Donoszenie na ukrywających się Żydów uważane było we Francji za akt patriotyczny

Ten wpis jest o LE-CHAMBON-SUR-LIGNON, wiosce na wysokim plateau gór Cévennes w południowo-zachodniej Francji. 5,000 JEJ MIESZKANCOW, HUGENOTOW, URATOWALO PODCZAS WOJNY 5,000 ŻYC, GLOWNIE ŻYDOWSKICH. Pracowali razem w tajemnicy, BEZ JEDNEGO ZDRAJCY, BEZ JEDNEJ WSYPKI, BEZ JEDNEGO SZMALCOWNIKA.

40-tu MIESZKANCOW CHAMBON IMIENNIE I PONADTO, NIEZWYKLE, CAŁA WIEŚ WSPOLNIE, uznani zostali przez Yad Vashem jako SPRAWIEDLIWI WSROD NARODÓW SWIATA.

* * *

Okupowana Francja byla okrutna w stosunku do swoich żydowskich obywateli, a jeszcze bardziej do Żydów urodzonych poza Francją, bez francuskiego obywatelstwa. Kolaboranci dostarczyli do obozow zaglady 83,000 ludzi, w tym 10,000 dzieci; tylko 2,500 powrocily, wsrod nich Henri (Hersz) Zeiler z Sambora, lekarz, wujek mojego meża. Ale to inna historia.

Donoszenie na ukrywajacych sie Żydow uwazane bylo we Francji za akt patriotyczny. W Chambon, o ile wiemy, ani jeden Żyd nie byl wydany. WSZYSTKICH RATOWANO. WSZYSCY RATOWALI.

* * *

ANDRÉ TROCMÉ (1901-1971) studiowal teologie w Paryzu i w Nowym Jorku, potem sluzyl przez osiem lat wsrod gornikow na polnocy kraju, gloszac o pacyfizmie. Byl, po rodzicach, Hugenotem; to pierwsi we Francji protestanci, ostro przesladowani przez katolicka wiekszosc.

MAGDA TROCMÉ (1901-1996) urodzila sie we Florencji, we Wloszech. Jej ojciec byl Wlochem, a matka pochodzila z emigrantow rosyjskich. Na Uniwersytecie we Florencji studiowala literature i jezyk francuski; potem kontynuowala studia w Nowym Jorku w Wyzszej Szkole Nauk Spolecznych. Tam poznala André Trocmé i, w 1926 roku, pobrali sie. Mieli czworo dzieci. To oni sa na zalaczonym zdjeciu.

W 1934 roku rodzina przyjechala do Chambon-sur-Lignon, gdzie Trocmé przyjal posade pastora.

Nieopodal Chambon znajdowaly sie trzy obozy przesiedlencze dla Żydow bez francuskiego obywatelstwa: Gurs, Le Milles, i Rivesaltes; stamtad wywozono do Auschwitz. Warunki w tych obozach zachęcały do szybkiej śmierci. Malo znany fakt:

Kosciol Kwakierski w Marsylii przeznaczyl duza ilosc pieniedzy na ratowanie tych wiezniow. Burns Chalmers, starszy Kwakier i, z czasow nowojorskich, przyjaciel André Trocmé, nieustannie pertraktowal z obozami, wykupujac stamtad Żydow, glownie dzieci. Ale co zrobić z tymi wykupionym? Nie mieli gdzie pójść.... Andre Trocmé zobowiazal sie ze jego wies i parafia przyjma tych wykupionych wiezniow i udziela im potrzebnej pomocy.

Wyznaczeni mieszkancy Chambon spotykali ich na stacji kolejowej i kierowali kazdego do z gory przeznaczonego domu. Dzieci wpisywano do specjalnie w tym celu powiększonych szkol pod falszywymy nazwiskami. Kazdy Żyd dostal w Chambon schronienie, ubranie, i fałszowane za wielkie pieniadze kartki na jedzenie. Chorzy i ranni byli leczeni. Zdrowi i mocni, jezeli chcieli, dostawali przewodnika przez gory do bezpiecznych miejsc w Szwajcarii i w Hiszpanii. Droga prowadzila przez tunele kolejowe, i znane tylko lokalnym mieszkancom podziemne przejscia.

Trocmé apelowal o fundusze wspierajace te dzialalnosc do swiatowych organizacji protestanckich. Pomagala, miedzy innymi, Armia Zbawienia, American Congregational Church, pacyfistyczna Fellowship of Reconciliation, Cimade – francuska organizacja studentow-protestantow, szwajcarski Czerwony Krzyz, i szwajcarska organizacja Pomocy Dzieciom. Podobno rzad Szwecji tez wspomagal.

* * *

Dzialalnosc na tak wielka skale byla niemozliwa do ukrycia w kraju pelnym kolaborantow. 15-go sierpnia 1942 oficjalna wizyte w Chambon zlozyl George Lamirand, minister w rzadzie Vichy. Rozmowy mialy charakter grozby i ostrzezenia. Nastepnego dnia, Trocmé oznajmil swoje stanowisko z ambony: „KOSCIOL CHRZESCIJANSKI POWINIEN NA KOLANACH BLAGAC O PRZEBACZENIE ZA POSTAWĘ PELNA BLEDOW I TCHÓRZOWSTWA.”

