Minister obrony narodowej, pierwszy sekretarz Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, premier i prezydent Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej napisał list do swojego następcy Bronisława Komorowskiego: „…przywoływany jest cały rejestr moich przewinień i „zbrodni". Wypowiadałem się, wyjaśniałem to wielokrotnie. Zawsze tam, gdzie widziałem powstały – niekiedy nawet poza moją wiedzą – jakiś fakt, jakiś błąd, jakiś idiotyzm, zwłaszcza gdy w rezultacie miała miejsce nieuzasadniona represja, ludzka krzywda, czy ból, oświadczałem: żałuję, ubolewam, przepraszam, biorę odpowiedzialność na siebie. (..) Przypomnę iż, w latach 1991 – 1996 działała, powołana na wniosek KPN, sejmowa Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej. Po przesłuchaniu obwinionych i kilkudziesięciu świadków oraz przestudiowaniu tysięcy stron dokumentów krajowych i zagranicznych, Sejm RP 23 października 1996 roku sprawę umorzył, uznając, iż wprowadzenie stanu wojennego uzasadnione było wyższą koniecznością.”
Tak, tak napisał z użyciem cudzysłowu: „zbrodni”. Poniżej więc niepełna lista, zawierająca zaledwie połowę nazwisk ludzi, którzy w okresie rządów autora listu zmarli z niewyjaśnionych przyczyn.
1. Tadeusz Kostecki, uczestnik strajku na Politechnice Wrocławskiej. Podczas brutalnej pacyfikacji uczelni, nad ranem 15 grudnia 1981 r., zmarł na zawał serca.
Szesnastego grudnia 1981 r. katowiccy zomowcy otworzyli ogień do strajkujących górników w kopalni „Wujek”. Na miejscu zginęło siedmiu mężczyzn –
2. Józef Czekalski 48 l.
3. Józef Giza,
4. Ryszard Gzik 35 l.,
5. Bogusław Kopczak 28 l.
6. Andrzej Pełka 20 l.
7. Zbigniew Wilk 30 l.
8. Zenon Zając 22 l.
Kilkunastu protestujących raniono, dwu z nich:
9. Joachim Gnida 28 l. i
10. Jan Stawisiński 22 l. zmarło w styczniu 1982 r. w szpitalu.
11. 17 grudnia 1981 r. w Gdańsku od kuli zginąłAntoni Browarczyk 23 l.,
12. Wanda Kołodziejczyk - lat 59. Z więzienia na Rakowieckiej w Warszawie trafiła do szpitala 4 stycznia. Była w stanie agonalnym; parę minut później zmarła. Przyczyną śmierci było ciężkie pobicie.
13. Franciszek Zdunek - lat 49.Rolnik z Sobolewa (w województwie lubelskim) i przewodniczący Komitetu Budowy Kaplicy w rodzinnej wsi. Zastrzelony 2 lutego 1982 r. przez sierżanta milicji.
14. Jerzy Karwacki. Zatrzymany przez milicję po manifestacji pod pomnikiem poznańskiego Czerwca’56. Z III komisariatu MO nie wrócił. 13 lutego 1982 r.ciało Karwackiego zostało znalezione przy nasypie tramwajowym na Osiedlu Lecha.
15. 13 lutego 1982 r. w Poznaniu koło mostu Teatralnego został śmiertelnie pobity młody dziennikarz „Głosu Wielkopolskiego”–Wojciech Cieślewicz 29 l.
16. 21 marca 1982 r. w Przemyślu aresztowano pod zarzutem kolportażu ulotekMieczysława Rokitowskiego. Kilka dni później został on skatowany na śmierć w areszcie w Załężu.
17. 2 kwietnia 1982 r. dwaj pijani żołnierze patrolujący ulice w Białej Podlaskiej zastrzelili bez powodu dziewiętnastoletniegoWojciecha Cieleckiego.
