Wyzwolenie Izraela z Egiptu odbywało się etapami. Bóg zsyła szereg plag przejawiających się w przyrodzie. Takie katastrofy zdarzały się niekiedy w Egipcie. Plag było dziesięć; następowały one z wolna po sobie, w dłuższych odstępach czasu. Plagi opisane przez autora biblijnego dają się wprawdzie wyjaśnić w sposób naturalny, ale prorocze słowa Mojżesza każą w nich widzieć palec Boży.
Poza kilkoma liberalnymi uczonymi, którzy usiłowali opowiadaniom biblijnym o plagach egipskich nadać charakter zwyczajnych legend, pozbawionych wszelkich podstaw rzeczywistości, ogół innych uczonych liberalnych nie przeczy historyczności plag biblijnych, usiłuje jedynie wyjaśnić je w sposób wyłącznie naturalny, wykluczający interwencję Bożą. Czynią to w podwójny sposób. Dawniejsi uczeni utożsamiali plagi biblijne ze zwyczajnymi klęskami, które często nawiedzają kraj egipski, nowsi zaś usiłują znów utożsamić je z klęskami, jakie spadają na Egipt niezwykle rzadko. Nie brak też i takich uczonych, którzy w oparciu o tekst biblijny usiłują dowieść, że ze względu na zapowiedź nadejścia i odejścia plag mają one wszystkie charakter cudów. Tym się jedynie między sobą różnią, że początkowych dziewięć plag jest cudami tylko w sposobie ich dokonania, przewyższającym siły natury, a jedynie dziesiątą plagę, śmierć pierworodnych Egipcjan, uważają za fakt cudowny w swej istocie.
Wszystkie te trzy zapatrywania na naturę plag biblijnych mają wspólne, że się dopatrują w tych plagach kolorytu klęsk typowo egipskich. Czerwony kolor Nilu w opisie plagi pierwszej przywodzi im na myśl kolor wód tej rzeki w czasie jej wylewu. Biblijna plaga żab i owadów jest podobna do analogicznej klęski żab, jaka często nawiedza Egipt. Również do częstych klęsk w Egipcie nalezą inne biblijne plagi, jak szarańcza, grad I ciemność. Nawet i pomór ludzi należał do częstych klęsk w Egipcie i może stanowić paralelę do dziesiątej plagi biblijnej.
Czy jednak poza niezaprzeczonym kolorytem egipskim plag biblijnych istnieje także ich tożsamość z naturalnymi klęskami, jakie zwykły nawiedzać Egipt?
By na to pytanie dać odpowiedź, która równocześnie będzie oceną naturalistycznej interpretacji plag egipskich, należy chociaż jak najogólniej skonfrontować opis plag biblijnych z analogicznymi zjawiskami zachodzącymi w Egipcie.
Najpierw pierwsza plaga, jaką jest zamienienie wody Nilu w krew, co spowodowało wyginięcie ryb w rzece, nie może być utożsamiona ze zjawiskiem, kiedy to woda w czasie corocznego wylewu rzeki przez jakiś czas przybiera barwę czerwoną, głównie dzięki ziemi naniesionej z Nubii, ale tym niemniej jest zdrowa i zdatna do picia. Ponadto plaga zamiany wody w krew nastąpiła według tradycji J (Wj 7, 15 n) przed wylewem Nilu, gdyż faraon udaje się z Mojżeszem nad Nil, co w czasie wylewu byłoby niemożliwe, a Egipcjanie mieszkający nad Nilem kopią studnie nad brzegami rzeki w poszukiwaniu wody czystej i zdrowej, co również byłoby niemożliwe podczas wylewu (Wi 7. 24).
Również na trudność napotyka utożsamienie biblijnej plagi żab ze zwyczajną klęską żab, jaka ma miejsce po wylewie Nilu. Zwyczajnie bowiem żaby te nie stanowią dla Egiptu nic przerażającego, gdyż są tępione przez ibisy.
Jeszcze trudniejszą rzeczą jest utożsamienie biblijnej plagi komarów i much ze zwyczajną klęską owadów, jaka daje się dotkliwie we znaki podczas wylewu, a jeszcze bardziej po ustąpieniu wody Nilu. Gdyby bowiem obie te plagi były identyczne ze zwyczajnymi klęskami owadów w Egipcie, nie mogliby czarownicy egipscy mówić: ,,Palec to Boży” (Wj 8, 19), a faraon i tak nie zezwoliłby Izraelitom na wyjście z Egiptu (Wj 8, 29).
Również nie ma podstaw utożsamienie piątej plagi biblijnej, jaką była zaraza bydła, z analogicznymi klęskami w Egipcie, gdyż dotąd nie znaleźli egiptolodzy dowodu na to, by takle klęski nawiedzały Egipt.
