Remanenty po RWPG

Gdybym był praktykującym reporterem, to nie wykluczam, że zainteresowałyby mnie i poszukałbym czegoś więcej na któryś z takich oto tematów:

1. Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa oraz Polskie Koleje Państwowe nadal należą do założonej przez państwa komunistyczne w Sofii w 1956 roku Organizacji Współpracy Kolei [Организация сотрудничества железных дорог – ОСЖД], której językami roboczymi są rosyjski i chiński (a pomocniczo także angielski i niemiecki). Do ОСЖД należą też wszystkie pozostałe byłe państwa komunistyczne i ich państwa sukcesyjne (z wyjątkiem Armenii) oraz Afganistan i Iran. Od 18 lat przewodniczącym Komitetu ОСЖД jest Tadeusz Szozda (w latach 1977-89 działacz opozycji, 1990-92 dyrektor generalny PKP, 1992-1997 wiceminister transportu i gospodarki morskiej w rządach Hanny Suchockiej, Waldemara Pawlaka, Józefa Oleksego i Włodzimierza Cimoszewicza). Jego zastępcami są Wiktor Żukow (Rosja) i Dong Janmmin (ChRL) a sekretarzem Komitetu jest Attila Kiss (Węgry). Jako organizacja międzynarodowa ОСЖД posiada przywileje dyplomatyczne, nienaruszalność pomieszczeń i nietykalność dokumentacji oraz samochody z dyplomatycznymi tablicami rejestracyjnymi itd. a siedziba ОСЖД mieści się w Warszawie przy ul. Hożej 63/67. [link]

2. Polska do 2000 roku była 13-procentowym udziałowcem Międzynarodowego Banku Inwestycyjnego [Международный инвестиционный банк – МИБ], założonego w 1970 roku w Moskwie przez ówczesnych członków Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (tj. europejskie państwa komunistyczne – z wyjątkiem Albanii i Jugosławii – oraz Kubę, Mongolię i Wietnam [wówczas tylko Północny]). Do 1991 roku МИБ udzielał kredytów na „przedsięwzięcia pogłębiające socjalistyczny podział pracy, a więc na specjalizację i kooperację produkcji, na rozszerzanie we wspólnym interesie bazy surowcowej i paliwowej oraz na wspólne przedsięwzięcia inwestycyjne”. Udzielał ich wówczas głównie w tzw. rublach transferowych, tj. w umownej walucie istniejącej jedynie w formie zapisów na rachunkach w Międzynarodowym Banku Współpracy Gospodarczej (patrz niżej w pkt. 3.) a po 1991 roku już w walutach wymienialnych, ostatnio w euro. Przewodniczącym Zarządu МИБ (w którym zasiada trzech Rosjan, Bułgarka, Rumun i Słowak) jest Nikołaj Kosow z Rosji. Główna siedziba МИБ mieści się w Moskwie przy ul. Maszy Porywajewoj 7, oddział europejski w Bratysławie a konta МИБ prowadzone są też w wiedeńskim oddziale Raiffeisen Bank International AG. МИБ ma status organizacji międzynarodowej zarejestrowanej przy ONZ a państwa-założyciele zagwarantowały immunitet dyplomatyczny jego pracownikom. [link]

3. Natomiast Polska nadal należy do działającego od 1964 roku a powołanego rok wcześniej przez tą samą grupę państw Międzynarodowego Banku Współpracy Gospodarczej [Международный банк экономического сотрудничества – МБЭС], którego głównym zadaniem była do 1991 obsługa handlowych rozliczeń kompensacyjnych prowadzonych w powołanej wraz z tym bankiem jednostce rozliczeniowej znanej jako rubel transferowy. Po 1991 roku МБЭС – podobnie jak МИБ – przeszedł na rozliczenia w walutach wymienialnych, ostatnio w euro. Przewodniczącą Zarządu МБЭС jest Irina Gołowczenko (Rosja) a jednym z siedmiu pozostałych członków Zarządu – Krzysztof Majczuk (Polska). Siedziba МБЭС mieści się po sąsiedzku z główną bazą МИБ, bo w Moskwie przy ul. Maszy Porywajewoj 11. [link]

 

A dlaczego ja o tym akurat dziś?