18. Stanisław Kot.Inżynier zakładów mięsnych w Rzeszowie, został pobity przez patrol ZOMO podczas manifestacji ulicznej 31 marca. Zmarł 3 kwietnia 1982 r.
19. 3 maja 1982 r. W Szczecinie zmarł zatruty gazami łzawiącymi we własnym mieszkaniuWładysław Durda
20. W Warszawie podczas rozpraszania demonstracji trzeciomajowej zginąłMieczysław Radomski.
21. Również w Warszawie zabili Joannę Lenartowicz - lat 19.Podczas demonstracji 3 maja w Warszawie została brutalnie pobita przez ZOMO. Zmarła 5 maja.
22. Cztery dni później skonał Adam Szulecki - lat 32, mieszkaniec Warszawy, skatowany podczas demonstracji trzeciomajowej.
23. Piotr Majchrzak - lat 19.Uczeń Technikum Ogrodniczego w Poznaniu. Zatrzymany 11 maja koło kościoła Najświętszego Zbawiciela - miał w klapie opornik. Skatowany przez kilkunastu funkcjonariuszy ZOMO i WSW. Zmarł 18 maja.
24. Emil Barchański - lat 17. Uczeń Liceum im. Mikołaja Reja w Warszawie. 10 lutego razem z kolegami oblał farbą i podpalił pomnik Feliksa Dzierżyńskiego, 3 marca zatrzymany przez SB. W areszcie bity i zmuszany do składania fałszywych zeznań, podczas procesu przed sądem dla nieletnich odwołał swoje zeznania i zaznaczył, że grożono mu śmiercią. Śledzony i straszony przez SB. Zaginął 3 czerwca. Trzy dni później jego ciało wydobyto z Wisły.
25. Włodzimierz Lisowski - lat 67. Pobity 13 maja przez milicję podczas demonstracji w Krakowie. Zmarł równo dwa miesiące później z powodu odniesionych obrażeń wewnętrznych.
31 sierpnia 1982, w rocznicę porozumień sierpniowych, od milicyjnych kul zmarli kolejni demonstranci. W Lubinie zginęli:
26. Mieczysław Poźniak 23 l.
27. i Andrzej Trajkowski, 32 l., który osierocił czworo dzieci.
28. Po kilku dniach (5 IX) zmarł śmiertelnie postrzelony Michał Adamowicz.
Osiem dalszych osób raniono. Tego dnia także w innych miastach ginęli ludzie. We Wrocławiu od kul zginął wracający z pracy
29. Kazimierz Michalczyk 27 l. (zostawił dwoje dzieci).
30. W Kielcach śmiertelnie pobitoStanisława Raka 35 l. zegarmistrza (zmarł 7 września)
31. zaś w Gdańsku zmarł zatruty gazami łzawiącymiPiotr Sadowski 22 l.
32. Eugeniusz Wiłkomirski - lat 52. Pobity przez ZOMO 1 września podczas demonstracji w Częstochowie. Zmarł dwa dni później.
33. Zdzisław Jurgielewicz - lat 29. Pobity na komendzie MO w Giżycku, zmarł w szpitalu 21 września.
34. Adam Grudziński - lat 36.Pracownik AGH. Internowany w Załężu. W czerwcu 1982 r. stanął w obronie więzionego kolegi. Pobity przez milicję, zmarł kilka miesięcy później w szpitalu.
35. 12 października 1982 r. podczas manifestacji w Gdańsku petarda raniła w głowęWacława Kamińskiego. Podczas transportu do szpitala został on dodatkowo pobity przez zomowców i po kilku tygodniach zmarł.
36. Dzień później funkcjonariusz SB zastrzelił w trakcie demonstracji w Nowej Hucie Bogdana Włosika (20 l.)
37. Kazimierz Majewski - lat 46.Delegat na I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność”. Brutalne i ciągłe przesłuchania przez milicję i SB doprowadziły go do załamania nerwowego. Popełnił prawdopodobnie samobójstwo, choć okoliczności jego śmierci do dziś nie zostały wyjaśnione.
