1Uczynisz przybytek z dziesięciu tkanin: uczynisz go z kręconego bisioru, z fioletowej i czerwonej purpury, z karmazynu - z cherubami wykonanymi przez biegłego tkacza. 2 Długość poszczególnej tkaniny winna wynosić dwadzieścia osiem łokci, a szerokość poszczególnej tkaniny cztery łokcie; wszystkie zaś tkaniny winny mieć jednakowe wymiary. 3 Pięć tkanin będzie powiązanych ze sobą - jedna z drugą, podobnie drugie pięć tkanin będzie powiązanych ze sobą jedna z drugą. 4 I przyszyjesz wstążki z fioletowej purpury na brzegach jednej tkaniny, gdzie winna być spięta, i tak też uczynisz na brzegach ostatniej tkaniny, gdzie winna być spięta. 5 Pięćdziesiąt zaś wstążek przyszyjesz do jednej tkaniny i pięćdziesiąt wstążek przyszyjesz do drugiej tkaniny w miejscu, w którym mają być spięte, tak żeby wstążki były przyszyte naprzeciw siebie.(Wj 26, 1-5)
Autor biblijny używa w Pięcioksięgu różnych wyrażeń na oznaczenie sanktuarium, najczęściej ohel miskan, które Vg przełożyła przez tabernaculum — namiot. Dla większej precyzji tylko wyraz ohel należy przełożyć przez «namiot», a przez przybytek. Oba te wyrazy są bliżej oznaczone przez różne określenia, jak mo'ed — tabernaculum testimonii — namiot Świadectwa, a raczej namiot spotkania, gdyż Jahwe spotykał się tu z swoim ludem i Mojżeszem, aby do nich przemawiać (por. 29, 42 n). Częste jest też wyrażenie namiot lub przybytek (mieszkanie) świadectwa.
Tu polecił Jahwe złożyć dwie tablice swoich przykazań. Charakter sakralny przybytku podkreślają takie wyrażenia, jak qodes— sanctuarium, miskan — sanctuarium, bet Jahwe — domus Domini.
Mimo bogactwa i pozornej precyzji w opisie przybytku, odtworzenie jego budowy jest rzeczą trudną. Wiele bowiem wyrazów hebrajskich w tym opisie jest trudnych do sprecyzowania. prawdopodobnie tekst ma liczne opuszczenia.
Wielkość tego pierwszego nakrycia wynosiła 28 łokci długości i 40 łokci szerokości. Każda z 10 części tego nakrycia wynosiła więc 28 łokci długości i 4 łokcie szerokości. W Babilonii łokieć zwyczajny wynosił 49 cm, a łokieć królewski 55 Cm, Obie miary były równie rozpowszechnione. W Egipcie był w użyciu łokieć długości 45 i 52,8 cm. Trudno ustalić długość tej miary w Kanaanie i u Hebrajczyków. Łokieć anatomiczny miał wymiary w granicach 45—55 cm.
Aby ułatwić przenoszenie i przykrywanie przybytku, poszczególne części tego nakrycia były, zwyczajem istniejącym i dziś na Wschodzie, powiązane z sobą za pomocą purpurowych wstążek.
6Ponadto przyszyjesz pięćdziesiąt złotych kółek i zwiążesz tkaniny przy pomocy tych kółek, i przybytek będzie stanowił jedną całość.
7 Następnie uczynisz nakrycie przybytku z koziej sierści, a uczynisz je z jedenastu [mniejszych] nakryć. 8 Długość jednego nakrycia będzie wynosiła trzydzieści łokci, a szerokość jednego nakrycia cztery łokcie, i wszystkie jedenaście nakryć będą miały jednakowe wymiary. 9 Powiążesz ze sobą pięć nakryć osobno, a [pozostałe] sześć osobno. Jednakże szóste nakrycie, które ma wisieć u wejścia do przybytku, złożysz we dwoje. 10 I przyszyjesz pięćdziesiąt wstążek na brzegach jednego nakrycia w miejscu, w którym mają być spięte, i pięćdziesiąt wstążek na brzegach drugiego nakrycia w miejscu, w którym mają być spięte. 11 Ponadto przyszyjesz pięćdziesiąt kółek z brązu i nałożysz kółka na wstążki, i w ten sposób zwiążesz nakrycia przybytku ze sobą, że utworzą jedną całość. 12 To zaś, co zbywa z przykryć namiotu, mianowicie połowa przykrycia zbywająca, będzie zwisać na tylnej stronie przybytku. 13 Z tego zaś, co zbywa z długości przykryć, będzie zwisać jeden łokieć po obu stronach przybytku i tak będzie mu służyło za przykrycie. 14 Oprócz tego uczynisz nakrycie na namiot ze skór baranich, barwionych na czerwono, i w końcu nakrycie na wierzch ze skór delfinów.
