1 Przeszli przez Amfipolis i Apolonię i przybyli do Tesaloniki, gdzie Żydzi mieli synagogę. 2 Paweł według swego zwyczaju wszedł do nich i przez trzy szabaty rozprawiał z nimi. 3 Na podstawie Pisma wyjaśniał i nauczał: «Mesjasz musiał cierpieć i zmartwychwstać. Jezus, którego wam głoszę, jest tym Mesjaszem». 4 Niektórzy z nich, a także pokaźna liczba pobożnych Greków i niemało znamienitych kobiet uwierzyło i przyłączyło się do Pawła i Sylasa. 5 Wtedy zazdrośni Żydzi, dobrawszy sobie jakieś szumowiny z rynku, wywołali tłumne zbiegowisko, podburzyli miasto, naszli dom Jazona i szukali ich, aby stawić przed ludem. 6 Nie znaleźli ich jednak. Wlekli więc Jazona i niektórych braci przed politarchów, krzycząc: «Ludzie, którzy podburzają cały świat, przyszli też tutaj, 7 a Jazon ich przyjął. Oni wszyscy występują przeciwko rozkazom Cezara, głosząc, że jest inny król, Jezus». 8 Podburzyli tłum i politarchów, którzy tego słuchali, 9 ale po wzięciu poręki od Jazona i innych, zwolnili ich.
Z Filippów via Egnatia, łączącą Bizancjum z Dyrrhachium, Paweł skierował sie na zachód. Tylko 48 km dzieliło go od Amfipolis, stolicy Macedoniae primae zaludnionej przez Ateńczyków. Nie zatrzymano się tam jednak ani też nie głoszono Ewangelii podobnie jak w innym mieście leżącym na tym samym szlaku, Apollonii, odległej od Amfipolis 46 km. Być może, że powodem, dla którego nie nauczano w tych miastach, ale pominięto je w ewangelizacji (diodeusantes od diodeuo znaczy przechodzę bez dłuższego zatrzymywania sie, mijam); był brak w nich diaspory żydowskiej, mogącej stanowić punkt wyjścia w pracy ewangelizacyjnej.
Celem podróży Pawła była odległa od Filippów o 150 km Tesalonika (dzisiaj Saloniki), uważana za faktyczną stolicę całej Macedonii. Nie było to miasto o jakiejś sławnej przeszłości. Wprawdzie jego korzystne położenie nad Morzem Egejskim, w miejscu jak gdyby z natury przeznaczonym na postój okrętów, predestynowało je niejako na wielki port Macedonii. Ale nawet Ateńczycy nie doceniali tego znaczenia. Walczyli o leżące w pobliżu Olint i Potideę, nie zwracając uwagi na miasto Therme, tak nazwane od ciepłych źródeł pobrzeżnych, zajmujące teren późniejszej Tesaloniki. Dopiero Kasander, zięć Filipa Macedońskiego (359-336 przed Chrystusem), rozbudował miasto (w roku 315); na cześć swej żony nazwał je Tesaloniką i uczynił najważniejszym portem w tej części Morza Egejskiego. Odtąd zyskiwało ono stale na znaczeniu, tak że Rzymianie po zawładnięciu Macedonią i utworzeniu rzymskiej prowincji tej nazwy, Tesalonikę uczynili stolicą nowej prowincji a nie dawną stolicę państwa Pellę. Wpłynęło to decydująco na jej dalszy rozwój, tym bardziej że szczęśliwa polityka miasta sprzyjała powiększaniu jego przywilejów przez Rzymian. Tak np. w wojnie przeciw zabójcom Cezara Tesalonika wspierała Oktawiana, który po rozgromieniu wrogów w bitwie pod Filippami (r. 42 przed Chr.) nadal jej prawa civitatis liberae.