38. 10 listopada 1982 r. w Warszawie ZOMO śmiertelnie pobiło przypadkowego przechodnia – Stanisława Królika (39 l.) – zmarł 6 dni później w szpitalu.
39. Zbigniew Simoniuk - lat 33.Działacz białostockiego Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania oraz NSZZ "Solidarność". Jeszcze przed 13 grudnia bity i maltretowany przez ludzi gen. Kiszczaka (m.in. oblany płynem łatwopalnym i podpalony). Internowany i więziony, dwukrotnie uciekał z rąk bezpieki. Według oficjalnej wersji popełnił samobójstwo, wieszając się 8 stycznia 1983 r. w celi.
40. Zenon Błeszczyński - lat 24. Pobity zaraz po świętach Bożego Narodzenia. w areszcie, zmarł w szpitalu 13 stycznia 1983 r.
41. 31 stycznia 1983 r. w nigdy nie wyjaśnionych okolicznościach zmarł współzałożyciel radomskiej „Solidarności”, działacz KPNJacek Jerz.
42. Podobny los spotkał Ryszarda Kowalskiego, przewodniczącego Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” w Hucie Katowice. Zaginął on 7 lutego 1983 r., zaś jego zwłoki wyłowiono z Wisły 30 marca tego samego roku.
43. 1 marca 1983 r. w Poznaniu podczas przesłuchania został śmiertelnie pobityJan Ziółkowski
44. Dwa dni później po kolejnym przesłuchaniu w KW MO w Katowicach, zmarł na zawał serca działacz pszczyńskiej „Solidarności”,Józef Larysz.
45. Bogusław Podboraczyński - lat 21. Działacz „Solidarności” z Nysy. Zamordowany w marcu 1983 r. przez MO. Jego ciało znaleziono w rzece dopiero 30 kwietnia.
46. Zbigniew Szymański - lat 29. Pobity śmiertelnie przez dwóch młodych funkcjonariuszy ZOMO w kwietniu 1983 r. (woj. bielsko-podlaskie).
47. 17 kwietnia 1983 r. w najprawdopodobniej zaplanowanym wypadku samochodowym ciężko ranny został znany poznański duszpasterz akademicki o.Honoriusz Kowalczyk, który następnie 8 maja 1983 r. zmarł.
Kolejni ludzie zginęli podczas pierwszo- i trzeciomajowych demonstracji w 1983 r.
48. We Wrocławiu zmarł Bernard Łyskawa, który po uderzeniu granatem gazowym w klatkę piersiową doznał zawału serca.
49. Również po postrzeleniu petardą w szyję zginął w KrakowieRyszard Smagur
50. W Warszawie funkcjonariusze ZOMO śmiertelnie pobiliMarka Kuchtę.
51. 12 maja 1983 r. na Starym Mieście w Warszawie patrol MO zatrzymał maturzystę Grzegorza Przemyka. Został on brutalnie pobity i zmarł dwa dni później w wyniku poniesionych obrażeń.
52. Zdzisław Miąsko - lat 29. Rolnik z Okuniewa. Pobity na posterunku MO przez funkcjonariuszy. Zmarł 3 czerwca.
53. Jerzy Marzec - lat 21. Pracownik wrocławskich kolei. Pobity przez MO w dniu wizyty Jana Pawła II we Wrocławiu. Oficjalna przyczyna śmierci: zachłyśnięcie się krwią.
54. Jacek Stefański - lat 25.Muzyk z Gdańska. Zmarł 9 sierpnia, pobity tydzień wcześniej przez „nieznanych sprawców”.
55. Włodzimierz Witkowski – lat 31. Fizyk, brał udział w demonstracji we Wrocławiu 31 sierpnia. Jego zwłoki znaleziono tydzień później pod Oleśnicą, wisiały na drzewie.
