Czytajac« Genesis z Ducha » J.Słowackiego uwagę moją zwróciły takie dwa zdania :
„Myśl, zda się, sama matematyczna rozwijała się w roślinach...”
i
„Każde drzewo jest wielkim rozwiązaniem matematycznego zadania, tajemnicą liczby...”
To bardzo niezwykłe : Wydawłoby się, że gdy romantyczny poeta patrzy na rośliny, drzewa to będzie raczej zwracał uwagę na stronę estetyczną. Ale Słowackiemu ten widok kojarzy się z matematyką ! To jest dla niego ważniejsze. Nasz wielki poeta jako prekursor matematycznego spojrzenia na botanikę ! Czy to nie jest genialne ? W zasadzie, w jego epoce naukowcy już co nieco o matematyce roślin czy drzew wiedzieli. Szczególnie gdy chodzi o wyst ępowanie w przyrodzie wzorców czy schematów opartych na tzw ciągu Fibonacciego (włoski matematyk z Pizy [~1170 - ~1250]), tj ciągu liczb zaczynajacych się od 0 i 1 w którym każda liczba następna jest sumą dwóch poprzednich : 0, 1, 1, 2, 3, 5, 8...
Okazuje się, że wiele zjawisk w przyrodzie odzwierciedla liczby z tego ciągu. Np. liczba płatków wielu roślin jest liczbą Fibonacciego: irysy mają 3 płatki; jaskry i dzika róża mają ich 5, ostróżki 8, pewne astry 21, stokrotki 34, 55, a nawet 89 płatków… Inne części roślin również podążają za tym wzorcem np. rozmieszczenie liści na łodydze (filotaksja), liczba kwiatów w kwiatostanie itp. itd Skoro żywa przyroda stosuje się do ciągu Fibonacciego to wyjaśnia dlaczgo niełatwo znaleźć 4-o listną koniczynę : przecież 4-y nie należy do tego ciągu, nie jest liczbą Fibonacciego ! Ale że czasami się to udaje więc w tej prawidłowości są wyjątki albo jest ona bardziej skomplikowana… Jeśli zaś chodzi o drzewa to ich rozwój (np dębu) można schematycznie przedstawić tak :
http://leventtourne.free.fr/livreouvert/NombreOr/IMAGES/arbredor.jpg
(kolejne poziome linie oznaczają tam kolejne lata rozwoju, a liczby po lewej to ilość odgałezień drzewa : 1,2,3,5,8,13 - które tworzą właśnie ciąg Fibonacciego)
albo tak jak na ilustracjach w :
https://drzewapolski.blogspot.com/2021/03/drzewa-ciag-fibonacciego-i-zota.html
J.Słowacki nie był co prawda pierwszym który to odkrył: Rozmyślał nad tym już niemiecki astronom Johannes Kepler [1571-1630], potem w 1753r szkocki biolog Robert Simson [1687-1768], Szwajcarzy Charles Bonnet [1720 – 1793], Jean Louis Calandrini [1703 – 1758]…
Czy Słowacki sam, samodzielnie dokonał tego odkrycia ? Myślę, że tak. Czy o pracach tych naukowców mógł wiedzieć pozbawiony stosunków w odp. naukowych kręgach polski emigrant w XIX wiecznym Paryżu ? (gdyby to gdzieś wyczytał to pewnie wiedział by o tym jego przyjaciel i osobisty sekretarz św. Z.S.Felińnski który był przecież z wykształcenia matematykiem… A nic na to nie wskazuje.) Obserwacje Słowackiego sa niezwykle przenikliwe, czy wręcz genialne - tym bardziej, że chodzi przecież o poetę a nie naukowca. Wielki Poeta który patrzy na świat, na żywa przyrodę jak naukowiec, jak matematyk – co za rzadkość.
Pomyslałem, że szkoda, że o tym mało kto w świecie (w Polsce też) wie i że warto tym zainteresować innych. Np tych którzy interesują sie ciągiem Fibonacciego i jego odwzorowaniem w przyrodzie, w sztuce (poezja, muzyka...) itp itd i pisza o tym na swych blogach - a jest ich w internecie dość sporo.
Np blog https://simanaitissays.com/2019/06/09/leaf-mathematics/ który zamieścił notkę o « MATEMATYCE LIŚCI » a która zaczyna się tak :
...DLACZEGO pospolity krzew japoński Orixa japonica łamie wszelkie zasady układania liści? Na przykład bazylia jest dziesięciolistna: każdy liść jest oddalony od poprzedniego o około ćwierć obrotu, o 90 stopni. Liście bambusa są dystychiczne, z liśćmi położonymi naprzeciwko siebie. A spiralne liście aloesu tworzą wir zgodny z ciągiem Fibonacciego, taki sam jak nasiona słonecznika. Istnieje nawet równanie filotaksji (greckie: „phyllon = liść, „taxi” = moda), które wyjaśnia układ liści. Ale Orixa japonica takiej zasady nie przestrzega. Zamiast tego liście układają się według złożonego, pięcioetapowego wzoru: drugi liść na łodydze rośnie naprzeciwko pierwszego, w odległości 180 stopni. Trzeci liść jest oddalony o 90 stopni od drugiego, czwarty o 180 stopni od trzeciego. I (właśnie wtedy, gdy ci sie wydaje, że juz ja zrozumialeś wzór) piąty rośnie o 270 stopni od czwartego. Dopiero wtedy sekwencja się powtarza. Jak ci sie wydaje, co sobie ta Orixa japonica myśli?...
Zarezerwowałem więc trochę czasu i energrii by np. hasło
« Juliusz Słowacki » Fibonacci
(czy podobne) zaistniało w internecie ! Podobnie tak jak już wcześniej hasło
« Juliusz Slowacki Big Bang »,
patrz :
https://excathedra.pl/discussion/12363/j-slowacki-jako-astrofizyk-i-to-jaki
https://www.salon24.pl/u/edalward/1334289,big-bang-according-to-the-19th-century-polish-poet-j-slowacki
(J.Słowacki – poeta zainteresowany astronomią, biologią itd miałby o czym gadać np z Keplerem... I kto by wyniósł wiekszą korzyść z takiej rozmowy?)
Więc przetłumaczyłem te dwa wspaniałe, cytowane zdania i starałem się je rozpowszechnić… Na wyżej wymienionym blogu wywołało to taki odzew :
What dear thoughts. Thanks for including them here (...Cóż za sympatyczne, miłe myśli. Dzięki za zamieszczenie ich tutaj)
Reakcje na innych blogach też bywały sympatyczne, w rodzaju :
Thanks for … your wonderful comments. “Numbers are the language of the Universe”, indeed
(Dziękuję za… za wspaniałe komentarze. Istotnie, „Liczby są językiem Wszechświata”)
Thanks so much… Your comment is beautifully phrased
(Wielkie dzięki... Twój komentarz jest pięknie sformułowany )
Frumos spus... (Ładnie powiedziane… - rumunski)
Häftigt! (Wspaniałe - szwedzki)
Tak, J.Słowacki jest znakomitym ambasadorem polskiej kultury...
Inne tematy w dziale Kultura