W tym czasie nastąpiła też reorganizacja zarządu, miejskiego oparta o dawne wzory, ale z uwzględnieniem tradycji lokalnych. Do ich liczby należałoby np. zaliczyć okoliczność, że na czele Rady (boule) miasta, wybieranej w glosowaniu powszechnym, stało pięciu czy sześciu politarchów (politarchai) Tak ich nazywa Łukasz (w. 6. 8), co przez długi czas budziło zastrzeżenia filologów, jako że nazwa ta w poprawnym języku greckim winna brzmieć poliarhai. Dopiero dzięki wykopaliskom inskrypcyjne potwierdzenie tego rodzaju tytułu, i to aż w 17 wypadkach, położyło kres dyskusji i zarzutom czynionym autorowi Dziejów Apostolskich. Jedną z tych inskrypcji odnalazł znany historyk L. Duchesne wśród ruin Bramy Kalamaryjskiej w Tesalonice, gdy się tam zatrzymał w drodze na górę Athos.
Działalność w Tesalonice Paweł rozpoczął od miejscowej synagogi, w której przez trzy tygodnie z rządu (epi sabbata tria) rozumieć można albo w znaczeniu „szabatu", albo „tygodnia" nauczał o Jezusie Chrustusie jako Mesjaszu. Skutek był podobnie jak w Antiochii Pizydyjskiej (Dz. Ap 13), nadzwyczajny. Bowiem, chociaż Żydów uwierzyło niewielu to sympatyzujących z judaizmem pogan „wielka liczba”. Wywołało to wielką zawiść Żydów i skłoniło ich do podburzenia przeciw Pawłowi najgorszych elementów w mieście, których Łukasz określa dosłownie jako tych, którzy wałęsali się cały dzień na agorze czekając na łatwy zarobek.
W Tesalonice Paweł zamieszkał w domu niejakiego, bliżej nieznanego Jazona. Jego greckie imię nie znaczy wcale, że nie był Żydem. Jest to tylko zhellenizowana forma imienia Jezus, Jozue. Żydzie wiedząc o tym, z umówionymi przez siebie ludźmi naszli dom Jazona, a nie zastawszy tam Pawła pochwycili jego samego i kilku chrześcijan i skierowali się do politarchów.
Tu wystąpili z oskarżeniem, że Paweł wbrew dekretom cesarskim głosi innego króla, Jezusa. Chodziło oczywiście o mesjanizm, a w mieście, które tyle łaski doznało od cesarza oskarżenie takie jako crimen laesae maiestatis nabierało poważnej wagi. Basilea eteron (wers 7) to jakby obraz cywilizacyjnego tła Dziejów Apostolskich. Odbija ono mentalność typowo grecką czy też orientalną: rzymski cesarz jest dla Greków basileus, tak samo jak np. król Partów. Rzymianin nigdy nie użyłby wobec własnego cesarza określenia rex.
Politarchowie nie dali zapewne wiary oskarżeniu jeśli zadowolili się pobraniem kaucji od Jazona i wypuścili tych, których przed nich przyprowadzono. Nie wiadomo na czym polegała ta kaucja: na złożonym przyrzeczeniu ze strony Jazona czy też na jakimś zobowiązaniu pieniężnym. Wyrażenie:
„poręka” jest dokładną kliszą rzymskiej formuły prawnej satis accipere. Latynizm ten szeroko przyjęty wśród
Greków znany jest ponadto z papirusów i inskrypcji. Taki jednak przebieg wydarzeń zmusił Pawła i Sylasa do opuszczenia nocą Tesaloniki i schronienia się w niedalekiej (68 km) Berei. Komentatrzy zastanawiają się nad tym, jak długo trwał pobyt Pawła w Tesalonice. Dokładnego czasu określić się nie da, ale zarówno osiągnięte wyniki nauczania, jak i wielokrotny zasiłek ze strony Filipian (FiI 4, 15-16) wskazuje na czas przynajmniej kilkutygodniowy.
Inne tematy w dziale Kultura