Kilka dni pozniej do wioski wjechala kawalkada pustych autobusow, wraz z grupa policji Vichy i nazistow. Domagali sie Żydow. “Nie wiem kto to jest Żyd. Znam tylko ludzi,” powiedzial Trocmé.

Nastepnego dnia byla niedziela. Trocmé przemawial w kosciole, dodajac zgromadzonym otuchy i odwagi. W nocy, wiesniacy wygasili wszystkie latarnie uliczne, i po ciemku wyprowadzili Żydow do lasow i pol nieopodal, ukrywajac wszystkich w przygotowanych na ten cel kryjowkach. Policja bezskutecznie szukala Zydow we wsi i w okolicy przez trzy tygodnie -- nie znalezli ani jednej osoby. Autobusy odjechaly puste.

* * *

Aresztowano ich w lutym 1943. Trocmé, jego asystent pastor Edouard Theis, i dyrektor szkoly publicznej Roger Darcissac. Trocmé, uwieziony w obozie Saint-Paul d’Eyjeaux, torturowany byl przez 5 tygodni. Po wypuszczeniu zniknal w podziemiach. WIOSKA KONTYNUOWAŁA SWOJA DZIAŁALNOSC.

Daniel Trocmé, kuzyn André, byl dyrektorem Les Grillons, jednej ze szkol dla zydowskich dzieci. Zaaresztowano go 29-go czerwca 1943 wraz z 18-ma uczniami. Żydowskich uczniow natychmiast wyslano do Auschwitz i zagazowano po przyjezdzie. Daniela poslano do obozu Dora, a stamtad na Majdanek gdzie, 4-go kwietnia 1944, zostal zameczony przez SS. WIOSKA KONTYNUOWAŁA SWOJA DZIAŁALNOSC.

Roger Le Forestier, lekarz w Chambon, ktorego zadaniem bylo kupowanie i produkcja falszywych dokumentow, zostal aresztowany przez Gestapo i zastrzelony 20-go sierpnia 1944 w wiezieniu Montluc. WIOSKA KONTYNUOWAŁA SWOJA DZIAŁALNOSC.

==============================================

ANDRE TROCMÉ uznany zostal przez Yad Vashem jako Sprawiedliwy Wsrod Narodow Swiata w 1971.

DANIEL TROCMÉ uznany zostal przez Yad Vashem jako Sprawiedliwy Wsrod Narodow Swiata w 1976.

MAGDA TROCMÉ uznana zostala przez Yad Vashem jako Sprawiedliwa Wsrod Narodow Swiata w 1984.

JULIETTE USACH, dyrektorka Domu Dziecka w Chambon uznana zostala przez Yad Vashem jako Sprawiedliwa Wsrod Narodow Swiata w 1990.

Rowniez w 1990 YAD VASHEM UZNAL CHAMBON, CALA WIOSKE, ZA SPRAWIEDLIWYCH WSROD NARODOW SWIATA. PIERWSZY RAZ -- WYRÓŻNIENIE DLA WSZYSTKICH MIESZKAŃCOW MIEJSCOWOSCI.

W 2007 Yad Vashem uznal jako Sprawiedliwych Wsrod Narodow Swiata imiennie dodatkowych 32 mieszkancow Le Chambon.

O NICH WSZYSTKICH TEZ MYSLALAM PODCZAS ŚWIĘTA DZIĘKCZYNIENIA.

* * *

Gwoli ścisłości - z 5,000 osob uratowanych w Chambon 80% byli Zydzi. Reszte stanowili hiszpańscy republikanie, niemieccy przeciwnicy nazizmu i trochę młodych Francuzów, którzy starali sie uniknąć deportacji do Niemiec na roboty przymusowe. Od 1942 region chronił także członków francuskiego ruchu oporu. Wśród uratowanych w Chambon był Albert Camus, winner of the 1957 Nobel Prize in Literature.

==============================================

SPRAWIEDLIWY Aristides de Sousa Mendes, opisany tutaj: https://www.facebook.com/sabi.b/posts/10234661793504241

SPRAWIEDLIWY Chiune Sempo Sugihara opisany tutaj:

https://www.facebook.com/sabi.b/posts/10235007375503575

Pierre Sauvage to francuski dokumentalista. URODZIL SIE W 1944 W CHAMBON. W 1987 zrobil film, WEAPONS OF THE SPIRIT poswiecony bohaterom z Le Chambon. Ponizej fragment entuzjastycznej (moze zbyt entuzjastycznej) recenzji. Jezeli komus uda sie ten film ogladnac, to WARTO.

"This is a movie about 5000 heroes. Not 300. 5000 men, women, teen-agers, and children, in a small mountain town in France, who saved 5000 Jews from the Nazis during WWII. That the story is not well-kn…

See more

Opracowali: Beti Elon, Eternity, dyskusja z FB

https://www.imdb.com/review/rw1717569/

https://www.facinghistory.org/resource-library/le-chambon-village-takes-stand

Film: Lest Innocent Blood Be Shed opowiada o podróży Halliego do Francji w 1975 roku i jego wywiadach z głównymi postaciami kampanii oporu II wojny światowej w Le Chambon.