, jak dzisiejsze spirytus czy koniak. Używano do wyrobu takich napojów winnych gron suszonych (rodzynki), daktyli, oraz innych owoców. Proces czy sposób wyrabiania takich likworów owych czasach, nie jest dzisiaj znany Ma również zabronione spożywanie pokarmów nieczystych. Prawdopodobnie chodziło tutaj o mięso ze zwierząt niejadalnych, uchodzących za nieczyste. Mięso zwierząt czystych, ale padłych, albo chorych również uważano za nieczyste. Por Kpł 7,24. Dziecię, które miało być poświęcone Bogu, już w łonie matki winno być strzeżone od tego wszystkiego. co jest nieczyste.
5 Bedzie nazarejczykiem Bożym Nazareat, heb. nazir jest ślubowaniem religijnym (votum). W prawodawstwie Mojżeszowym ślub nazareatu jest dokładnie określony. Zwykle składali go cisami, co nazaretowi się poświęcali. Były to ślubowania składane na pewien okres czasu. Przez cały czas, jak obowiązywało ślubowanie, poświęcony powstrzymał się od wszelkich napojów wyskokowych, nie wyłączając wina
Przestrzegał surowo wszelkich przepisów rytualnych, co do zachowania czystości. Ne strzygł również włosów, ani oczywiście nie podstrzygał brody Po skończonym ślubie odbywało się obcięcie włosów przed Świątynią; zob. Lb 6 Sędz 13,14 Am 21 n. Samson Samuel (1 S 1,11) byli w drodze wyjątkowej poświeceni nazareatowi od urodzenia. Św Paweł by również nazarejczykiem.
Misja, którą miał w życiu spełniać Samson wymagała takiego poświęcenia Bogu. Imię Samson pochodzi od szemesz – słońce, co Cylkow tłumaczy: z dziecięciem tym zabłysło nam słońce lepszej przyszłości
Rozdział 14
1Samson zstąpił do Timny i ujrzał tam kobietę wywodzącą się z córek filistyńskich.(Sędz 14, 1)
1 Zstąpił do Timna.. Współczesne Tibneb, około godziny drogi na zachód od Ain-Szems (Beth-Szemesz) nieco w kierunku południowo zachodnim od Cora, gdzie Samson mieszkał. Timna podówczas znajdowała w posiadaniu Filistynów W czasach późniejszych Filistyni odebrali Timnę, pr. 2 Kr 28,18.
2Wróciwszy, tak oznajmił swemu ojcu i matce: "W Timnie ujrzałem wśród córek filistyńskich pewną kobietę. Weźcie mi ją teraz za żonę!" (Sędz 14, 2)
2. Weźcie m ją za żonę. Było obowiązkiem rodziców postarać się dla syn o żonę i złożyć za nią okup odpowiednio do ówczesnych zwyczajów, por Rdz 34,4-12
Zob Rdz 24,3; 26,34 18,1 Itd. Poślubiny Filistynki były sprzeczne z duchem Prawa Mojżeszowego, por Wj 34,6, Pwt 7, 3-4
3Rzekł mu jego ojciec i matka: "Czyż nie ma kobiety pomiędzy córkami twoich braci i w całym twoim narodzie, żeś poszedł szukać żony wśród nieobrzezanych Filistynów?" Samson odpowiedział swemu ojcu: "Weźcie mi tę, gdyż spodobała się moim oczom". (Sędz 14, 3)
3. Sprzeciw rodziców na poślubienie Filistynki jest uzasadniony
Do Filistynów nieobrzezanych…Jest to określenie obelżywe i szczególnie się odnosi do Filistynów, zob. Sed 15,18; 1 S 14,6; 17,26-36 itd. Plemiona zamieszkujące Palestynę po większej części zachowywały tę praktykę. Filistyni należeli do innej rasy, przybyli do Palestyny z północy, najprawdopodobniej z Cypru, albo tez z południowo-wschodniej Azji Mniejszej. Rodzice mogli widzieć w tym małżeństwie zwichnięcie Kariery Samsona, to jest sprzeniewierzenie powołaniu, do jakiego był przeznaczony.
