7Nie będziesz wzywał imienia Pana, Boga twego, do czczych rzeczy, gdyż Pan nie pozostawi bezkarnie tego, który wzywa Jego imienia do czczych rzeczy. (Wj 20, 7)
Na całymświecie istniało przekonanie, żeimię nie jestzwyczajną etykietą, którądano bez żadnegouzasadnienia noszącemu je.Imię było częścią składową tego, który je nosił.Wszystko. co nie miało imienia, było bez znaczenia. Imię jakiegośprzedmiotujest równoznaczne z jego istotą. Takim ktośjest, jakie nosi imię. Toteż Imię uważano za synonim osoby, a wyrażenie poznać imię było równoznaczne z wyrażeniem poznać osobę. Zarówno wEgipcie, jak i gdzie indziej bogowie ukrywali swe imię przed ludźmi. Elohim walczący z Jakubem nie chce muwyjawić swego Imienia (Rdz 32, 29;por. Sdz 13, 6).Wymówienie czyjego imienia było niejako ściągnięciem jego obecności, a przynajmniej jego mocy. Wymówienie też imienia jakiej osobynad danym przedmiotem było uznaniem władzy tej osobynad nim.
Zmieniać imięjakiej osoby było równoznaczne z poddaniem jej podswoją władzę. Toteż królowie zwycięzcy zmieniają pokonanym władcom ich dawne imię (4Krl 23, 34 -34 Faraon Neko ustanowił królem Eliakima, syna Jozjasza, w miejsce Jozjasza, jego ojca, i zmienił mu imię na Jojakim. Joachaza zaś pojmał i zaprowadził do Egiptu, gdzie umarł.; 24, 17 -17 W jego zaś miejsce król babiloński ustanowił królem jego stryja, Mattaniasza, zmieniając jego imię na Sedecjasz).
Wzywanie imienia potężnego Bytu zapewniało Jego opiekę Toteż gdy Kapłan błogosławił zebranych, wymawiał (sum, tj. kładł)imię Jahwe nadludem. Również i egzorcyzmy odprawiali Żydzi w imię Jahwe, tj. wymieniając imię Boże (Dz 19, 13; Łk 10, 17).
Mając to na uwadze jest rzecz zrozumiałą, ze imię bóstwa odgrywało wielką rolę w magii wszystkich ludów. Mniemano, ze można zmusić bóstwo do określonej czynności (por. 3 Krl 18, 26—28 -Wzięli więc cielca i oprawili go, a potem wzywali imienia Baala od rana aż do południa, wołając: "O Baalu, odpowiedz nam!" Ale nie było ani głosu, ani odpowiedzi. Zaczęli więc tańczyć przyklękając przy ołtarzu, który przygotowali. 27 Kiedy zaś nastało południe, Eliasz szydził z nich, mówiąc: "Wołajcie głośniej, bo to bóg! Więc może zamyślony albo jest zajęty, albo udaje się w drogę. Może on śpi, więc niech się obudzi!" 28 Potem wołali głośniej i kaleczyli się według swojego zwyczaju mieczami oraz oszczepami, aż się pokrwawili.).
Zakaz wymawiania (lo tissa) imienia Jahwe do czczego celu (lassaw), określenie nasa oznaczające brać, ma znaczenie wymawiać (Wj 23, 1; Lb 23, 7; Ps 15, 3; 139, 20). Nie ma też wątpliwości, że chodzi tu o wymawianie głosem tub wargami (por. Ps 16, 4). Analogiczne słowo nasu zachodzi w dokumentach i listach amarneńskich
Zakaz zaś używania imienia dotyczy rzeczy określonej hebrajskim wyrażeniem saw, tj. czcze, próżne, bez wartości. Na pewno istnieje tu zakaz krzywoprzysięstwa, jak to interpretują Syp, Targum i Józef Flawiusz. Tak też wydaje sic interpretować ten zakaz Jeremiasz 7,9 gdyż w oparciu o dekalog wylicza taki katalog grzechów:
kradzież, morderstwo, cudzołóstwo, krzywoprzysięstwo, składanie ofiar Baalowi oraz bałwochwalstwo. Również w literaturze akadyjskiej ma to wyrażenie podobne znaczenie — przysięgać. Dość by tu wspomnieć takie pokrewne zwroty, jak sum ili nasu, tj. podnosić imię Boga, czyli przysięgać.