4. Po pierwsze, bo mnie to zaciekawiło a po drugie, bo we wtorek w Sejmie ma odbyć się drugie czytanie rządowego projektu ustawy o ratyfikacji Protokołu o zmianie Umowy o rozliczeniach wielostronnych w rublach transferowych i o utworzeniu Międzynarodowego Banku Współpracy Gospodarczej z dnia 22 października 1963 r., ze zmianami wprowadzonymi Protokołami z dnia 18 grudnia 1970 r., 23 listopada 1977 r., a także Statutu tego Banku, ze zmianami wprowadzonymi Protokołami z dnia 18 grudnia 1970 r. i 23 listopada 1977 r., sporządzonego w Moskwie dnia 18 grudnia 1990 r. – a sejmowe komisje finansów publicznych oraz spraw zagranicznych wnioskują o przyjęcie tej ustawy bez poprawek.

Przeczytałem więc uzasadnienie projektu ustawy [link1] i wniosek komisji [link2].

Uzasadnienie naprawdę interesujące…

 

 

UZASADNIENIE

 

wniosku o ratyfikację, za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie, następujących Protokołów:

• Protokołu z dnia 18 grudnia 1990 r. do Umowy o rozliczeniach wielostronnych w rublach transferowych i o utworzeniu Międzynarodowego Banku Współpracy Gospodarczej z dnia 22 października 1963 r., ze zmianami wprowadzonymi Protokołami z dnia 18 grudnia 1970 r. i 23 listopada 1977 r., a także Statutu tego Banku, ze zmianami wprowadzonymi Protokołami z dnia 18 grudnia 1970 r. i 23 listopada 1977 r.,
• Protokołu z dnia 25 listopada 2014 r. do Porozumienia o utworzeniu i działalności Międzynarodowego Banku Współpracy Gospodarczej, ze zmianami wprowadzonymi Protokołami z dnia 18 grudnia 1970 r., 23 listopada 1977 r. i 18 grudnia 1990 r., a także Statutu tego Banku, ze zmianami wprowadzonymi Protokołami z dnia 18 grudnia 1970 r., 23 listopada 1977 r. i 18 grudnia 1990 r.

 

I. Potrzeba i cel związania Rzeczypospolitej Polskiej zmianami wyrażonymi w Protokołach z dnia 18 grudnia 1990 r. oraz z dnia  25 listopada 2014 r.

 

Rada Międzynarodowego Banku Współpracy Gospodarczej, zwanego dalej „MBWG”, podjęła w dniu 18 grudnia 1990 r. decyzję dotyczącą zastąpienia w rozliczeniach Banku rubli transferowych przez ECU, zmiany nazwy Umowy o rozliczeniach wielostronnych w rublach transferowych i o utworzeniu MBWG, zmian niektórych celów działalności Banku i kwestii podejmowania decyzji przez Radę Banku oraz wystąpienia Niemiec (członkostwo po b. NRD) z Banku.

Protokół z dnia 18 grudnia 1990 r. podpisał Pan Grzegorz Wójtowicz, ówczesny Wiceprezes Narodowego Banku Polskiego, ówczesny członek Rady MBWG [Członkami Rady MBWG ze strony Polski są przedstawiciele Narodowego Banku Polskiego oraz Ministerstwa Finansów. Zgodnie z art. 20 statutu MBWG członkowie Rady Banku są wyznaczani przez rządy krajów członkowskich. NBP na podstawie art. 11 ust. 3 zdanie pierwsze ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (Dz. U. z 2013 r. poz. 908, z późn. zm.) reprezentuje interesy Rzeczypospolitej Polskiej w międzynarodowych instytucjach bankowych. Natomiast minister właściwy do spraw finansów publicznych odpowiada za współpracę z międzynarodowymi organizacjami finansowymi na podstawie art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U. z 2016 r. poz. 543, z późn. zm.).]. Protokół ten od 1 stycznia 1991 r. stosowany jest tymczasowo.

Podczas 124. posiedzenia Rady MBWG w Warszawie w dniu 25 listopada 2014 r. został sporządzony Protokół dotyczący uporządkowania kwestii technicznych związanych z dalszym funkcjonowaniem Banku. Protokół podpisała w dniu 30 marca 2015 r. Pani Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, Ambasador RP w Moskwie.

Dopełnienie procedur wewnątrzpaństwowych przez Rzeczpospolitą Polską pozwoli wprowadzić zmiany wyrażone w powyższych protokołach do polskiego porządku prawnego.

