Anna Tabaka, Maciej Błachowicz
Polin – paradisus judeorum
Według legendy pierwsi Żydzi przybyli do naszego kraju odczytali jego nazwę jako „Polin” – tutaj spocznij. Wzięli to za dobry znak i się nie pomylili. W tej historii Kalisz to nie tylko ważna i stara gmina żydowska, ale również miejsce, w którym po raz pierwszy w Polsce uregulowano ich status.
Statut kaliski
Wspólne przedsięwzięcia przekraczały bariery religii. Powstańcom styczniowym Żydówki kaliskie wyhaftowały chorągiew bojową z napisem „Walecznym braciom Polakom od Polek-Izraelitek z Kalisza”. Wśród nazwisk ofiarodawców na dzwon św. Mikołaja znalazła się spora liczba znanych wyznawców judaizmu. Według wspomnień Mieczysława Machowicza o ks. Bronisławie Szafnickim, kanoniku kolegiaty kaliskiej, duchowny „znakomicie znał język hebrajski, a także religię mojżeszową. Podobno sami Żydzi pełni byli podziwu i zdumienia, skąd kapłan katolicki tak dobrze zna ich język, zwyczaje i religię”. Podobno też kaliscy Żydzi pomagali mu w budowie kościoła św. Gotarda. Przykłady dobrej koegzystencji zapełniłyby niejedną książkę. Pisał w 1918 r. w „Odezwie do Żydów Kaliskich” rabin Lipszyc: Otóż i dla nas (…) osiedlonych od lat tysiąca na tej ziemi, która stała się nam drugą ojczyzną (…) jest świętym obowiązkiem (…) przyczynić się właśnie do odbudowy silnego i sprawiedliwego Rządu Polskiego.
Równie grubą księgę zapełniłyby obrazy zupełnie inne. Wspominała Maria Dąbrowska: W moim okresie pensjonarskim, przed pierwszą wojną światową, nie istniał jeszcze ten antysemityzm, którego odrażające objawy dane nam było później poznać. Były to stosunkowo łagodne czasy tolerancji i życzliwości dla ludzi wszelkiego pochodzenia, wyznania, czy rasy. Czyżby sytuacja zmieniła się w okresie międzywojennym? Już rabin Lipszyc w swojej odezwie zauważa z niepokojem starania „pewnych grup w narodzie polskim”, aby Żydów „jako obcych napiętnowano”.
Cały artykuł z wybranymi obrazami z historii kaliskich Żydów można przeczytać tutaj.
Inne tematy w dziale Kultura
