Noc Listopadowa z 29 na 30 listopada 1830 roku była początkiem największego polskiego zrywu niepodległościowego w XIX wieku. Rozpoczęło się Powstanie Listopadowe wymierzone w Rosję- potężnego zaborcę z którym zmagali się dzielni Polacy w sile 140 000 ludzi. Przez dziesięć miesięcy Polacy toczyli walki z „największą potęgą militarną Europy”. Odnoszono sukcesy również te poważniejsze, niestety ostatecznie tylko przejściowo. Powstanie swym zasięgiem obejmowało Królestwo Polskie, Litwę, Żmudź i Wołyń. Genezą Powstania było co raz gorsza sytuacja polityczna w Królestwie Polskim. Dwa lata wcześniej utworzono tajne sprzymierzenie w Szkole Podchorążych Piechoty w Warszawie. Na czele sprzymierzenia liczącego około dwustu członków stanął ppor. Piotr Wysocki. Sprzyjającą okolicznością było ożywienie narodowe wywołane sądem sejmowym oraz porażkami zaborcy w wojnie z Turcją. Celem Sprzysiężenia Wysockiego było opanowanie stolicy i oddanie władzy zaufanym politykom. W 1830 roku pojawiła się dogodna sytuacja ponieważ w Królestwie Polskim rosło niezadowolenie społeczne wywołane kryzysem gospodarczym(rosły ceny żywności i bezrobocie), łamaniem konstytucji Królestwa Polskiego, nieprzestrzeganie praw i swobód obywatelskich, zaostrzenia represji, ograniczenia praw i roli sejmu, inspirujące dla wybuchu Powstania Listopadowego były ważne wydarzenia na arenie Europy takie jak Rewolucja Francuska, inne zrywy niepodległościowe takie jak walka Belgów o niepodległość, która skończyła się sukcesem, 24 listopada król Niderlandów został zdetronizowany przez Kongres Narodowy w Brukseli. Również Grecja odzyskała niepodległość.
Burzliwa sytuacja w Europie wpłynęły na decyzję Mikołaja I do przygotowań do potencjalnych interwencji zbrojnym przeciwko Belgii a nawet może i Francji, wystąpienia te były bowiem niezgodne z ustaleniami Kongresu Wiedeńskiego. Kilka dni wcześniej przed wybuchem Powstania Listopadowego tj. 19 i 20 listopada armia rosyjska i Wojsko Polskiego otrzymało rozkaz przejścia w stan pogotowia. Tajna organizacja na której czele stał Piotr Wysocki natychmiastowo przystąpili do mobilizacji.
Licząc na czynny udział niezadowolonego społeczeństwa Powstanie wybuchło około 18:00. Podporucznik P. Wysocki w Szkole Podchorążych Piechoty mieszczącej się w Łazienkach wygłosił mowę: Polacy! Wybiła godzina zemsty. Dziś umrzeć lub zwyciężyć potrzeba! Idźmy, a piersi wasze niech będą Termopilami dla wrogów! Sygnałem do wybuchu miał być pożar na Solcu i kamienicy przy ul. Dzikiej. Złożona głównie z młodej inteligencji grupa 24 spiskowców wraz z częścią podchorążych zdobyła Belweder w którym rezydował Wielki Książę Konstanty, którego nieudało się pojmać. Wspomnianego sygnału nie wszyscy dostrzegli, za to okazał się doskonałym sygnałem alarmowym dla wojsk zaborczych.
Idea pełnej mobilizacji społeczeństwa do przeciwstawienia się zaborcy również nie ziściła się tak jak na to liczono. Zdezorientowane Wojsko Polskie miało dylemat po której stronie się opowiedzieć. Część przyłączyła się do insurekcji, inni pozostali bierni lub neutralni.
Kulminacją pierwszej nocy Powstania Listopadowego było zdobycie Arsenału około godziny 21:00. Udział w tym sukcesie mieli Warszawiacy oraz żołnierze 4. Pułku piechoty. Po 24:00 zdobyto rejony Arsenału, Starego Miasta, Powiśla, Pragi, Leszno, plac Bankowy i Saski.
Wojsko rosyjskie i polskie jednostki, które pozostały wierne ks. Konstantemu, który zresztą sam dowodził, ulokowany był na północy miasta. Zwlekając z kontratakiem wycofał się do Wierzbna około 8:00 rano następnego dnia. Warszawa 30.11 była przez moment wolna.
Inne tematy w dziale Kultura