 

II.Zmiany wprowadzone Protokołami

 

Wprowadzone Protokołem z dnia 18 grudnia 1990 r. zmiany wynikające z decyzji podjętych na nadzwyczajnym 74. posiedzeniu Rady MBWG obejmują:

• kwestie zastąpienia rubli transferowych przez ECU (wskutek wcześniejszej likwidacji Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej i systemu rozliczeń w rublach transferowych),
• zmianę nazwy Umowy o rozliczeniach wielostronnych w rublach transferowych i o utworzeniu MBWG na Porozumienie o utworzeniu i działalności MBWG,
• konsekwencje wystąpienia Niemiec (członkostwo po b. NRD) z MBWG,
• zmianę niektórych celów działalności Banku (zmiany związane z przemianami politycznymi i gospodarczymi w większości krajów członkowskich MBWG),
• kwestie podejmowania decyzji przez Radę Banku.

Wprowadzone Protokołem z dnia 25 listopada 2014 r. zmiany wynikające z decyzji podjętych na 122. posiedzeniu Rady MBWG dotyczą:

• uporządkowania kwestii technicznych w związku z wystąpieniem Republiki Kuby z MBWG (kraj ten utracił członkostwo w MBWG dnia 20 lutego 2013 r. po uprzednim podpisaniu z Bankiem porozumienia w sprawie wzajemnej kompensaty zobowiązań) oraz wcześniejszym opuszczeniem Banku przez Węgry,
• wprowadzenia do Statutu Banku euro w miejsce ECU,
• odzwierciedlenia zmian niektórych krajów członkowskich lub ich nazw – zastąpienie Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich przez Federację Rosyjską, Czeskiej i Słowackiej Republiki Federacyjnej przez Republikę Czeską i Republikę Słowacji oraz zmianę nazwy Mongolskiej Republiki Ludowej na Mongolię,
•  udziałów krajów członkowskich i waluty bilansu Banku.

 

III.Przewidywane skutki społeczne, gospodarcze, finansowe, polityczne i prawne

 

Przyjęcie powyższych Protokołów nie powoduje z punktu widzenia Polski bezpośrednich skutków społecznych, gospodarczych i finansowych dla budżetu państwa.

Pozytywnym skutkiem prawnym przyjęcia Protokołów będzie uporządkowanie („ustabilizowanie”) statusu prawno-konstytucyjnego tych dokumentów, a tym samym „macierzystej” Umowy z 1963 r. (obecnie zatytułowanej jako „Porozumienie o utworzeniu i działalności MBWG”).

Przyjęcie podpisanych przez Polskę Protokołów jest formalnym warunkiem ich wejścia w życie. Wskutek przyjętych zapisów w Protokołach funkcjonowanie Banku zostało dostosowane do zmian politycznych i gospodarczych, a zapisy w jego dokumentach statutowych są dostosowane do aktualnego stanu rzeczy w MBWG. W wyniku zmian zawartych w Protokole z dnia 25 listopada 2014 r. Polska zwiększy swój kapitał opłacony z 15,5 mln do 22,45 mln euro (proporcjonalny wzrost związany był z opuszczeniem Banku przez Republikę Węgierską i Republikę Kuby oraz przeznaczeniem na proporcjonalne zwiększenie opłaconej części kapitału krajów członkowskich nierozdzielonego zysku lat przeszłych).

 

IV. Tryb związania Rzeczypospolitej Polskiej Protokołami

 

W związku z tym, iż Protokoły zmieniające dokumenty statutowe MBWG, podjęte zgodnie z zasadami podejmowania decyzji wynikającymi ze Statutu Banku art. 22 g (litera „g” wg tłumaczenia Statutu w polskiej wersji językowej), dotyczą członkostwa Polski w organizacji międzynarodowej, a więc wypełniają przesłankę, o której mowa w art. 89 ust. 1 pkt 3 Konstytucji RP, związanie Rzeczypospolitej Polskiej tymi Protokołami wymaga ratyfikacji, za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie, na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 14 kwietnia 2000 r. o umowach międzynarodowych (Dz. U. poz. 443, z późn. zm.)