Zakaz więc formalnie dotyczyłby jedynie krzywoprzysięstwa, a w znaczeniu pochodnym dotyczyłby innych nadużyć imienia Bożego, jakim była przede wszystkim magia. Na takie znaczenie tego zakazu wskazywałby sam motyw tego zakaz u, podkreślający, że Jahwe nie uniewinni (lo’jenaqqeh) tego, kto wzywał Jego imienia do czczego celu. Z Księgi Hioba 9, 28 ; 10, 14 wiadomo, że n-q-j oznacza uniewinnienie w sądzie, środkiem zaś do uniewinnienia sądowego była przysięga (Wj 22, 7 -Jeśliby nie wykryto złodzieja, to wówczas stawi się właściciel domu przed Bogiem [i przysięgnie], że nie wyciągnął ręki po dobro drugiego.; 22, 10 -Jeśliby ktoś powierzył drugiemu pieczę nad osłem, wołem, owcą lub nad jakimkolwiek innym zwierzęciem, a ono padło lub okaleczyło się, lub zostało uprowadzone, a nie ma na to świadka, 10 to sprawę między obiema stronami rozstrzygnie przysięga na Pana, że [przechowujący] nie wyciągnął ręki po dobro drugiego, i właściciel przyjmie, co pozostało, a tamten nie będzie płacił odszkodowania.). Kto więc fałszywie przysięga, nie będzie uniewinniony.
Zakaz więcdekalogu, zabraniającywzywania imienia Bożego lasaw, tj. do rzeczy czczych, miał także na myśli różnepraktyki magiczne.
Według Mowinckela z kolei,wyrażenie saw oznacza czary sprowadzającechorobę. Prawodawca tym samym przez zakaz używania imienia Boga lassawchciałby zakazać użycia tego imienia doczarów.
Wydaje się jednak, zezakaz nadużywania imienia Jahwe macharakter ogólniejszy. I nie można goograniczać do jakiegośspecyficznego nadużycia tego imienia. Imienia Bożego można było bowiemnadużyć iprzy składaniuprzysiąg, gdyż wszelka przysięga odbywała się przy użyciu imienia Bożego.
Krzywoprzysięstwo jest wyraźnie przedstawione w Księdze Kapłańskiej jako zbezczeszczenie imienia Bożego. Również można było zbezcześcić Imię Boże przez przekleństwo. Wynika to z Ozeasza 4, 2 gdzie prorok czyni aluzję do różnych przykazań dekalogu (2 Przeklinają, kłamią, mordują i kradną,
cudzołożą, popełniają gwałty, a zbrodnia idzie
za zbrodnią.).
Umieszczenie tego zakazu nadużywania imienia Jahwe po zakazie sporządzania obrazu ma uzasadnienie w tym, ze Bóg Izraelitów nie był lokalizowany w obrazie, ale w imieniu. Jest więc wyrażenie Imię synonimem wyrazu kabod — chwała, który oznacza walor wewnętrzny jakiegoś przedmiotu. Imię Jahwe i sam Jahwe są synonimami (Iz 25, 1 -1 Panie, Tyś Bogiem moim!
Sławić Cię będę i wielbić Twe imię,
bo dokonałeś przedziwnych zamierzeń
z dawna powziętych, niezmiennych, prawdziwych;
56, 6 -6Cudzoziemców zaś, którzy się przyłączyli do Pana, ażeby Mu służyć i ażeby miłować imię Pana i zostać Jego sługami - wszystkich zachowujących szabat bez pogwałcenia go i trzymających się mocno mojego przymierza,; Ps 9, 2. 11 itd.).
Synonimami są tez takie wyrażenia, jak zbezcześcić Jego imię (Kpł 18, 21 -Nie będziesz dawał dziecka swojego, aby było przeprowadzone przez ogień dla Molocha, nie będziesz w ten sposób bezcześcił imienia Boga swojego. Ja jestem Pan!; Am 2, 7 –
w prochu ziemi depcą głowy biednych
i ubogich kierują na bezdroża;
ojciec i syn chodzą do tej samej dziewczyny,
aby znieważać święte imię moje.), czy uświęcić imię Jahwe (Am 2, 7); miłować, chwalić to imię oznacza uświęcić, miłować, chwalić samego Jahwe.
W Księdze Powtórzonego Prawa i wliteraturze spokrewnionej z tą księgąwyrażenie „imię” było używane nawyrażenie obecności Boga transcendentnego w świątyni.
Jak więc przy poprzednich przykazaniach byłnakaz uszanowania jedyności Jahwe i jego duchowości,tak i obecnie polecadekalog uszanować imię Jahwe. Przezzakaz używania tego imienia do czarów prawodawca przeprowadziłgranic międzyreligią a magią czy zabobonem. Religiaprzestala byćdziedziną samolubstwa, a stała siędziedziną oddawania czciBogu i bezwarunkowego posłuszeństwa dla Jego przykazań.
Przykazanie topodkreśliło transcendentność Boga. Tym samym jest ono unikatem w religiach starożytnego Wschodu. Wypowiedziało wojnę magii. Wojna ta toczyła się przez cały ST tak bezwzględnie i tak zwycięsko, ze religia urzędowa Izraelitów była wolna od magii, zaklęć i czarów. Przykazanie to na koniec dało podwaliny bezinteresowności w służbie Boga, jakiej przykład daje Hiob czy Sługa Jahwe z księgi Izajasza. Przez cały ST przebija trwoga, aby nie zbezcześcić tego imienia, i by nie przestać by szczególniejszą własnością Jahwe.
