Ta wstępna wizja, ukazująca najpierw wiekuistą liturgię niebiańska (rozdz. 4), potem samo wręczenie księgi (rozdz. 5), ma podstawowe znaczenie dla głównego zrębu księgi, gdyż wyraża przekonanie o pełnym władztwie Chrystusa nad rozwojem dziejów ludzkości.
1Potem ujrzałem:
Oto drzwi otwarte w niebie,
a głos, ów pierwszy, jaki usłyszałem,
jak gdyby trąby mówiącej ze mną, powiedział:
«Wstąp tutaj, a to ci ukażę, co potem musi się stać».(Ap 4,1)
"Drzwi otwarte w niebie”. Podłożem tego zwrotu są hebrajskie wyobrażenia kosmiczne o nieboskłonie jako twardej kopule (por. Job 37, 18). Apokaliptyka często mówi o drzwiach w niebie. Pozostają tam one otwarte dla Wizjonera, który jak widać z rozkazu: ,,wstąp!’ (anaba), jest gdzieś niżej, zapewne na ziemi. Umożliwiają tylko jemu wejście do środka celem otrzymania nowych objawień, dotyczących przyszłości (por. 1, 1).
2Doznałem natychmiast zachwycenia:
Przyczyną ekstazy autora jest usłyszenie głosu anioła lub samego Chrystusa
A oto w niebie stał tron
i na tronie [ktoś] zasiadał.
,,Ktoś Siedzący’ — jak widać z 4, 8 — to sam Bóg. Obraz ten wprawdzie przypomina odpowiednie wizje Izajasza i Ezechiela, lecz góruje nad nimi jeszcze większym uwydatnieniem bezwzględnej transcendencji Boga — nawet nie nazwanego tu imieniem. Nie ma tu już śladów antropomorfizmu widocznych jeszcze u Ezechiela.
3A Zasiadający był podobny z wyglądu do jaspisu i do krwawnika,
a tęcza dokoła tronu - podobna z wyglądu do szmaragdu.
,,Podobny z wyglądu..” Opis więc jest tylko przybliżony. Ukazuje się niejako sama ,,Chwała Jahwe”jako mieniący się blask czerwono-zielony, jak można wnioskować ze źródeł antycznych o barwach kamieni.
Jaspis, krwawnik, szmaragd — te trzy drogie kamienie znane są ze Starego Testamentu (pektorał arcykapłana, płaszcz króla Tyru), a ukażą się jeszcze w Apokalipsie w fundamentach Niebieskiego Jeruzalem. W takim zestawieniu używa ich Platon jako najbardziej typowych drogich kamieni. Krwawnik i szmaragd (o szerokiej skali zieleni) co do barwy nie nasuwają wątpliwości; tylko jaspis różnił się od znanego dzisiaj, krystaliczną przejrzystością (Pliniusz Starszy). Co do znaczenia poszczególnych kamieni i ich barw wysuwano w Tradycji różne przypuszczenia (np. czerwień: bliska pomsta; zieleń: wieczna młodość Boga). Słuszniej chyba jednak można w nich upatrywać, zgodnie z platońską triadą łączny symbol nieskończonego w swym bogactwie transcendentnego Piękna. Generalnie jaspis był uważany za siedzibę wielorakich sił, kamień płodności
Tęcza – zapewne symbol Bożego miłosierdzia (Księga Rodzaju – 9, 12-17)
4Dokoła tronu - dwadzieścia cztery trony,
a na tronach dwudziestu czterech siedzących Starców,
odzianych w białe szaty,
a na ich głowach złote wieńce.
