Cztery kółka i polska dusza: między statusem a koniecznością

"Samochód jest przedłużeniem człowieka"

– ta lapidarna myśl znakomicie oddaje złożoną relację Polaków z samochodem. W kraju, gdzie przez lata własne auto było synonimem dobrobytu, a niedostępność komunikacji publicznej w wielu regionach wciąż jest faktem, samochód urósł do rangi czegoś więcej niż tylko narzędzia do przemieszczania się z punktu A do B. Stał się elementem tożsamości, manifestacją statusu, a czasem wręcz protezą pewnych społecznych braków.

Auto w Polsce: luksus czy potrzeba?

 Z perspektywy społecznej, fascynacja motoryzacją w Polsce rodzi szereg pytań o równość i zrównoważony rozwój. Czy w społeczeństwie, które aspiruje do miana nowoczesnego i solidarnego, tak silne przywiązanie do indywidualnego transportu jest optymalne? Czy nie pogłębia nierówności, wykluczając tych, których nie stać na utrzymanie samochodu, lub tych, którzy z różnych przyczyn nie mogą z niego korzystać?

 Obserwujemy, jak w wielu krajach Europy Zachodniej odchodzi się od traktowania samochodu jako głównego wyznacznika statusu. Tam, gdzie sprawna i dostępna komunikacja publiczna jest standardem, a miasta inwestują w infrastrukturę rowerową i pieszą, posiadanie luksusowego auta przestaje być najważniejszym symbolem sukcesu. W Polsce natomiast, wciąż pokutuje przekonanie, że "jeśli mnie nie stać na dom, to chociaż auto będzie premium". Ten mechanizm kompensacyjny, jest symptomem głębszych problemów społecznych – poczucia braku wpływu, sprawczości czy reprezentacji.

 Jednakże, nie można zapominać o kontekście. W wielu mniejszych miejscowościach i na wsiach, samochód jest często jedyną realną opcją dotarcia do pracy, szkoły czy lekarza. Tam nie jest symbolem statusu, lecz koniecznością, wręcz elementem zaradności życiowej. Działania obywatelskie w tych regionach często koncentrują się na walce o lepszą infrastrukturę drogową i dostęp do paliwa w przystępnych cenach.

 Z drugiej strony, w dużych miastach coraz częściej obserwujemy oddolne inicjatywy promujące alternatywne formy transportu. Mieszkańcy organizują się, aby lobbować za rozbudową sieci ścieżek rowerowych, poprawą jakości komunikacji miejskiej czy tworzeniem stref pieszych. Te działania pokazują, że świadomość ekologiczna i potrzeba zmiany paradygmatu transportowego powoli kiełkują również w Polsce.

 Należy również zauważyć, że fascynacja motoryzacją ma swoje korzenie w historii i kulturze. Kult mężczyzny "z autem", garaż jako "świątynia", sentyment do "pierwszego Golfa" – to elementy głęboko zakorzenione w polskiej tożsamości. Zmiana tych przyzwyczajeń wymaga czasu i systemowych rozwiązań, które uczynią alternatywne formy transportu równie atrakcyjnymi, a przede wszystkim dostępnymi dla wszystkich.

Społeczeństwo, które dba o swoich obywateli, powinno dążyć do stworzenia systemu transportowego, w którym mobilność nie jest luksusem, a prawem. Inwestycje w nowoczesną i ekologiczną komunikację publiczną, rozwijanie infrastruktury dla pieszych i rowerzystów, a także wspieranie inicjatyw carpoolingu i elektromobilności – to kroki, które mogą stopniowo zmieniać mentalność i zmniejszać społeczne znaczenie indywidualnego samochodu. Prawdziwy status buduje się poprzez dostęp do edukacji, kultury i godnej pracy, a nie poprzez markę posiadanego auta.

Cztery kółka nie zawsze kręcą się wokół prawdziwych wartości.

_{Oprac. redaktor Gniadek}