Trzy bajki

Swego czasu w dyskusji ze Stańczykiem pod postem na zupełnie inny temat rzuciłem idee „rewolucji botów” i „syndromu Dyzmy”. Chwila była wtedy nieodpowiednia, ja też najprawdopodobniej w nienajlepszej formie intelektualnej, więc pomysłu nie zdążyłem rozwinąć. Dziś jednak – ponieważ na temat wojny polsko-polskiej i redaktora Krasowskiego nie mam nic więcej do powiedzenia ponad to, że nie wart on ni prztyczka, ni klapsa, ni mezaliansu dla psa¹ – postanowiłem w ramach eskapizmu powrócić do nakreślonej wówczas wizji.

Otóż wymyśliłem sobie, Drodzy Teleradiosłuchacze, że nasza rzeczywistość polityczna rozwija się poprzez rewolucje w dziedzinie komunikacji na linii politycy-społeczeństwo i, że jesteśmy w przededniu kolejnego przewrotu, który kompletnie odmieni nasze wybory polityczne. Ale ab ovo.

Cofnijmy się o kilkanaście lat do czasu rewolucji pierwszej, kiedy Aleksander Kwaśniewski, syty chwały i obmyty nieco z grzechów ojców po trasie koncertowej z Adamem Michnikiem, stanął do wyścigu o fotel prezydencki. Czy pamiętacie, dlaczego post-komuch o aparycji małomiasteczkowego żigolaka porwał tłumy? Nie chodziło przecież o to, że disco polo dancin’, że wybierzmy przyszłość, że kolor niebieski – choć takie niuanse też swoje robiły. Otóż boski Olo wykreował się na pierwszego profesjonalnego polityka polskiego. Ogolonego, dobrze ubranego i niezmiennie odwołującego się do pragmatyzmu i postępu. Elity solidarnościowe przespały po prostu moment, kiedy społeczeństwo już troszkę łyknęło Zachodu przez – wtedy jeszcze kradzioną – telewizję satelitarną. Styropianowcy nie dostrzegli, że naród z nieodłącznymi saszetkami przy bermudach odbywa pierwsze wycieczki do świata poza sferą demoludów, w którym czuje swoją nieprzystawalność do nowych standardów kulturowych i estetycznych. Przeciętny Kowalski po raz pierwszy wtedy zakupił wodę Perrier w schludnej, włoskiej restauracyjce, napatrzył się na panie opalające się topless na plażach Lazurowego Wybrzeża i po powrocie stwierdził, że Maja Komorowska to jednak nie to. I – jak to w kapitalizmie bywa – w odpowiedzi na popyt pojawiła się podaż w osobie króla Aleksandra i królowej Jolanty, którzy spełnili sen Polaków o Zachodzie na wschodzie, łechcąc jednocześnie gdzieś głęboko ukryte fornalskie tęsknoty do posiadania nad sobą jakichś państwa. Prezydent Kwaśniewski okazał się na tyle bystrym graczem, że – przyswajając sobie kolejne zdobycze kultury medialnej – przez kolejne 10 lat był w stanie tumanić Polaków wizją utylitaryzmu na każdą okazję, dopóki nie odszedł na zasłużoną emeryturę.

Przewrót drugi wiąże się z poszerzeniem rynku medialnego o coraz mniej wieśniackie TVN ewoluujące od telewizji dla bezrobotnych do medium dla młodych-wykształconych; coraz większym dostępem Polaków do kultury i polityki zachodniej; wejściem na rynek wydawnictwa Springera i – przede wszystkim – pojawieniem się Internetu. Naród w międzyczasie zdążył okrzepnąć finansowo, przyzwyczaić się do tego, że moda a la Pałubicki jest już wybitnie niszowa a politycy są w stanie w miarę dobrze dobierać krawaty i przymiotniki do rzeczowników. Pojawiła się więc potrzeba zabawy, mocnych wrażeń i wyrazistych wizji rzeczywistości, na które to zapotrzebowanie odpowiedziały zgodnie komisje sejmowe, spin doktorzy i dziennikarze konkurujących ze sobą mediów goniący za tematem na jedynkę. Dlatego – psiocząc nieco – żyjemy teraz w rzeczywistości, w której politycy z jednej strony sprzedają nam całościowe obrazy świata, snują narracje, a z drugiej – z dziecięcą radością – bawią się nową zabawką w postaci mediów poprzez przecieki i konferencje prasowe na ich temat. Normą stało się ogłaszanie coraz to nowych sposobów interpretacji polskiej rzeczywistości: szara sieć, układ, wschód kontra zachód, młodzi kontra starzy etc. Są to teorie holistyczne, w których łączy się korupcję w PZPN z protestami górniczymi i misją telewizji publicznej. Nie staram się tu wnikać głębiej w prawdziwość owych analiz – są to na ogół mające źródło w znanych i bulwersujących faktach nadinterpretacje pełne chwytów rodem z latynoamerykańskich telenowel; manieryzmu, przesadnych gestów i wielkich słów. Warto jednak zauważyć, że dzieje się to wszystko przy wyraźnym spadku zainteresowania merytoryczną stroną wszelkich sporów.