Zagadkowy Senat ma niebian i złote wieńce królów albo zwycięzców. Są to symbole doświadczenia i odpornej na pozory mądrości. Wg Księgi Mądrości (4, 8-9) sędziwością u ludzi jest mądrość a miarą starości – życie nieskalane. To dlatego Jan nie rozpoznaje wśród nich nikogo, nie ma np. staruszek ( staruszka jest symbolem czegoś innego). Liczba 24 (zwielokrotniona 12 – 12 synów Jakuba, 12 tysięcy wybranych - oznacza zwielokrotnioną obfitość. Zatem 24 starców oznacza wielu (wielka obfitość) tych, którzy wiedzieni specyficzną mądrością dostąpili bliskości Boga.
5A z tronu wychodzą błyskawice i głosy, i gromy,
Istne misterium tremendium, błyskawice, gromy to symbole mocy Bożej, ale nie ślepej mocy żywiołów bo wśród tych tradycyjnych symboli wszechpotęgi, Jan słyszy głosy – znak życia
i płonie przed tronem siedem lamp ognistych,
które są siedmiu Duchami Boga.
Krąg lamp okalających tron jest wewnętrzny w stosunku do kręgu starców. Siedem to symbol doskonałości i pełni. 7 lamp to pełnia światła, nie może go być więcej. Siedem Duchów Boga to pełnia Ducha, który tylko w Bogu istnieje.
6Przed tronem - niby szklane morze podobne do kryształu,
Od kręgu starców, poprzez 7 lamp dostrzega się coś o czym Jan mówi, że jest to podobne do morza ze szkła o przejrzystości kryształu. Jest to symbol jakby medium, przedstawiające wolę Bożą, lub nawet Bożą naturę w sposób w jaki ludzka skończoność jest w stanie ją znieść. Nie ma czegoś takiego jak szklane morze (w czasach Jana szkło było rzadkie i cenne – Hiob 28, 15 –Nie daje się za nią złota,
zapłaty nie waży się w srebrze,
16 nie płaci się za nią złotem z Ofiru,
ni sardoniksem rzadkim, ni szafirem.
17 Złoto i szkło jej nierówne,
nie wymienisz jej na złote naczynie) ale jest ogromna przepaść, rozziew między naturą Bożą a Jego stworzeń. Tron oddziela tęcza z jednej strony a z drugiej strony kryształowe morze oddzielające Go od pozostałych stworzeń. Ogrom i przejrzystość korespondują z przymiotami Stwórcy. Ten symbol morza ze szkła dostosowuje do skali dostępnej człowiekowi. Postać Zasiadającego umyka możliwościom poznawczym Jana, szklane morze już nie.,,Szklane morze” pozostaje w związku z wyobrażeniami kosmicznymi Hebrajczyków o ,,wodach górnych” nad trwałym nieboskłonem (por. Rodz 1, 6) i przypomina wizję z księgi Wyjścia 24, 10 i Ez 1, 22.
a w środku tronu i dokoła tronu
cztery Zwierzęta pełne oczu z przodu i z tyłu:
Określenie w środku i dookoła – najbliższa asystencja. Nie zwierzęta (jako coś niższego – w ludzkiej ugruntowanej świadomości) tylko istoty żywe, żyjące stworzenia (Lebende, Vivants, living creatures), znacznie ludzi przewyższające. Są one najbliżej Boga, przekazują Jego wolę, ale im Bóg nie wydaje poleceń, one go rozumieją ze swej natury. W całej Księdze ani razu Bóg nie zabiera głosu.
,,Pełne oczu” nie do uzmysłowienia intelektualny symbol pełnej wiedzy (por. Ez 1, 18; 10, 12) lub naocznego ukazywania Boga przez całe stworzenie. Oczy z przodu i z tyłu to symbol tego, że istoty te są pełne wiedzy, jest ona tożsama z ich naturą.Cztery Zwierzęta w Apokalipsie stanowią oryginalną, bo indywidualizującą i upraszczającą syntezę Cherubinów i Kół (‘ôfannim) u Ezechiela oraz sześcioskrzydłych Serafinów u Izajasza, różna od szczegółowych wywodów rabinistycznych na ten sam temat. Uznać tu trzeba pośrednią poprzez Ezechiela zależność samego obrazu od wzorów asyryjskich, babilońskich i egipskich. Natomiast znaczenie ich jest wyłączną własnością tradycji żydowsko-chrześcijańskiej. Są to byty duchowe, podobnie jak Serafini i Cherubini biblijni oraz ,,Czuwający” apokaliptyki judaizmu.