Na większą trudność jeszcze napotyka wyjaśnienie szóstej plagi: wrzodów, gdyż najpierw nie wiadomo, o jakie tu wrzody chodzi. Ponadto w Egipcie są częste wrzody, ale nie sprowadzają one śmierci, Jak to miało miejsce podczas plagi biblijnej (por. Wj 9, 15).
Niemniej trudno biblijną plagę gradu uważać za zwyczajne zjawisko, gdyż grad bardzo rzadko spada w Egipcie. Ponadto grad według opowiadania biblijnego był tak gwałtowny i przerażający, że podobnego zjawiska nigdy przedtem nie widzieli Egipcjanie (Wi 9, 24).
Również plagę szarańczy i ciemności trudno uważać za zwyczajne zjawiska, choć szarańcza należy do częstych klęsk nawiedzających zwłaszcza na wiosnę Egipt i inne kraje Wschodu. Również w czasie wiosennym, gorący wiatr pustynny, hamsin, przynosząc chmury piasku, zaciemnia słońce i powoduje ciemności. Jednak zwyczajna szarańcza i ciemności nie mogłyby przerazić faraona do tego stopnia, ażeby zobowiązał się wypuścić Izraelitów, pragnąc tylko zatrzymać ich dobytek (Wj 10. 24).
A już do ostatniej plagi biblijnej, jaką była śmierć pierworodnych, nie można znaleźć żadnej analogii w Egipcie. Aczkolwiek bowiem była tam wielka śmiertelność, zwłaszcza wśród dzieci, to jednak w opowiadaniu biblijnym jest mowa o śmierci nie tylko dzieci, ale wszystkich pierworodnych Egipcjan.
Zresztą, przyjąwszy plagi biblijne za zwyczajne coroczne klęski, jakie nawiedzają Egipt, nie byłoby w Księdze Wyjścia należytego uzasadnienia uwolnienia Izraelitów z niewoli egipskiej. Historia bowiem tego kraju nie zna podobnych wypadków, aby klęski doroczne wpływały na zwolnienie niewolników.
Jeżeli więc bezstronny badacz na podstawie wielorakich przekazów biblijnych nie może posunąć się do zaprzeczenia wyjścia Izraelitów za czasów Mojżesza z Egiptu. konsekwentnie też musi uznać plagi biblijne za zjawiska niezwykłe, gdyż tytko takie zdolne były skruszyć upór tyrana.
Dostrzega ostatnio wartość tego argumentu G. Hort . Toteż odrzuca stanowczo utożsamianie plag biblijnych ze zwyczajnymi klęskami, jakie niemal co roku nawiedzają Egipt, ale je utożsamia z klęskami niezwykłymi, jakie raz na setki lat spadają na ten kraj, gdy zaistnieją specjalne warunki.
Nie wchodząc w bliższe szczegóły tej nowej, naturalistycznej interpretacji plag biblijnych, należy tu jedynie zwrócić uwagę, że i taka interpretacja faktycznie jest niezdolna do wyjaśnienia uwolnienia Izraelitów z niewoli egipskiej. Nie tłumaczy bowiem należycie uwolnienia Izraelitów z Egiptu.
Wciąż bowiem nasuwa się pytanie, jak się to mogło stać bez ingerencji Bożej, że wyzwoleńcza działalność Mojżesza zbiegła się z najściem na Egipt niezwykłych klęsk. A gdyby to nawet było możliwe, to jak Mojżesz bez jakiejkolwiek pomocy Bożej mógł przewidzieć te niezwykle zjawiska i wprząc je w swe plany? Nie mógłby zdobyć tych doświadczeń przez swą długoletnią obserwację życia w Egipcie. skoro zjawiska te zdarzają się co paręset lat. Tłumaczenie to byłoby sprzeczne, jak i poprzednie, z tradycją biblijną, która aczkolwiek podaje różną liczbę klęsk, jakie dotknęły Egipt, to jednak raz po raz podkreśla7 iż klęski te miały według zamierzenia Boga na celu, aby poznano, że On jest Jahwe (por. 7, 17; 8, 18; 10, 2), i że nie ma nikogo, który by był podobny doń w jego mocy i miłosierdziu (9, 14).
To przekonanie tradycji biblijnej a ingerencji Bożej okazuje się również w nadanej im nazwie magefah (9, 14), co oznacza zwykle w Piśmie św. karę pochodzenia tajemniczego, zesłaną przez Boga (por. Lb 14, 37; 17, 13; 25, 9; 31, 16; 1 Sm 6, 4).
