‘Wstydziliśmy się, że żyjemy’…

Wielka akcja. 21 lipca 1942 r., w przeddzień święta Tisza B'Aw 1942 r., niewielka grupa pracowników SS i ASDA przybyła do budynku Judenratu, a 11 członków administracji Judenratu, którzy siedzieli w tym samym czasie w budynku z dziesiątkami urzędników, zostało umieszczonych na pojazdach i przewiezionych do więzienia w Warszawie. W tym samym czasie ulicami getta przeszła grupa żołnierzy, którzy masowo strzelali do mieszkańców getta.

Następnego dnia, w święto Tisza Aw, wiele oddziałów wojskowych otoczyło getto. Ciemny Herman, oficer z centrali emigracji żydowskiej, wszedł do biura przewodniczącego Judenratu i nakazał 13 pozostałym członkom Judanratu zwołanie kongresu. Poinformował ich, że władze wojskowe zamierzają ewakuować getto na wschód. Z tej ewakuacji zostaną zwolnieni pracownicy "Szofim", niemieckich fabryk na terenie getta i w jego pobliżu, a także urzędnicy i pracownicy Judenratu, żydowscy pracownicy służby porządkowej, chorzy w stanie krytycznym i członkowie rodzin pierwszej kategorii. Nakazano Judenratowi zapewnienie miejsca dla 6 tys. osób dziennie, które zostaną skierowane na "Umschlegfaltz" (niem. Plac Żeglugi) - szeroki plac między budynkami szpitala przy ul. Każdy ewakuowany zabierze do 15 kg bagażu i żywność na trzy dni.

W pierwszych dwóch dniach ewakuacja przebiegała zgodnie z wymogami nazistów. 23 lipca Judenrat został zobowiązany do zwiększenia liczby do 7000 osób dziennie, a dwa dni później do 10 000 osób dziennie. Przewodniczący Judenratu Adam Czerniakow wiedział, że wszyscy ci Żydzi są przeznaczeni do zniszczenia. Rozumiejąc, że wszystkie obietnice, które naziści złożyli mu w przeszłości, są bez pokrycia, odebrał sobie życie. Wraz z rozpoczęciem transportów z getta, działacze Żydowskiego Ruchu Oporu w getcie postanowili nie sprzeciwiać się instrukcjom SS, wierząc, że Żydzi są wysyłani do obozów pracy, a nie na śmierć.

Po jego samobójstwie naziści postanowili dać "bodziec" pracownikom Żydowskiej Służby Porządkowej i wydali im zaświadczenia o zwolnieniu z eksmisji również krewnych drugiego stopnia; i rzeczywiście, pracownicy Żydowskiej Służby Porządkowej działali systematycznie i szybko w ramach misji.

19 sierpnia nastąpiło zamrożenie rozwodów, które zostało następnie przedłużone 3 września. naziści nałożyli blokadę na teren fabryki, "brzegi", domagając się dostarczenia żydowskiego kontyngentu bez względu na niezbędność pracownika do fabryki; Było to całkowicie nieoczekiwane posunięcie - do tego dnia zaświadczenie robotnicze było uważane za dokument "ubezpieczenia na życie" ze względu na rzekomą niezbędność pracownika dla interesów nazistów. Następnego dnia, w noc szabatową, naziści nakazali służbie żydowskiej ogrodzić kompleks ulic w getcie i sprowadzić wszystkich mieszkańców getta, gdy przez dwa dni mieli dość jedzenia. Rozkaz został wykonany następnego dnia, a tłum Żydów tłumnie przybył do miejsca, które nazwano "Kotyul" (Hadod). Przez tydzień ludzie byli przetrzymywani w zatłoczonym "Dodzie" i poddawani szczegółowej rejestracji przez personel SS. Codziennie ewakuowano z niego ludzi na "Umshelgflatz". Łącznie ewakuowano 50 000 osób; 2648 rozstrzelano za "naruszenie porządku", a 60 popełniło samobójstwo.

21 września (Jom Kippur) kompania SS otoczyła blok domów przy ulicach Ostrowskiej i Wolińskiej - rejon zamieszkania żydowskich pracowników Służby Porządkowej i ich rodzin - wyprowadziła z nich 200 osób i dołączyła do ostatniego pociągu wysiedlonych.

Według niemieckich dokumentów, w ciągu 58 dni akcji wysiedlono 300 tys. mężczyzn, kobiet i dzieci; wszystkich wysłano na zagładę do obozu w Treblince.

W getcie pozostało tylko około 50-60 tysięcy Żydów. Zvia Lubtkin mówiła o odczuciach Szacha: "Kiedy zebraliśmy się w finale akcji, a z tysięcy naszych przyjaciół pozostały setki, wstydziliśmy się spojrzeć człowiekowi w oczy przed jego złem... Wstydziliśmy się, że żyjemy".

M.in. opowiadała, Orit Zehavi Bergman, zebrał Eternity

Jutro, 1 sierpnia rodzinne wspomnienia z Powstania Warszawskiego