4Rodzice jego nie wiedzieli, że to pochodziło od Pana, który szukał słusznego powodu do sporu z Filistynami, albowiem Filistyni panowali w tym czasie nad Izraelitami. (Sędz 14, 4)
4 Było to zrządzeni Boże.. Autor stara się bronić Samsona twierdząc, że takie było zrządzenie Boże. Prawdopodobnie przez czynność tę rozumieć należy ułatwioną styczność Samsona z Filistynami i wykorzystanie tej okoliczności na dobro ludu. Znajdując się z dala od Filistynów nie mógłby dokonać tych czynów, którymi wsławił się w życiu późniejszym. Ale jednak czyn ten był powodem zguby Samsona.
5Udał się więc Samson wraz z ojcem swoim i matką do Timny, a gdy się zbliżał do winnic Timny, oto młody lew rycząc stanął naprzeciw niego. 6 Wówczas opanował go duch Pana, tak że lwa rozdarł, jak się koźlę rozdziera, chociaż nie miał nic w ręku. Jednak nie zdradził się wobec swego ojca i matki z tego, co uczynił. 7 Kiedy przyszedł na miejsce, rozmawiał z ową kobietą i spodobała mu się. (Sędz 14, 5)
5. Młody lew – w dzisiejszych czasach w Palestynie lwy zostały wytępione. Ale w czasach dawniejszych często spotykano lwy jak i inne drapieżne zwierzęta por. 1 S 17,34, 2 S 23,20, 1 Kr 10,19; 13,25; 20,36, 2 Kr 17,25. Zofia Kossak w Krzyżowcach, opisuje, że rycerz De la Tour oswoił lwicę – taki przypadek w Palestynie zanotowały kroniki I wyprawy Krzyżowej z 1095 r. Bible Study Tools, z kolei w komentarzu Jamiesona, Fusseta i Browna, informuje, że dzikie góry Judei były siedliskiem lwów
6. Duch Boży natchnął go… Autor celowo podkreśla, że dokonanie takiego czynu jak rozerwanie lwa nie należy do rzeczy łatwych, bez pomocy Boga, tj. bez Bożego błogosławieństwa nie mógłby takiej rzeczy dokonać. I nic nie powiedział…. Widocznie w trakcie drogi musiała nastąpić jakaś rozłąka z rodzicami. Możliwe, że rodzice go wyprzedzili, aby omówić okup za żonę.
8Gdy po jakimś czasie Samson wracał, by wziąć ją za żonę, zboczył, by obejrzeć padlinę lwa, a oto rój pszczół i miód znalazły się w padlinie. 9 Wziął go więc do ręki i jadł, a gdy przyszedł do swego ojca i matki, dał im także, aby jedli, nie mówiąc im jednak, że miód zebrał z padliny lwa. (Sędz 14, 8-9)
8..A oto rój pszczół…Choć wydaje się to mało prawdopodobne, gdy zwróci się uwagę na odrazę pszczół do wszelkich przedmiotów cuchnących, to jednak od zabicia lwa do powrotu Samsona minął jakiś rok czasu. Tyle bowiem trwał okres jaki mijał między ceremoniami zaręczyn i zaślubin. W gorącym klimacie to wystarczająco długo by miliony insektów i promienie słońca oczyściły padlinę lwa czyniąc ją zachęcającą dla roju dzikich pszczół. Dlatego gdy mowa jest o padlinie, nie należy tego rozumieć w znaczeniu ścisłym. Mowa niezawodnie o kościach wyschniętych niewydzielających nieprzyjemnego zapachu. W krajach, bowiem gorących pszczoły, bowiem osiadają rojem w dziuplach drzew, w szczelinach skalnych. Wspomina już o tym Herodot czy Pliniusz. Szczegół ten został przytoczony, aby zrozumieć późniejszą zagadkę Samsona.
