1Pan odpowiedział Mojżeszowi: "Oto Ja uczynię cię jakby Bogiem faraona, a Aaron, brat twój, będzie twoim prorokiem. 2 Ty powiesz mu wszystko, co ci rozkażę, a Aaron, brat twój, będzie przemawiał do faraona, ażeby wypuścił Izraelitów ze swego kraju, 3 Ja zaś uczynię nieustępliwym serce faraona i pomnożę moje znaki i moje cuda w kraju egipskim. 4 Faraon nie usłucha was, toteż wyciągnę rękę moją nad Egiptem i wywiodę z Egiptu moje zastępy, mój lud, synów Izraela z pośrodka nich, wśród wielkich kar. 5 I poznają Egipcjanie, że Ja jestem Pan, gdy wyciągnę rękę przeciw Egiptowi i wyprowadzę z pośrodka nich Izraelitów".
6 Mojżesz i Aaron uczynili tak, jak im Pan nakazał uczynić. 7 Mojżesz liczył wtedy osiemdziesiąt lat, a Aaron osiemdziesiąt trzy, gdy przemawiali do faraona. 8 Pan tak powiedział do Mojżesza i Aarona: 9 "Jeśli faraon powie wam tak: "Uczyńcie cud na waszą korzyść", wtedy powiesz Aaronowi: Weź laskę i rzuć ją przed faraonem, a przemieni się w węża". 10 Mojżesz i Aaron przybyli do faraona i uczynili tak, jak nakazał Pan. I rzucił Aaron laskę swoją przed faraonem i sługami jego, i zamieniła się w węża. 11 Faraon wówczas kazał przywołać mędrców i czarowników, a wróżbici egipscy uczynili to samo dzięki swej tajemnej wiedzy. 12 I rzucił każdy z nich laskę, i zamieniły się w węże. Jednak laska Aarona połknęła ich laski. 13 Mimo to serce faraona pozostało uparte i nie usłuchał ich, jak zapowiedział Pan.(Wj 7, 1-13)
Na żądanie faraona postanawia Mojżesz udowodnić królowi Egiptu swoje posłannictwo. W tym celu poleca Aaronowi wziąć laskę i zamienić ja w węza (tani'n), jak to mu rozkazał Jahwe. Użyte tu słowo tannin na oznaczenie węża jest inne niż w 4, 3, gdzie użyto wyrazu nahas (por. 7, 15). Pierwszy wyraz jest ulubionym wyrazem tradycji P (por. Rdz 1, 21) i może oznaczać wszelkie zwierzęta dzikie, czy to lądowe, jak szakale (Mich 1, 8; Jr 9, 10; 10, 22; 44, 33; Iz 13, 22; 34, 14; 43, 20; Hb 30, 21) czy węże (Pwt 32, 33; Ps 90, 13), czy też zwierzęta morskie, które razem z Lewiatanem i Rahab stanowią trio mitycznych potworów. Wspierają one ocean wód podziemnych w walce z ładem (Iz 27, 1; Jb 3, 8; 9, 13; 26, 12; 40, 25; Ps 74, 14; 104. 26) i stają się przez to personifikacjami oceanu szalejącego w jego walce przeciw Bogu, który mimo wszystko osiągnie triumf swego porządku. Wyrażenie to w wyjaśnianej scenie symbolizuje Egipt.. Smok czy też krokodyl został zwyciężony, gdy Jahwe podzielił wody Morza Czerwonego, aby ocalić lud swój (Iz 51, 9-10; Ps 73. 13; Ez 29, 3; 32, 2).
Aaron rzucił laskę, i zamieniła się w węża. Faraon rozkazał wówczas przywołać hakamim, to jest mędrców i mekasefim, tj. czarowników, a ci hartumim, to jest wróżbici, uczynili to samo. Wyrażenie hartumim jest ogólne i obejmuje zarówno hakamim, jak i mekasefim. Znani byli nie tylko w Egipcie (Rdz 41, 8. 24; Wj 7, 11. 22; 8. 7. 18n; 9, 11), ale i w Babilonii. Wyrażenie to pochodzi z języka egipskiego, gdzie wyraz hartum oznaczał przełożonego kapłanów-lektorów, którzy mieli za zadanie odczytywać formuły magiczne.