Jeszcze wyraźniej tradycja biblijna zda się podkreślać tę Bożą ingerencję przy zsyłaniu plag na Egipt przez inną nazwę, nadaną plagom na początku i na końcu ich opisuj mianowicie mofet (7, 9; 11, 9). Wyrażenie to oznacza w Piśmie świętym zdarzenia dziwne, przez które daje Bóg ludziom swoje ostrzeżenia i pouczenia (12 8, 18; 20, 3; Ez 12, 6; 24, 24; Pwt 28, 46). Mogą to zaś być zdarzenia cudowne (3 Krl 13, 3-5) lub naturalne (Pwt 4, 34; 7, 19; 28, 6; 29, 2). Mofet to synonim wyrazu ot — znak. Toteż często wyrażenie mofet występuje w paralelizmie z wyrażeniem ot (Jr 32, 20; Ps 78, 43; 105, 27; Neb 9, 10).
Również stereotypowa forma opowiadań biblijnych o plagach, obejmująca zapowiedź plagi, następnie jej realizację, a później jej ustąpienie na rozkaz Mojżesza, podkreśla tu ingerencję Bożą.
Ze względu jednak na to, że znakiem może być nie tylko zjawisko cudowne, ale i naturalne, dlatego sama nazwa plagi nie wyjaśnia jeszcze jej natury. To można dopiero poznać, badając naturę każdej z plag z osobna. Wszystkie jednak plagi ujawniają nam działalność Boga Izraelitów, który przez nie wykonywał swój ,,sąd" (por. 12, 12), polegający na zbawieniu tych, którzy należeli dań, a ukaraniu tych, którzy się odeń odwrócili i chcieli unicestwić jego plany.
Plagi więc egipskie w całości wzięte to nie zwykle fakty naturalne, ale fakty kierowane niezwyciężoną ,,ręka” Boga (7, 5; 9, 3).
LIT
Ricciotti G. Dawne dzieje Izraela Pax W-wa 1956
Messori V.: Opinie o Jezusie Wyd. M 2004 Kraków
Giuseppe Ricciotti „Życie Jezusa Chrystusa” „Dawne Dzieje Izraela” PAX
Messori V., Umęczon pod ponckim Piłatem? Wyd M Kraków 1996
Messori V., „Mówią, że zmartwychwstał” Wyd M Kraków 2004
Rops D.: Dzieje Chrystusa Pax Warszawa 1987
Flawiusz J.: Dzieje wojny żydowskiej przeciwko Rzymianom Armoryka Sandomierz 2008
Forstner D. OSP.: Świat symboliki chrześcijańskiej Pax Warszawa 1990
Messori V.: Opinie o Jezusie Wyd. M Kraków 1994
Ks. Filipiak M. : Jak rozumieć Pismo Święte, KUL, Lublin, 1982
Ks. Dąbrowski E.,: Pismo Święte Nowego Testamentu w 12 tomach, wstęp przekład z oryginału, komentarz, Pallotinum, W-wa, 1977, tom 2, 3, 4, 5
Nowy Testament - Najnowszy przekłąd z języków oryginalnych z komentarzem, Edycja św Pawła
Ks. Dąbrowski E., „Proces Chrystusa w świetle historyczno-krytycznym”, Ksiegarnia św. Wojciecha 1964
Ks. Dąbrowski E., Dzieje Pawła z Tarsu, PAX, W-wa, 1953
Giuseppe Ricciotti Paolo Apostolo BIOGRAFIA CON INTRODUZIONE CRITICA
Ks. Szczepański Wł., 4 Ewangelie Wstęp, Nowy przekład i komentarz, Kraków 1917
Cylkov I., BERESZIT (NA POCZĄTKU) - GENESIS - KSIĘGA RODZAJU [1 KSIĘGA MOJŻESZA]
PISMO ŚWIĘTE STAREGO TESTAMENTU pod redakcją Ks. Dra STANISŁAWA LACHA
Profesora egzegezy Starego Testamentu na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim-Pallotinum, Poznań, 1962
Kudasiewicz J., Jak rozumieć Pismo Święte, Jezus Historii a Chrystus Wiary, t.3, KUL, Lublin, 1987
Stachowiak L., Jak rozumieć Pismo Święte, Potop biblijny, t4, KUL, 1988
Stary Testament Historia zbawienia, Editions du DialoqueParyż, 1987
Rops., D.:Od Abrahama do Chrystusa, Wa-wa, Pax, 1967
Bednarz M.:Biblia Księga Wiecznego niepokoju, Fund. Nasza przyszłość, 2008
Lapple A,: Od egzegezy do katechezy, W-wa, Pax, 1986
Świderkówna A.: Rozmowy o Biblii, W-wa, PWN, 1995
Inne tematy w dziale Społeczeństwo
