Polityka Energetyczna Polski 2040. Cele i kierunki rozwoju

Bezpieczeństwo i efektywność energetyczna oraz ograniczenie wpływu energetyki na środowisko - to najważniejsze cele Polityki Energetycznej Polski do 2040 roku. 

Polityka Energetyczna Polski 2040 (PEP 2040) to projekt, nad którym pracuje Ministerstwo Energii w ramach strategii państwa w zakresie energetyki. Wskazane cele to: bezpieczeństwo energetyczne, konkurencyjność i efektywność energetyczna, ograniczony wpływ energetyki na środowisko. 

Cel PEP 2040 zostanie zrealizowany przy osiągnięciu poniższych wskaźników:  

- 60 proc. węgla w wytwarzaniu energii elektrycznej w 2030 r.

- 21 proc. odnawianych źródeł energii (OZE) w finalnym zużyciu energii brutto w 2030 r.

- wdrożenie energetyki jądrowej w 2033 r.

- ograniczenie emisji CO2 o 30 proc. do 2030 r. (w stosunku do parametrów z 1990 r.)

- wzrost efektywności energetycznej o 23 proc. do 2030 r. (w stosunku do prognoz energii pierwotnej z 2007 r.).

Co jest potrzebne dla osiągnięcia tych strategicznych celów? Eksperci wskazują osiem koniecznych kierunków działań.  

Optymalne wykorzystanie własnych zasobów 

Pierwszy kierunek dotyczy optymalnego i racjonalnego wykorzystania własnych zasobów energetycznych.  

W przypadku węgla kamiennego oznacza to rentowność sektora, racjonalną eksploatację, wykorzystanie i dystrybucję, innowacje w wydobyciu i wykorzystaniu. W przypadku węgla brunatnego: racjonalną eksploatację złóż, innowacje w wykorzystaniu. W przypadku gazu ziemnego: poszukiwanie nowych złóż (w tym niekonwencjonalnie) i uzupełnienie krajowych produkcji zdywersyfikowanymi dostawami. W przypadku ropy naftowej: poszukiwanie nowych złóż i uzupełnienie krajowej produkcji zdywersyfikowanymi dostawami. W przypadku biomasy i odpadów nierolniczych – racjonalne wykorzystanie własnych produktów. 

Rozbudowa infrastruktury wytwórczej  

Drugi kierunek dotyczy rozbudowy infrastruktury wytwórczej i sieciowej energii elektrycznej (poprzez pokrycie zapotrzebowania na energię elektryczną moce wytwórcze). Składają się na niego: zdolność pokrycia popytu własnymi mocami i uzupełnienie wzrostu popytu mocami innymi niż konwencjonalna węglowa energetyka.  

Potrzebna jest także rozbudowa sieci przesyłu i dystrybucji, bezpieczne połączenia transgraniczne, wzrost jakości dystrybucji energii, sprawność działań w sytuacjach awaryjnych, rozwój magazynowania, rozwój inteligentnych sieci. 

Zobacz też: Dofinansowanie do fotowoltaiki 2020

Dywersyfikacja dostaw gazu i ropy 

Trzeci kierunek to dywersyfikacja dostaw gazu i ropy i rozbudowa infrastruktury sieciowej. W ramach strategii konieczne jest pokrycie zapotrzebowania na gaz ziemny i paliwa ciekłe. W przypadku gazu ziemnego ważna jest możliwość odbioru importu (Baltic Pipe, terminal LNG). Istotne są również sprawne połączenia transgraniczne, rozbudowa sieci przesyłu, dystrybucji i magazynów gazu i paliw ciekłych, a także rozbudowa sieci przesyłu i magazynów ropy naftowej i paliw ciekłych. 

Energetyka jądrowa 

Pozostałe kierunki to rozwój rynków energii, rozwój odnawialnych źródeł energii, rozwój ciepłownictwa i kogeneracji, czyli jednoczesnego wytwarzania energii elektrycznej i użytkowego ciepła w elektrociepłowni, poprawa efektywności energetycznej gospodarki. Istotnym kierunkiem jest także wdrożenie w Polsce energetyki jądrowej. 

PEP 2040 zakłada, że wdrożenie energetyki jądrowej doprowadzi do obniżenia emisyjności sektora energetycznego i wzrostu bezpieczeństwa pracy całego systemu. Do realizacji zamierzeń potrzebne będzie uruchomienie pierwszego bloku jądrowego o mocy 1-1,5 gigawatów (GW) do 2033 r. oraz kolejnych pięciu do 2043 r. (łącznie około 6-9 GW). Niezbędne jest również zapewnienie warunków formalno-prawnych oraz finansowych budowy i funkcjonowania energetyki jądrowej, stworzenie wykwalifikowanych kadr, właściwy dozór jądrowy, zapewnienie składowiska odpadów. 