Według tradycji żydowskiej wróżbici egipscy rywalizujący z Mojżeszem a Aaronem nosili imiona (2 Tm 3, 8). Jannes i Jambres (czy Mambres). Istniało specjalne dzieło apokryficzne a tych egipskich czarownikach. Również pogańscy pisarze znali imiona tych czarowników.
Wzorem Aarona i wróżbici egipscy rzucili swoje laski, które się też zamieniły w węże. Tradycja biblijna wspomina jedynie o tym co uczynili, a nie wyjaśnia jak to uczynili. Abstrahując od interwencji szatańskiej, można wyjaśnić tę zamianę lasek w węże i w sposób naturalny. Jak współcześni sztukmistrze dzięki zręczności i sugestii zdołają wykonywać różne dziwne rzeczy, tak też mogło być i w danym wypadku.
Kapłani egipscy słynęli w starożytności jako sztukmistrze, a lud wierzył, że byli w posiadaniu niezwykłych mocy. Toteż mógł łatwo ulec sugestii, nie podejrzewając swych kapłanów o oszustwo. Kapłani ci, przywołani przed faraona, mogli się dowiedzieć wcześniej o tym, czego on zażąda od nich, i mogli poczynić odpowiednie przygotowania, przynosząc z sobą wytresowane węże. Być może, rzucili swe laski na ziemię. a schylając się po nie i ukrywszy je w fałdach swej sukni, wypuścili węże, pokazując je łatwowiernym Egipcjanom.
Jest też rzeczą możliwą, że wróżbici egipscy przynieśli z sobą pozorne laski, a faktycznie to były węże w stanie kataleptycznym. Jest to bowiem znane zjawisko, że uciskając palcem ogon niektórych wężów, czyni się je nieruchome i sztywne, jak by były laskami. Gdy się rzuci później takiego zesztywniałego węża na ziemię, wraca on do swego normalnego stanu.
Triumf jednak wróżbiarzy egipskich nie trwał długo, gdyż laska Aarona, tj. wąż w laskę przemieniony, połknęła laski, tj. węże, wróżbitów egipskich. Przez to pokazał Bóg, że Mojżesz i Aaron byli silniejsi od wróżbitów egipskich.
Faraon jednak nie uznał w tym znaku Bożego przypisując Aaronowi jedynie wyższą biegłość i uznając go za lepszego magika od swoich, ale jednak tylko za magika, toteż nadeszła godzina kary Bożej na Egipt i na faraona.
14Rzekł Pan do Mojżesza: "Serce faraona jest twarde, wzbrania się wypuścić lud. 15 Idź do faraona rano, gdy wyjdzie nad wodę, pośpiesz mu na spotkanie na brzeg Nilu. Weź do ręki laskę, która zamieniła się w węża. 16 Powiedz mu: Pan, Bóg Hebrajczyków, posłał mnie do ciebie z rozkazem: Wypuść lud mój, by Mi oddał cześć na pustyni! Oto dotąd nie posłuchałeś Mnie. 17 Tak mówi Pan: Po tym poznasz, że Ja jestem Panem. Oto uderzę laską, którą mam w ręce, wody Nilu, a zamienią się w krew. 18 Ryby Nilu poginą, a Nil wydawać będzie przykrą woń, tak że Egipcjanie nie będą mogli pić wody z Nilu".(Wj 7, 14-18)
Pierwsza ta plaga, jak i następne, wiąże się ze zjawiskiem spotykanym w Egipcie. W czasie wylewu Nil przybiera kolor krwi. Okoliczności jednak, jakie towarzyszą przemianie wody Nilu przez Mojżesza, i specyficzne właściwości wody nie pozwalają mieszać obu tych faktów. Opis pierwszej plagi jest zaczerpnięty przeważnie z tradycji J (w. 14--18. 21a. 24-25), trochę z P (w. 19-20a. 21b. 22), a motyw o lasce Mojżesza z E. 14-18.