15 Przygotujesz też deski na przybytek z drzewa akacjowego i ustawisz je pionowo. 16 Wysokość desek wynosić będzie dziesięć łokci, a szerokość jednej deski półtora łokcia. 17 Każda deska będzie miała dwa czopy osadzone jeden naprzeciw drugiego: tak zrobisz przy wszystkich deskach przybytku. 18 I przygotujesz deski na przybytek: dwadzieścia desek na ścianę południową - po stronie prawej. (Wj 26, 6-18)
Drugie nakrycie na dachu przybytku wykonano z sierści kóz, jak to jest w zwyczaju dzisiejszych Beduinów. Nakrycie to było nieco większe od pierwszego, gdyż miało 30 łokci długości i 40 łokci szerokości.
Zwisało ono na Ściany przybytku, tworząc u wejścia rodzaj portyku lub daszku.
Przybytek miał jeszcze trzecie przykrycie ze skór baranich i czwarte ze skór delfinów. Rozmiarów tych przykryć nie podano. Były prawdopodobnie nieco większe od dwóch pierwszych, gdyż tylko w czasie niepogody okrywano nimi przybytek, aby ochronić dwa pierwsze przykrycia od przemoczenia.
Aby zaś te wszystkie nakrycia podtrzymać, polecił prawodawca do zbudowania przybytku przygotować deski z drzewa akacjowego.
Każda deska winna mieć około pięciu metrów długości i siedemdziesięciu pięciu centymetrów szerokości. Grubości nie podano. Cały przybytek był zbudowany z czterdziestu ośmiu desek.
20 desek tworzyło północną ścianę przybytku i 20 desek jego ścianę południową, a 8 desek jego tylną ścianę po stronie zachodniej. Ścianę w kierunku południowym określa autor dosłownie ku Negebowi, tj. ku okolicy znajdującej się na południe od Judei. Ten sposób wyrażania zda się wskazywać na ostateczne sformułowanie tego prawa, gdy już Izraelici znajdowali się w Kanaanie.
19 I czterdzieści podstaw srebrnych sporządzisz, pod każdą deskę dwie podstawy na oba jej czopy. 20 I po drugiej stronie przybytku, na ścianę północną, [uczynisz] dwadzieścia desek. 21 A do nich czterdzieści podstaw srebrnych; po dwie podstawy na każdą deskę. 22 A dla tylnej części przybytku sporządzisz sześć desek. 23 Przy narożnikach tylnej ściany przybytku postawisz dwie deski. 24 Deski będą przystawały szczelnie do siebie u dołu, a u góry równie szczelnie będą połączone za pomocą jednego pierścienia, i tak będzie także z deskami przy obu innych narożnikach. 25 I tak będzie osiem desek, a podstaw srebrnych szesnaście, dwie podstawy pod każdą deskę. 26 I zrobisz poprzeczki do powiązania desek z drzewa akacjowego, pięć dla desek jednej strony przybytku 27 i pięć poprzeczek dla desek drugiej strony przybytku, pięć też poprzeczek na tylną, zachodnią ścianę przybytku. 28 Poprzeczka umieszczona pośrodku desek przechodzić będzie od końca do końca. 29 Deski pokryjesz złotem, a pierścienie dla osadzania drewnianych wiązań zrobisz ze złota i pokryjesz poprzeczki złotem. 30 Postawisz przybytek według wzoru, który ci ukazałem na górze.
31 Zrobisz też zasłonę z fioletowej i czerwonej purpury, z karmazynu i z kręconego bisioru, z cherubami wyhaftowanymi przez biegłego tkacza. (Wj 26, 19-31)
W końcu dla nadania trwałości ścianom przybytku zbudowanym z desek polecił prawodawca sporządzić po dwie podstawy srebrne do każdej deski. aby ją podtrzymywały w jej dolnej części. przy narożu tylnej ściany przybytku winny być postawione po dwie deski dla wzmocnienia węgłów przybytku.
Ściany przybytku kazał prawodawca wzmocnić za pomocą poprzeczek, tj. poprzecznych , polecając umieścić pięć poprzeczek na każdą z trzech ścian. środkowe powinno być wykonane z jednego kawałka. Poprzeczki te winny być też wykonane z drzewa akacjowego i pokryte złotą blachą.