Fermy wiatrowe na Bałtyku

PEP 2040 zakłada ona „pragmatyczny, logiczny i racjonalny dla polskiej energetyki sojusz źródeł energii, które wzajemnie się wspierają” - stwierdził podczas XI Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach (EKG 2019) wiceminister energii Grzegorz Tobiszowski. Chodzi o miks energetyczny oparty zarówno o węgiel kamienny i gaz, jak i odnawialne źródła energii. Ważnym elementem mają być wielkoskalowe OZE, czyli głównie wiatraki na Bałtyku. 

Zgodnie ze strategią, do 2040 roku na Bałtyku powstaną farmy wiatrowe o mocy 10 GW, co przełoży się na produkcję ok. 41 Twh. Trwają prace nad regulacjami prawnymi dotyczącymi budowania wiatraków na morzu.

Kiedy powstaną pierwsze farmy wiatrowe na morzu? Aktualnie realizowane projekty inwestycyjne wskazują na 2025 roku. Ze względów ekonomicznych po 2035 r. ma nastąpić wystąpi dynamiczny rozwój morskich elektrowni wiatrowych – prognozuje ministerstwo. 

Fotowoltaika od 2022 roku 

To elektrownie fotowoltaiczne mają być kluczowym źródłem OZE. PEP 2040 wskazuje, że w 2030 r. udział OZE w elektroenergetyce wyniesie około 27 proc. Fotowoltaika odegra kluczową rolę w rozwoju krajowego potencjału wytwarzania od 2022 roku. Wówczas źródła fotowoltaiczne osiągną „dojrzałość ekonomiczną i techniczną”. 

Jak dotąd mówiono o konieczności budowy farm fotowoltaicznych (PV) o mocy ok 1 – 2 GW. Takiego potencjału potrzebują także Polskie Sieci Elektroenergetyczne, które podczas letnich upałów mierzą się z coraz większym zapotrzebowaniem na energię, a jednocześnie ryzykiem wyłączenia przegrzanych, konwencjonalnych elektrowni. 

Znaczący wzrost wykorzystania fotowoltaiki na cele cieplne jest zależny od rozwoju technologicznego ze względu na odwrotną korelację między nasłonecznieniem a potrzebami cieplnymi – twierdzą eksperci ME. Ten rodzaj energii odegra jednak kluczową rolę w pokrywaniu potrzeb na chłód – panele fotowoltaiczne pokryją letnie szczyty zapotrzebowania na energię elektryczną w celach chłodniczych. 

W przypadku wykorzystania energii z OZE na potrzeby własne (prosumenci indywidualni oraz przemysłowi) należy dążyć do sytuacji, w której nadwyżki energii wprowadzane są do magazynu energii, lub sprzedawane lokalnie, co powinno zminimalizować potrzeby zewnętrzne prosumenta w okresie niesprzyjających warunków atmosferycznych bądź poprawić rentowność instalacji przy ograniczeniu negatywnego oddziaływania na sieć elektroenergetyczną – czytamy w projekcie PEP 2040. 

Polskie spółki energetyczne a PEP2040 

Szefowie największych spółek energetycznych zapowiedzieli podczas XI Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach (EKG 2019), że dostosują strategie firm do PEP 2040. 

Dla energetyki zasadnicze znaczenie ma planowanie długoterminowe, wykraczające poza okres funkcjonowania zarządów spółek, na okres piętnastu i więcej lat, aby zapewnić ciągłe dostawy energii do odbiorców końcowych i przemysłu – mówił Henryk Baranowski, prezes PGE, największej polskiej spółki energetycznej. 

Istotne są występujące w energetyce megatrendy, np. te związane z dążeniem do niskiej emisji. – Energetyka wymaga maksymalnej niezależności decyzyjnej w zakresie m.in. budowy źródeł, które mają zapewnić bezpieczeństwo – przekonywał Baranowski.  

Według wiceprezesa Energi Jacka Kościelniaka, spółka realizuje swoje cele, czyli rozwój nowoczesnej infrastruktury oraz obniżanie emisji i OZE. Wymienił tu m.in. przetarg na budowę elektrowni gazowej w Grudziądzu czy rozpoczęcie budowy nowej farmy wiatrowej. 

Umowa z Gazpromem 

Energetyka coraz częściej sięga po gaz z uzasadnionych powodów, ale dotąd ryzyko dostaw gazu ze Wschodu było skrajnie wysokie, stąd „ryzyko budowy wytwarzania na gazie” - mówił prezes PGNiG Piotr Woźniak. Sytuacja zdecydowanie poprawi się w 2022 r., kiedy wygaśnie „wysoce ryzykowny” kontrakt z Gazpromem – mówił na EKG 2019.  

Woźniak podkreślił, że „niedopuszczalne są bariery, opóźnienia w wydawania koncesji na gaz krajowy”. Te przeszkody, oświadczył, „powinny być raz na zawsze usunięte”. 

Dla efektywnej przebudowy polskiego systemu energetycznego w ramach PEP 2040 – podkreślają eksperci – ważny jest także odpowiedni do potrzeb rynku system nauki i szkolnictwa wyższego i skoordynowane działania i zaangażowanie wielu instytucji na poziomie centralnym i regionalnym.

KW