56. Janina Drabowskarencistka, zmarła 1 września 1983, w wyniku obrzęku płuc w skutek zmasowanego użycia gazów łzawiących podczas manifestacji 31 sierpnia 1983 r. w Nowej Hucie.
57. 7 września 1983 r. zaginął działacz małopolskiej „Solidarności”, Tadeusz Frąś. Wkrótce potem w Krakowie znaleziono jego ciało ze śladami ciężkiego pobicia.
58. Tuż przed nakazaną przez władze eksmisją z mieszkania demonstracyjnego samospalenia dokonałHenryk Wasiluk - lat 28, opozycjonista z Gorzowa Wielkopolskiego, wiele miesięcy szykanowany przez SB.
59. W lutym 1984 r. "zaginął" wybitny działacz rolniczej „Solidarności”Piotr Bartoszcze. Po dwu dniach, 9 lutego 1984 r. odnaleziono jego ciało z licznymi obrażeniami wskazującymi na torturowanie przed śmiercią. Ciało wciśnięte było do studzienki melioracyjnej.
60. Nocą z 23 na 24 lutego 1984 r. w Stalowej Woli „nieznani sprawcy” zamordowali przed własnym domem działacza NSZZ „Solidarność” i KPN,Zbigniewa Tokarczyka.
61. 19 października 1984 r. funkcjonariusze Departamentu IV MSW porwali i zamordowali duszpasterza „Solidarności”, autora patriotycznych kazań,ks. Jerzego Popiełuszkę.
62. 7 stycznia 1985 r. na komisariacie kolejowym MO śmiertelnie pobito sztygara KWK z Gliwic, Romana Franza
63. 11 stycznia 1985 r. z kładki nad torami kolejowymi we Wrocławiu „nieznani sprawcy” zrzucili działacza jawnej i podziemnej „Solidarności”, pracującego w piekarni Lesława Martina. Zmarł on po dwunastu dniach nie odzyskawszy przytomności.
64. 19 października 1985 r. w Olsztynie funkcjonariusze ZOMO zatrzymali studenta Uniwersytetu Gdańskiego, Marcina Antonowicza. Brutalnie pobity został wyrzucony z jadącej ciężarówki. Zmarł nie odzyskawszy przytomności 2 listopada 1985 r.
65. 2 lutego 1986 r. brutalnie pobito działacza nowosądeckich struktur związku,Zbigniewa Szkarłata, który zmarł tydzień później.
66. 31 sierpnia 1986 r. w Goleniowie został ciężko pobityGrzegorz Luks. Obrażenia wewnętrzne stały się przyczyną jego śmierci kilka miesięcy później.
67. Nigdy nie została wyjaśniona sprawa śmierci wybitnego socjologa i działacza opozycji,prof. Jana Strzeleckiego, brutalnie zamordowanego nocą z 29 na 30 czerwca 1988 r.
68. 20 stycznia 1989 roku w Warszawie zamordowano ks. Stefana Niedzielaka, od lat upamiętniającego zbrodnie dokonane na Polakach na Wschodzie.
69. Kilka dni później, 30 stycznia, zginął w Białymstoku ks. Stanisław Suchowolec, organizator duszpasterstwa ludzi pracy i nabożeństw patriotycznych. 11 lipca 1989 r.
70. Już po obradach Okrągłego Stołu i wyborach czerwcowych zamordowany został ks. Sylwester Zych, więziony w latach 1982–1986 kapelan młodzieżowej organizacji podziemnej, rozbrajającej żołnierzy i milicjantów.
71. W przeddzień wyborów, 3 czerwca 1989 r. w kętrzyńskim stawie znaleziono noszące ślady pobicia zwłokiRoberta Możejko.
Ic Ich wszystkich już nie ma wśród nas. Są ich zabójcy, wykonawcy rozkazów i siepacze. Są ci, którzy rozkazy wydawali. Jest Czesław Kiszczak. Jest Wojciech Jaruzelski.
Inne tematy w dziale Kultura