7Zwierzę pierwsze podobne do lwa,
Zwierzę drugie podobne do wołu,
Zwierzę trzecie mające twarz jak gdyby ludzką
i Zwierzę czwarte podobne do orła w locie.
Liczba, cztery”, liczba stron świata (Ireneusz) symbolizuje cały wszechświat. , Zewnętrzny ich wygląd przypomina najwybitniejsze okazy życia organicznego. Reprezentowana w nich całość stworzenia bierze udział w liturgii niebiańskiej śpiewając Bogu nieustanny Trisagion Izajaszowy — Sanctus naszej liturgii mszalnej, uzupełniony innymi biblijnymi tytułami Boga.
Istoty o zwierzęcych twarzach na pierwszy rzut sprawiają odpychające wrażenie. Ale Jan operuje symbolem. Twarz wyraża wnętrze, przymioty duchowe. Lew to męstwo i władza, wół- łagodność, dobrą siłę – nie przemoc, orzeł – w locie szczególnie – królewskość, majestat, człowiek – inteligencję. Te cztery istoty, albo czworako się manifestujące istoty to straż przyboczna.
8Cztery Zwierzęta - a każde z nich ma po sześć skrzydeł - dokoła i wewnątrz są pełne oczu,
Maja więcej skrzydeł niż cheruby u Ezechiela, miały po 4 skrzydła. Ilość skrzydeł to atrybut istot duchowych, ich ilość świadczy o zajmowanej hierarchii. Pełne oczu – znowu – niezwykły stopień poznania, przede wszystkim poznania Boga.
i nie mają spoczynku, mówiąc dniem i nocą:
Święty, Święty, Święty, Pan Bóg wszechmogący,
Który był i Który jest, i Który przychodzi.
9A ilekroć Zwierzęta oddadzą chwałę i cześć, i dziękczynienie
Zasiadającemu na tronie,
Żyjącemu na wieki wieków,
10upada dwudziestu czterech Starców przed Zasiadającym na tronie
i oddaje pokłon Żyjącemu na wieki wieków,
i rzuca przed tronem wieńce swe, mówiąc:
11«Godzien jesteś, Panie i Boże nasz,
odebrać chwałę i cześć, i moc,
boś Ty stworzył wszystko,
a dzięki Twej woli istniało i zostało stworzone (Ap 4, 9-11)
Wiadomo, że znowu jest tu symbol. Zwierzęta, czy istoty nie powtarzają jakiej bezmyślnej formułki, tylko jako najdoskonalsze stworzenia powtarzają hymn uwielbienia w najgłębszej głębi ich istoty. Podobnie Starcy, ilekroć zwierzęta oddadzą chwałę ( a czynią to dzień i noc) porywają się ze swoich miejsc i śpieszą z właściwym sobie gestem uwielbienia. Całe stworzenie przebiegają fale uwielbienia i zachwytu dla Stwórcy. Ale ciekawe, że Starcy, a więc istoty ludzkie uwielbiają nie tylko w słowie ale i w geście. Bo czym żyje wnętrze człowieka to przenika jego czyny – jest istota cielesną. Inaczej się też Starcy modlą – nie wielbią natury Boga – bo jej nie są w stanie przeniknąć tak jak istoty żyjące, owe zwierzęta, tylko wielbią Boga za to czym objawia się w swoich dziełach. Dla człowieka Bóg jest przede wszystkim dawcą istnienia i podtrzymującym w istnieniu. (boś Ty wszystko stworzył)
Inne tematy w dziale Kultura