Faraon po przedstawieniu mu przez Mojżesza i Aarona żądania Jahwe popartego znakiem zamiany laski w węża, aby pozwolił wyjść Izraelitom z Egiptu i złożyć Mu ofiarę, w uporze swoim postanowił te żądania zlekceważyć. Wówczas Jahwe poleca Mojżeszowi udać się rano nad Nil, gdzie miał spotkać faraona, który prawdopodobnie dopełniał tam jakiegoś rytu religijnego. Egipcjanie ze względu na dobrodziejstwa Nilu uważali go za świętą rzekę.
Pierwsza plaga, jaką jest zamienienie wody Nilu w krew, co spowodowało wyginięcie ryb w rzece, nie może być utożsamiona ze zjawiskiem, kiedy to woda w czasie corocznego wylewu rzeki przez jakiś czas przybiera barwę czerwoną, głównie dzięki ziemi naniesionej z Nubii, ale tym niemniej jest zdrowa i zdatna do picia. Ponadto plaga zamiany wody w krew nastąpiła według tradycji J (Wj 7, 15 n) przed wylewem Nilu, gdyż faraon udaje się z Mojżeszem nad Nil, co w czasie wylewu byłoby niemożliwe, a Egipcjanie mieszkający nad Nilem kopią studnie nad brzegami rzeki w poszukiwaniu wody czystej i zdrowej, co również byłoby niemożliwe podczas wylewu (Wi 7. 24).
19 Pan powiedział do Mojżesza: "Mów do Aarona: Weź laskę swoją i wyciągnij rękę na wody Egiptu, na jego rzeki i na jego kanały, i na jego stawy, i na wszelkie jego zbiorowiska wód, a zamienią się w krew. I będzie krew w całej ziemi egipskiej, w naczyniach drewnianych i kamiennych". (Wj 7, 19)
Ponadto polecił Jahwe Mojżeszowi zabrać z sobą laskę, którą zamieniał już w węża przed starszymi Izraela i przed faraonem, i kazał mu żądać od faraona zwolnienia Hebrajczyków. Według ówczesnych wierzeń Hebrajczycy nie mogli należycie uczcić swego Boga Jahwe na terytorium podległym obcym bóstwom.
Jeśliby zaś faraon zlekceważył rozkaz Jahwe wymawiając się, jak to czynił poprzednio, gdy mówił, że nie zna Jahwe i ludu izraelskiego nie uwolni, wówczas Mojżesz ma uderzyć laską wody Nilu, a zamienią się w krew. Przez ten znak będzie mógł faraon poznać Jahwe, Boga Izraelitów. Poznanie to nie będzie dotyczyło natury samego Boga, ale władzy, jaką On posada do zmuszenia opornych, by byli posłuszni Jego woli. Władzę tę okaże Jahwe nad ubóstwionym przez Egipcjan Nilem i przez dotknięcie swą karą tak ważnych środków konsumpcyjnych, jakimi były woda i ryby. Woda stanie się niezdatną do picia, a ryby poginą.
Po tym rozkazie Bożym do Mojżesza autor biblijny pomija opis przekazania faraonowi rozkazu Jahwe. Uczyni to jedynie przy pladze szarańczy (10, 3-6).
Jahwe posłuży się Aaronem, który dokonać ma zamiany wody w krew nie tylko w Nilu, ale i w kanałach, stawach i wszelkich zbiornikach, a nawet w naczyniach drewnianych i kamiennych. W Egipcie ze względu na trudność nabycia drewna naczynia do wody wyrabiano — jak tego dowodzą odkrycia — głównie z alabastru, łatwego do obróbki, czy nawet z twardego kamienia. W określeniu tym chodziło nie tyle o uwypuklenie jakości naczyń, ile raczej powszechności zapowiedzianego zjawiska.
Isaak Cylkow dodaje, że na Wschodzie wodę do picia przechowują w naczyniach kamiennych rozmieszczonych zwykle po rogach ulic, po domach zaś w kadziach drewnianych dla klarowania.