10Następnie jego ojciec poszedł do owej kobiety i sprawiono Samsonowi wesele, które trwało siedem dni, bo taki mieli zwyczaj młodzieńcy. 11 Ponieważ jednak obawiano się go, wybrano trzydziestu towarzyszy, którzy przy nim byli. (Sędz 14, 10-11)
10 Urządził tam Samson ucztę… jest to tak zwana uczta zaręczynowa, w której brali udział przyjaciele młodego, tudzież rodzice obojga młodych. Takie uczty były stale w zwyczaju u ludów wschodnich. Filon zaznacza, że takie uczty spotykamy na pierwszych kartach Pisma Św. (Rdz 29,22) oraz na ostatnich (Ap 19,9). Tekst biblijny o uczcie zawiera wiadomość bardzo ścisłą. Wg zwyczajów ludów na Wschodzie uczty weselne odbywały się nie w domu oblubienicy ale w domu oblibieńca, ponieważ na nim spoczywał obowiązek urządzenia uczty. Ale właśnie uczta ta nie mogła odbyć się w domu rodziców Samsona, bo ci nie zgadzali się na małżeństwo z cudzoziemką. Wobec tego Samson zmuszony był urządzić ucztę weselną w Timna. Pomijanie uczty przy zaślubinach było absolutnie niepraktykowane
11. Gdy go ujrzano…nie jest dokładnie powiedziane jaka była myśl w zaproszeniu tych drużbów – albo chęć uczczenia Samsona (Mt 9,15), ale raczej właśnie obawa żeby nie narozrabiał jak sobie podpije, nie wiedzieli, że nie pije. Zwyczaj weselny wymagał kilku druzbów czyli dziewosłębów.
12Samson zwrócił się do nich w słowach: "Pozwólcie, że wam przedłożę zagadkę. Jeżeli mi ją rozwiążecie w przeciągu siedmiu dni wesela, dam wam trzydzieści tunik lnianych oraz trzydzieści szat ozdobnych. 13 Jeżeli jednak nie będziecie mi mogli rozwiązać zagadki, wówczas wy mi dacie trzydzieści tunik lnianych i trzydzieści szat ozdobnych". Odpowiedzieli mu: "Przedstaw swoją zagadkę, a będziemy jej słuchać".(Sędz 14, 12-13)
12 zadawanie sobie zagadek jest w powszechnym zwyczaju u ludów wschodnich. Na uroczystościach o tak radosnym charakterze jak gody weselne, szczególnie lubiano zabawiać się zagadkami. Nagroda za rozwiązanie zagadki była bardzo wielka, nic dziwnego, że wzbudziła takie zainteresowanie. Czas na rozwiązanie był długi, tzn przez cały tydzień, tak długo bowiem trwała uczta. Ubranie wierzchnie i ubranie spodnie, to znaczy kostium. Ubranie spodnie składało się z dwóch części: ze spodni i z długiej tuniki (w formie koszuli, którą noszono na wierzchu. Ubranie wierzchnie to długa chusta, którą się odziewano.
14Rzekł więc: "Z tego, który pożera, wyszło to, co się spożywa, a z mocnego wyszła słodycz". I przez trzy dni nie mogli rozwiązać zagadki. 15 Czwartego dnia zwrócili się do żony Samsona: "Namów swego męża, aby nam podał rozwiązanie zagadki, w przeciwnym bowiem razie zniszczymy ogniem ciebie i dom twego ojca. Czy na to zaprosiliście nas tutaj, aby nas ogołocić z naszego mienia?"(Sędz 14, 14-15)
14 Z pożerającego….Teraz się okazuje dlaczego Samson nawet rodzicom nie mówił o zabiciu lwa. Gdyby im powiedzaił obecnie słysząc zagadkę mogliby się domyśleć co ona znaczy. W ciągu 3 dni…nie ma proporcji między 3 dniami a siedmiu. Przez 3 dni się głowili, a nie mogąc rozwiązać czwartego dnia zwrócili się do żony Samsona.