 

Polska jest jednym z 8 krajów założycielskich MBWG. Bank ten, z siedzibą w Moskwie, został utworzony w 1964 r. równocześnie z wprowadzeniem przez kraje członkowskie RWPG systemu rozliczeń w rublach transferowych, na mocy umowy międzyrządowej z dnia 22 października 1963 r. Bank został zarejestrowany w Sekretariacie Organizacji Narodów Zjednoczonych w dniu 20 sierpnia 1964 r. (nr 7388). Umowa została przez Polskę ratyfikowana i opublikowana (Dz. U. z 1966 r. poz. 259 i 260). Zmiany z dnia 18 grudnia 1970 r. były ratyfikowane i opublikowane (Dz. U. z 1973 r. poz. 241 i 242), zmiany z dnia 23 listopada 1977 r. były ratyfikowane i opublikowane (Dz.U. z 2016 r. poz. 165 i 166).

Obecne zmiany wyrażone Protokołami z dnia 18 grudnia 1990 r. oraz z dnia 25 listopada 2014 r. będą przyjęte w drodze ratyfikacji, za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie. Będą one ogłoszone w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej w trybie art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 14 kwietnia 2000 r. o umowach międzynarodowych.

 

V. Dodatkowe informacje dot. MBWG

 

Do podstawowych zadań statutowych Banku powstałego w 1964 r. zaliczano prowadzenie rozliczeń w rublach transferowych między krajami członkowskimi oraz udzielanie kredytów krótko- i średnioterminowych na wsparcie bilansu płatniczego krajów członkowskich. Kapitał zakładowy Banku, po przewalutowaniu w 1991 r. z rubli transferowych na ECU, wynosi 400 mln euro, w tym kapitał opłacony na 2015 r. stanowił 186,98 mln euro, z czego na Polskę przypada 22,45 mln euro. Suma bilansowa na koniec 2015 r. wynosiła 349 mln euro. Zysk banku w 2015 r. wyniósł 3 mln euro. […].

W ostatnich latach Bank rozwija akcję kredytową na umiarkowaną skalę, przyjmuje depozyty, skupuje papiery wartościowe państw członkowskich, tworzy depozyty, wynajmuje lokale w budynku Banku i odnotowuje umiarkowany zysk. W 2013 r. miała miejsce wypłata dywidendy krajom członkowskim, z czego Polska otrzymała 1,2 mln euro. W 2014 r. miała miejsce wypłata kolejnej dywidendy krajom członkowskim, z czego Polska otrzymała 2,4 mln euro.

Przez kilka ostatnich lat trwały próby połączenia MBWG z bliźniaczym Międzynarodowym Bankiem Inwestycyjnym (MBI) z siedzibą w Moskwie, które ostatecznie zostały zaniechane w 2011 r., gdyż nie udało się znaleźć kompromisowego rozwiązania w tej sprawie przez wszystkie kraje członkowskie (Polska nie jest członkiem MBI od 2000 r. i brak jest dotychczas porozumienia w sprawie rozliczenia między Polską a MBI). MBWG rozpoczął zatem prace reorganizacyjne w ramach swojej struktury.

W styczniu 2014 r. Federacja Rosyjska zaproponowała likwidację Banku. Propozycję tę poparły Polska, Republika Czeska i Słowacja. W czerwcu 2014 r. Rada MBWG, biorąc pod uwagę możliwość likwidacji Banku, podjęła decyzję o zamrożeniu akcji kredytowej. Kwestia likwidacji MBWG była dyskutowana na posiedzeniach Rady Banku, jednak wobec sprzeciwu lub braku stanowiska niektórych państw nie udało się doprowadzić do podjęcia stosownych decyzji. W czerwcu 2015 r. Rosja poinformowała o zmianie swojego stanowiska. Obecnie Federacja Rosyjska uważa, że działalność Banku powinna być kontynuowana. Jednocześnie kraje członkowskie odrzuciły większością głosów (przy sprzeciwie Polski, Czech i Słowacji) rozważaną i popieraną przez Polskę koncepcję likwidacji Banku. W grudniu 2015 r. Rada Banku (przy wstrzymaniu się od głosu Polski i Republiki Czeskiej) przyjęła Strategię wznowienia i rozwoju działalności MBWG na lata 2016–2020. W wyniku przyjęcia tej decyzji przez Radę Banku została odmrożona akcja kredytowa.[...]

[wyróżnienia w tekście moje – M.G.]