Przybytek winien być przedzielony na dwie części, najświętszą i świętą, zasłoną utkana z takiej samej materii, z jakiej było wykonane pierwsze przykrycie przybytku, i takiego samego koloru, oraz ozdobioną cherubami. Autor biblijny na oznaczenie zasłony używa wyrazu paroket, będącego terminem technicznym na oznaczenie zamknięcia sanktuarium. Jest to wyraz pokrewny asyryjskiemu parakku — baldachim, który wznosi się nad tronem. Zasłona ta rozpięta na czterech kolumnach z drzewa akacjowego zamykała część zachodnią przybytku, tworzącą sześcian o boku łokci.
Była to najświętsza cześć przybytku, miejsce najświętsze, czyli święte świętych qodes haqqodesim, gdzie się mieściła arka przymierza. Cześć druga, Wschodnia, stanowiła qodes, miejsce Święte, odłączone od ludu, a dostępne tylko dla kapłanów (por. 3 Krl 6, 20). Tam się znajdował stół chlebów świecznik i ołtarz kadzenia. Analogiczna zasłona jak przed miejscem najświętszym, tylko bez cherubów, była rozwieszona na pięciu kolumnach przy wejściu do przybytku po stronie wschodniej. Zamykała ona miejsce święte i oddzielała je od dziedzińca przybytku..
32I zawiesisz ją na czterech słupach z drzewa akacjowego, pokrytych złotem. Haczyki do zasłony będą ze złota, a cztery podstawy ze srebra. 33 Powiesisz zaś zasłonę na kółkach i umieścisz wewnątrz poza zasłoną Arkę Świadectwa, i będzie oddzielała zasłona [Miejsce] Święte od Najświętszego. 34 I położysz przebłagalnię na Arce Świadectwa w Miejscu Najświętszym. 35 Umieścisz przed zasłoną stół i naprzeciw stołu po południowej stronie przybytku świecznik, stół zaś umieścisz po stronie północnej. 36 Każesz też sporządzić zasłonę przy wejściu do przybytku z fioletowej i czerwonej purpury, z karmazynu i kręconego bisioru, wielobarwnie wyszywaną. 37 I zawiesisz też przy wejściu do przybytku zasłonę na pięciu słupach z drzewa akacjowego i pokryjesz je złotem, i będą haczyki do niej ze złota. I odlejesz do nich pięć podstaw z brązu. (Wj 26, 32-37)
Wiele jest podobieństwa między namiotem biblijnym a namiotem, jaki rozbijali Beduini arabscy. Szczególnie należy tu podkreślić, że beduińskie namioty dzielą się na dwie części, z których jedna jest zarezerwowana dla rodziny, a wszyscy obcy mają do niej wejście zabronione.
Większe jest jeszcze podobieństwo przybytku do sanktuarium egipskiego. Dzieli się ono znów na trzy części: dziedziniec, sala kolumn i miejsce najświętsze, gdzie były złożone posągi bóstw łódź święta, na której kapłani wozili posąg bóstwa.
Arka przymierza jednak nie jest naśladownictwem łodzi. Trudno także stwierdzić za1eżność przybytku biblijnego od świątyń egipskich, gdyż brak na to ważniejszych dowodów.
Roztrząsana między uczonymi jest kwestia historyczności przybytku.
J. Wellhausen i jego szkoła odrzucaj pochodzenie przybytku od Mojżesza i dopatrują się w przybytku jedynie projekcji świątyni jerozolimskiej na czas wędrówek po pustyni. Nowsi krytycy uznają wprawdzie historyczność przybytku, widzą jednak w opisie budowy i jego kosztownego urządzenia twór kodeksu P. Za istnieniem bowiem przybytku na pustyni przemawia cały ST. Według 2 Sm 7,6 Jahwe przez usta proroka Natana przypomina, że dotychczas mieszkał w namiocie.
Nie mniej znaczący jest tu tekst Księgi Liczb, należący do tradycji E, który zda się uważać namiot spotkania za jedyne centrum życia religijnego (por. Lb 10, 33—35; 11, 16. 24 n; 12, 4-15; 14, 44 n). Tu przy namiocie spotkania krystalizowało się całe życie religijne, socjalne i polityczne Izraela.
Arka i namiot są nierozdzielne. Namiot bowiem służył jedynie otoczeniu czcią, arki i ochronie jej przed profanacją. Nie może być więc kwestii co do istnienia z początku samego tylko namiotu. Majestat świątyń egipskich, przepych ceremonii egipskich, jakie widzieli Izraelici w czasach swego pobytu w Egipcie, nie mogły być bez wpływu na Mojżesza i jego rodaków, aby nie mieli ku czci swego Boga Jahwe wybudować przybytku.