15 Dnia siódmego…Koniec uczty weselnej. Por. Rdz 29,27, Tob 11,21 – niesłychana groźba, którą można zrozumieć na tle złożenia tak wysokiego okupu w razie nie udzielenia zadowalającej odpowiedzi na zagadkę.
16Wówczas płakała żona Samsona przed nim i mówiła: "Zaprawdę, nienawidzisz mnie i nie masz dla mnie miłości. Oto synom mego narodu zadałeś zagadkę, której nie rozwiązałeś wobec mnie". Rzekł do niej: "Nawet mojemu ojcu i matce nie rozwiązałem jej, a tobie mam ją rozwiązać?" 17 I płakała przed nim przez owe siedem dni, kiedy mieli wesele. Dnia siódmego podał jej rozwiązanie, gdyż mu się naprzykrzała. Ona zaś podała rozwiązanie zagadki synom swego narodu. (Sędz 14, 16-17)
16 Płakała tedy…Na podstawie tego wiersza można się domyślać jaki między innymi był powód przedłożenia takiej zagadki. Oto autorowi chodziło o uwydatnienie intryg prowadzonych przez kobiety. Zatem należy do uljemnych cech charakteru mężczyzny, że nie potrafi się oprzeć pokusie i ujawnia przed nią tajemnice, choć przedtem przyrzekał sobie, że nikomu jej nie zdradzi. Wyniki tego ujawnienia były bardzo zgubne. Oto ojcu memu…silny powód zatajenia rzeczy nawet przed własną żono. Skoro nie ujawnio się ani ojcu ani matce to i żona powinna zrozumieć, że istnały jakies ważne powody do zachowania zupełnej tajemnicy.
17. Okazuje się, że owi drużbowie już pierwszego dnia nalegali na żonę samsona, grożąc jej ciężkimi konsekwencjami. Ta męczyła go przez 7 dni i siódmego dnia w końcu opowiedział jej znaczenie zagadki. Ta pospieszyła z ujawnieniem swoim pobratymcom.
18Siódmego dnia przed zachodem słońca rzekli do niego mężowie miasta:
"Cóż słodszego niż miód,
a cóż mocniejszego niż lew".
Odpowiedział im:
"Gdybyście nie orali moją jałowicą,
nie rozwiązalibyście mojej zagadki".
19 Opanował go wówczas duch Pana i przyszedłszy do Aszkelonu zabił trzydziestu mężów, a ściągnąwszy z nich łup, dał szaty ozdobne tym, którzy mu rozwiązali zagadkę. Potem uniesiony strasznym gniewem wrócił do domu swego ojca. 20 Żona zaś Samsona dostała się towarzyszowi, który był przy nim.(Sędz 14, 18-19)
18 Cóż słodszego…Odpowiedź jest udzielona w mowie wiązanej. Dwuwiersz odpowiada znaczeniu zagadki. Gdybyście…Samson również odpowiada rytmicznym wierszem. Odpowiedź udzielona w formie przysłowia, jakby chciał powiedzieć: posługiwaliście się moją własną bronią, dlatego odnieśliście zwycięstwo. Ale jej znaczenie jest jasna dla mieszkańców starożytnej Palestyny gdzie do orki zaprzęgano nie tylko woły ale i krowy i jałówki. Uciekliście się do chwytu poniżej pasa i ktoś mniej honorowy mógłby unieważnić zakład, lecz nie Samson prowadzony Duchem Bożym.
19 Duch Boży…po raz drugi por w.6. Zstąpił do Aszkelonu. Aszkelon jest oddalony o dwa dni drogi od Timny. A zapłonąwszy gniewem…Z tego należy wnośić, że małżeństwo z ową Filistynką zostało zerwane. Samson przekonał się jaki popełnił błąd nie słuchając rodziców. Wrócił do swojego domu zywiąc silne przekonanie, że będzie zwalczał Filistynów przy każdej okazji.
Inne tematy w dziale Kultura