Czas ten jednak się kończy i przewiduję, że w ciągu następnych 5 lat będziemy świadkami tego, co nazwałem „rewolucją botów” wykorzystującą „syndrom Dyzmy”. Pozwolę sobie oddać głos samemu sobie sprzed miesiąca:

Co do botów - politycy jeszcze tego nie zauważyli, ale to jest przyszłość polityki w Polsce. Ten styl. Że zanim cokolwiek powiesz, pokażesz się, musisz mieć medialne entrée, które tak Cię ustawi, że nawet jeśli będziesz bredził na kacu w porannym TVN-ie, to ludzie i tak to zinterpretują na Twoją korzyść, sami będą chcieli wierzyć. Wtedy możesz im wszystko powiedzieć, prawie. To już się dzieje, ale jeszcze nie jest wykorzystywane na dużą skalę.²

Czekają nas czasy, kiedy już każdy polityk będzie wystarczająco pachnący i uczesany, kiedy każda koteria będzie miała swoją, niezwykle barwną opowieść o Polsce i nie będzie potrzeby wysyłania Kuchcińskim i Chlebowskim SMS-ów z wytycznymi, jak myśleć. Walka bowiem przeniesie się do zupełnie innej sfery.

Przyjrzyjmy się ostatniemu spotowi Coca-Coli – facet kupuje butelkę napoju, idzie przez miasto i opowiada o urokach wolnej miłości i posiadania fajnego dzwonka na komórce. Istotą przekazu nie jest jakość produktu, ale „doczepione” do niego pozytywne skojarzenia, które nie mają żadnego związku z napojem, jego ceną, smakiem czy jakością. Przypomnijmy sobie reklamę McDonalds sprzed około roku-dwóch, w której grupa młodych, optymistycznie nastawionych do życia ludzi podróżuje po świecie, przeżywa przygody dokumentowane zdjęciami stylizowanymi na prawdziwe, by w końcu trafić do restauracji wspomnianej sieci. Równie dobrze można by podmienić zleceniodawcom reklamy a efekt byłby ten sam. Tak też prawdopodobnie będą wyglądały kampanie medialne w nadchodzących latach. Nie czarowanie europejskością, którą teraz każdy sobie może zafundować, nie przedstawianie programów, postulatów i wizji, ale mozolna praca sztabów speców od reklamy nad budowaniem sieci przyjemnych skojarzeń, nie powiązanych zupełnie z polityką a nawet samymi osobami polityków. Wszyscy się śmiali z Krzysztofa Bosaka tańczącego w telewizyjnym show i Jana Marii Rokity śpiewającego z Kasią Cerekwicką a to właśnie jest przyszłość. Na razie wygląda to wszystko pokracznie, nieporadnie a prekursorzy zostali już złożeni na ołtarzu postępu. Za kilka lat jednak, kiedy najbardziej zapadła wieś kielecka będzie miała dostęp do Pomponika.pl i TVN Style, o wyborach Polaków będzie decydowało to, czy kandydat Iksiński ogląda M jak Miłość, lubi placki ziemniaczane i miał kiedyś klaser z pocztówkami. W ten sposób wykreowany polityk, a raczej chmura skojarzeń, którą widzowie będą odbierali jako byt rzeczywisty, będzie mógł publicznie mówić i robić praktycznie cokolwiek. Niczym Dyzma XXI wieku stwierdzi w dyskusji filozoficznej, że nie ma bytu bez odbytu, a czytelnicy pism opiniotwórczych i tak nie dostrzegą chamstwa, tylko wysublimowany intelekt i dowcip. Tak bowiem wielka będzie już siła przyjemnych, odnoszących się do życia codziennego, skojarzeń wbitych człowiekowi w podświadomość, że możliwy będzie tylko jeden sposób na redukcję dysonansu poznawczego – przyznanie, że coś w tym jest.

Skąd jednak wzięło mi się pojęcie „rewolucja botów” [przyjmuję, że wszyscy wiemy, kto zacz ów bot]? Przeprowadźmy mały eksperyment – niech każdy wybierze sobie jedną postać z życia polityczno-społecznego, do której autentycznie czuje sympatię i inną, która wzbudza w nas odruchową, ludzką niechęć. Następnie proszę sobie wyobrazić, że osoby te przeprowadzają poniższą rozmowę – zaczyna Obiekt Sympatyczny:

- Czy zgodzi się Pan, że gramatyka generatywna Chomskiego się skończyła?
- A czy kiedyś się zaczęła?
- Myśli Pan, że cała teoria była nic nie warta?
- Osobiście wolę zajmować się praktyką.
- Ale konkretnie, co się Panu nie podoba?
- Za dużo by trzeba wymieniać, ale samo założenie już było wątpliwe, prawda?³

A teraz odwróćcie role…

Rozumiecie? :-)

_FUTRZAK

_{¹ Dokonałem małej modyfikacji tekstu na prośbę administracjis24 poniższej treści [Prosimy o usunięcie sformułowania "XXXX" albo zastąpienie go jakąś bardziej kulturalną wersją. Inaczej tekst nie znajdzie się na SG. Administracja s24]}

_{² http://futrzak.salon24.pl/79910,index.html#comment_1172461}

_{³ http://futrzak.salon24.pl/79910,index.html#comment_1172385}