Wzmianka o namiocie, który osłaniał podobizny i wyobrażenia bóstw w legendzie Kereta z Ugarit z w. XV przed Chr., przemawia za historycznością biblijnego namiotu spotkania.
Trudności techniczne wybudowania przybytku na pustyni nie stanowi dziś zarzutu przeciw historyczności namiotu. Na Półwyspie Synajskim me brakowało drzewa akacjowego.
W starożytności eksportowano stąd drzewo do Babilonii. Była tam i miedź. Tu we wnętrzu pustyni w wadi Kharig Umm, Rinna i w Bir en-Nasb znajdowały się kopanie miedzi, eksploatowane już przez najdawniejszych faraonów; istniały tu też kopalnie turkusów.
Tkactwo i złotnictwo stało te wówczas na wysokim poziomie w Egipcie, jak świadczą odnalezione przedmioty mówiące o bogactwie, elegancji i dobrym smaku współczesnych Mojżeszowi Egipcjan. Nie może ulegać wątpliwości, że wśród rzemieślników egipskich, tkaczy różnego rodzaju i złotników, nie brakowało też i Izraelitów.
Według relacji biblijnej różne cenne materiały na budowę i urządzenie przybytku dostarczyły dobrowolne ofiary Izraelitów. Być może, pewne szczegóły i liczby zgodnie z współczesnym sposobem pisania były przesadzone. Można jedynie przyj ë, ze niejeden szczegół w biblijnym opisie konstrukcji tego przybytku dodano w ciągu wieków, ale nic nie stoi na przeszkodzie w przyjęciu historyczności powstania przybytku w czasach Mojżesza.
Kolejno należy zbadać, czy od Mojzesza pochodzi osobny namiot do przechowywania arki, czy też przypisywanie przez tradycję P (Wj 26, 1 n; 36, 8 n) sporządzenia namiotu Mojzeszowi jest zwykłą fikcją literacką, transponującą w czasy Mojżeszowe świątynię Salomona lub co najmniej namiot Dawida.
Trzeba tę kwestię rozstrzygnąć z czterech tekstów przynaleznych do tradycji J, bądź E. Zaznaczono w nich jedynie, że Mojzesz rozbil namiot (Wj 33, 7 n) i w nim razem z siedemdziesięciu mężami rządził swym ludem (Lb 11, 16), i że tu Aaron i jego siostra Maria zostali ukarani (Lb 12, 4—10) oraz to, że u drzwi tego namiotu pełniły służbę pobożne kobiety (Wj 38, 8).
Najbardziej za sporządzeniem przez Mojżesza osobnego namiotu świętego zdaje się przemawiać pierwszy tekst Wj 33. 7: ,,A Mojżesz wziął namiot i rozbił dla niej (w’natah-lo).Prawdopodobnie zaimek rodzaju męskiego (lo)odnosi się nie do Jahwe czy Mojesza,ale do arki, gdyż w kontekście jest mowa o obliczu i o aniele, co każe przyjąć tu jakiś realny przedmiot, z którym się te wyrażenia łączą. A trzeba tu dodać, że hebrajski wyraz aronna oznaczenie arki jest rodzaju męskiego. Za tym przekładem oprócz kontekstu przemawia 2 Sm 6, 17, gdzie to samo wyrażenie służy do stwierdzenia, ze Dawid złożył arkę do namiotu w tym celu zbudowanego.
Można się też powołać także na różne analogie pozabiblijne. Szczególnie należy tu wspomnieć qubbah, tj. mały namiot noszony u Arabów przedislamskich przez wielbłądy. w namiocie tym zasięgali Arabowie wróżby (por. Wj 33, 7), a pozostawal on pod opiek młodych dziewcząt (por. Wj 38, 8). Obnoszono ów namiot w uroczystej procesji i zabierano na wojnę, by zapewnić sobie zwycięstwo. Znana te jest płaskorzeźba z Palimry, przedstawiająca wielbłąda niosącego namiot w procesji religijnej Arabowie udajcy sic w pielgrzymce do Mekki prowadzili z sobą wielbłąda, który niósł nahmal, tj. maly namiot, zawierający egzemplarz Koranu.
Najważniejsza rzecz, ze i teksty z Ugarit wspominają o namiocie i opisują jego wygląd, bardzo zbliżony do namiotu izraelskiego i zaznaczają, ze służył on do przechowania posążków bóstw.
Jak więc nie ma podstaw do zaprzeczenia starożytności arki, tak te nie ma również podstaw do zaprzeczenia starożytności namiotu.
Inne tematy w dziale Społeczeństwo
