Pamiętamy. Jeszcze na Rocznice Powstania w Getcie; Dzieci w sztuce Feli Seksztajn

Przedwojenna Warszawa była największym centrum żydowskiej kultury w Europie; na świecie większy był tylko Nowy Jork. Aktywne były dwa żydowskie teatry, 400 szkol, 4 dzienniki w Yiddish plus dwa w języku polskim; i niezliczona liczba żydowskich muzyków, inteligencji, pisarzy, aktorów, artystów, wydawców książek i gazet. I biedaków: sklepikarzy i straganiarzy, szewców i krawców, ostrzycieli nożyczek, kupców szmat, i tych, co garnki lutowali. 360,000 Żydów; ⅓ ludności miasta. Byli tam od zawsze -- cmentarz żydowski na Okopowej liczył 250,000 nagrobków.

Po ustanowieniu getta przesiedlono tam dodatkowe 150,000 Żydów z okolic podwarszawskich. W sumie, na kilku ulicach, mieszkało w getcie około 500,000 osób. Głód był straszny - bo skąd niby wziaść jedzenie? Tyfus szalał.

Dzieci getta, kiedyś starannie oprane i ubrane, kiedyś chodziły do szkół i chederów, grały na skrzypcach, i fikały koziołki na trzepaku, kiedyś beztroskie i ufne dzieci z obowiązkami i marzeniami... te dzieci były teraz żebrakami, szmuglerami i żywicielami rodzin; te dzieci umierały z głodu. Świat ich wszystkich opuścił.

Gela Seksztajn nie miała dostatecznie farb, płócien, ani sztalug... Nie była jedyną malarką w getcie, a może nawet i nie najlepszą. Ale była niezwykle dzielna, i miała cel. Pracując w strasznych warunkach, często głodna, zostawiła nam ponad 300 twarzy... to była jej walka, i to było jej zwycięstwo.

NIE ZNAMY ICH NAZWISK ANI IMION. PAMIETAJMY ICH TWARZE.

(Sabi Baral. Kiedyś pisałam o 1,196 dzieciach z białostockiego getta. Zagazowano ich wszystkich, aby zadowolić Muftiego Jerozolimy. Cudem przetrwały ich imiona i nazwiska, rok urodzenia i dane rodziców. I tylko jedno zdjęcie, tylko jedna twarz. Od Geli Seksztajn mamy 300 bezimiennych twarzy.)

DZIECI. Ich popioły rozsypane są w Oświęcimiu, w Belżcu, i na polach Treblinki, ich krew sączy pół Europy. NASZE RODZINY. Na konferencji w Wannsee otrzymały specjalną wzmiankę: "Dzieci też?" "Oczywiście […], dzieci przede wszystkim. Bez dzieci naród się nie odrodzi..."