W literaturze rabinackiej jeszcze większy lęk towarzyszy użyciu imienia Boga. Poza cytowaniem tekstów biblijnych, które miały Imię Jahwe, nigdzie nie pisano tego imienia. Gdy za uczeni żydowscy musieli napisać imię Boże, to nigdy nie pisali go w pełnej jego formie, ale zawsze w formie skróconej, pisząc raz, dwa, lub trzy razy literę jod, zaczynając to imię. A jeżeli je pisali w całej formie, to je częściowo zmieniali, pisząc literę daleth czy qof zamiast he w tetragramie niewokalizowanym, a po zaprowadzeniu zaś wokalizacji tego imienia przez Masoretów dano temu tetragramowi samogłoski zapożyczone z wyrazu Adonaj czy Elohim.
Poganie wierzyli nie tylko w różne bóstwa, przedstawiające elementy przyrody, ale także w różne duchy i demony, przed których szkodliwą działalnością nikt nie czuł sic pewnym; wierzenia takie wywołały osobną sztukę magii i czarów. Za pomoc czarów starali sic poganie zniewolić swoje bóstwa do przepędzania owych demonów. Inaczej było w religii Izraela. Bóg Izraela nie jest żadną siłą przyrody; On stoi ponad całą przyrodą, dlatego nie można było na Niego wpływać żadnymi sztukami magicznymi, czynić Go poddanym ludzkim siłom. Chcąc zapobiec temu, by Izrael nie poszedł za przykładem pogan i nie posługiwał się Imieniem Bożym w celach zabobonnych, Bóg dal drugie przykazanie: Nie będziesz brał Imienia Boga twego nadaremno!!!
LIT
Ricciotti G. Dawne dzieje Izraela Pax W-wa 1956
Messori V.: Opinie o Jezusie Wyd. M 2004 Kraków
Giuseppe Ricciotti „Życie Jezusa Chrystusa” „Dawne Dzieje Izraela” PAX
Messori V., Umęczon pod ponckim Piłatem? Wyd M Kraków 1996
Messori V., „Mówią, że zmartwychwstał” Wyd M Kraków 2004
Rops D.: Dzieje Chrystusa Pax Warszawa 1987
Flawiusz J.: Dzieje wojny żydowskiej przeciwko Rzymianom Armoryka Sandomierz 2008
Forstner D. OSP.: Świat symboliki chrześcijańskiej Pax Warszawa 1990
Messori V.: Opinie o Jezusie Wyd. M Kraków 1994
Ks. Filipiak M. : Jak rozumieć Pismo Święte, KUL, Lublin, 1982
Ks. Dąbrowski E.,: Pismo Święte Nowego Testamentu w 12 tomach, wstęp przekład z oryginału, komentarz, Pallotinum, W-wa, 1977, tom 2, 3, 4, 5
Nowy Testament - Najnowszy przekłąd z języków oryginalnych z komentarzem, Edycja św Pawła
Ks. Dąbrowski E., „Proces Chrystusa w świetle historyczno-krytycznym”, Ksiegarnia św. Wojciecha 1964
Ks. Dąbrowski E., Dzieje Pawła z Tarsu, PAX, W-wa, 1953
Giuseppe Ricciotti Paolo Apostolo BIOGRAFIA CON INTRODUZIONE CRITICA
Ks. Szczepański Wł., 4 Ewangelie Wstęp, Nowy przekład i komentarz, Kraków 1917
Cylkov I., BERESZIT (NA POCZĄTKU) - GENESIS - KSIĘGA RODZAJU [1 KSIĘGA MOJŻESZA]
PISMO ŚWIĘTE STAREGO TESTAMENTU pod redakcją Ks. Dra STANISŁAWA LACHA
Profesora egzegezy Starego Testamentu na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim-Pallotinum, Poznań, 1962
Kudasiewicz J., Jak rozumieć Pismo Święte, Jezus Historii a Chrystus Wiary, t.3, KUL, Lublin, 1987
Stachowiak L., Jak rozumieć Pismo Święte, Potop biblijny, t4, KUL, 1988
Stary Testament Historia zbawienia, Editions du DialoqueParyż, 1987
Rops., D.:Od Abrahama do Chrystusa, Wa-wa, Pax, 1967
Bednarz M.:Biblia Księga Wiecznego niepokoju, Fund. Nasza przyszłość, 2008
Lapple A,: Od egzegezy do katechezy, W-wa, Pax, 1986
Świderkówna A.: Rozmowy o Biblii, W-wa, PWN, 1995
Inne tematy w dziale Społeczeństwo