20 Mojżesz i Aaron uczynili tak, jak nakazał Pan. Aaron podniósł laskę i uderzył nią wody Nilu na oczach faraona i sług jego. Woda Nilu zamieniła się w krew. 21 Ryby rzeki wyginęły, a Nil zaczął wydawać przykrą woń, tak że Egipcjanie nie mogli pić wody z Nilu. Krew była w całym kraju egipskim. 22 Lecz to samo uczynili czarownicy egipscy dzięki swej wiedzy tajemnej. Pozostało więc uparte serce faraona, i nie usłuchał ich, jak to Pan zapowiedział. 23 Faraon odwrócił się i poszedł do swego domu, nie biorąc sobie tego do serca. 24 Wszyscy Egipcjanie kopali w pobliżu Nilu, szukając wody do picia, bo nie mogli pić wody z Nilu. (Wj 7, 20-23)
Tekst biblijny nie zaznacza na czym polegała przemiana wody w krew; nie trzeba tu koniecznie przyjmować, że chodzi o prawdziwą krew. Nie można jednak także utożsamiać tej zamiany z tym, co się dzieje corocznie w czasie wezbrania wód Nilu, kiedy to wody rzeki, zwłaszcza w Górnym Egipcie, przybierają kolor czerwony, pochodzący z czerwonego namułu jezior abisyńskich. Zgodnie bowiem z pierwszą zapowiedzią wyginęły ryby, co jak z tekstu zda się wynikać, było skutkiem tej przemiany. Wiadomo zaś, że normalna, coroczna zmiana koloru wody Nilu nie tylko nie powodowała pomoru ryb, ale przyczyniała się do ich rozwoju.
Toteż P. Heinisch (dz. cyt., 81) usiłuje czerwony kolor rzeki wyjaśnić wielką ilością pcheł wodnych. Zwierzątka te (rozwielitki — daphnia) miały powodować niezwykłe zużycie tlenu w wodzie, co znów miało być przyczyną pomoru ryb. Podobne zjawisko miało mieć miejsce w Kolonii w roku 1913. Hort tłumaczy to zjawisko obecnością w wodzie wiciowców (Flagellata).
Natomiast Egipcjanie zakłopotani brakiem zdatnej do picia wody poczęli jej szukać w pobliżu Nilu.
Mallon (dz. cyt., 143) sądzi, że wzmianka o kopaniu jest aluzją do tzw. egipskich saqiehs, tj. zbiorników sięgających 10 do 15 m w głąb ziemi, do których przedostawała się woda, ale już oczyszczona z muru i różnych nieczystości. Uwaga zaś biblijna, że jedynie Egipcjanie mieszkający nad Nilem poszukiwali wody zdatnej do picia, każe przypuszczać, że tylko wody Nilu zamienił Mojżesz w krew.
Wyjaśnienie pierwszej plagi przez zużycie tlenu czy to przez zwierzątka wodne, czy przez rośliny jest o tyle trudne, że według w. 22a uczynili podobnie i czarownicy. Tekst biblijny nie podaje, jak oni tego dokonali, ale jedynie że dokonali. Musieli kapłani egipscy użyć całej swojej przebiegłości, by podtrzymać faraona w wierności dla bogów egipskich, przy czy dodać trzeba, że wystarczyło zabarwić na czerwono tylko niewielką część wody przy użyciu jakichś barwników aby tylko dostarczyć faraonowi pretekst do tego by oficjalnie zlekceważyć Mojżesza i Aarona.
I rzeczywiście faraon pozo stał nieustępliwy, a lekceważąc sobie żądanie Mojżesza powrócił do swego domu, To zachowanie się faraona jest owocem durny, wywołanej rzekomym choćby zwycięstwem.
Do niedawna mniemano, że pierwsza plaga gnębiła Egipcjan przez siedem dni. Ostatnio G. Hort przez połączenie w. 25 z w. 26 wysunęła wniosek, że siedem dni oznaczają czas rozpoczęcia plagi następnej. Kwestię tę jednak trudno rozstrzygnąć. Późniejsza tradycja biblijna dopatrywała się w pierwszej pladze znaczenia figuratywnego. Krew Nilu miała zwrócić uwagę faraona, że opór przeciw nakazom Bożym będzie ich kosztował wiele krwi (Mdr 11, 6).
LIT
http://iktotuzmysla.salon24.pl/577204,plagi-egipskie-potwierdzone-historycznie,5
Inne tematy w dziale Społeczeństwo
