Salonowy artkuł o odkryciu przez psychologów, że przestępcy nie są osobnikami patologicznymi, ale zwyczajnymi, zdrowymi ludźmi, pokazuje, że prawda o przestępcach wciąż jest rozumiana nie lepiej niż sto czy tysiąc lat temu.
Większość przestępstw to dzieło normalnych zdrowych przestępców, a nie ludzi chorych. To dlatego ludzie od tysiącleci karzą przestępców lub się na nich mszczą. Zawsze jednak istniała narracja mniejszościowa. "Adwokat diabła" przekonywał, że przestępstwo jest objawem choroby psychicznej, a więc przestępców nie powinno się karać, tylko leczyć. A propos, "adwokat diabła" to bardzo ważna funkcja, co też jest jednym z wielkich odkryć psychologii. Psychologowie jednak udowodnili eksperymentalnie, że stare przysłowie: "okazja czyni złodzieja" - mówi prawdę, a "adwokat diabła" nie ma racji. W przybliżeniu co drugi zdrowy i uczciwy człowiek popełnia przestępstwo, kiedy ma dobrą okazję.
Można więc ułożyć równie prawdziwe stwierdzenie: "okazja czyni psychopatę". Takich "prawd" można formułować na pęczki, np. "okazja czyli pedofila". Powodem nierozumienia takich "prawd" jest niechlujne, nienaukowe posługiwanie się terminami naukowymi. W nauce pojęcia takie, jak "psychopata", złodziej" czy "pedofil" mają ścisłe i jednoznaczne znaczenie. Najłatwiej zrozumieć to na przykładzie "złodzieja".
Otóż nauka dysponuje pojęciem "kleptomana". Złodzieje i kleptomani to są bardzo różne zbiory. Nawet jeśli ktoś chce kleptomanów traktować jako podzbiór złodziei, to zdaje sobie sprawę, że kleptomanów jest około 100 razy mniej niż złodziei. Kleptomani nie siedzą w więzieniu, ale w psychiatryku. A teraz spróbujmy podzielić w ten sam sposób psychopatów i ...???
No właśnie. Nie można rozumieć bez werbalizacji myśli. Najpierw musimy stworzyć od nowa dwa gestalty słów, które nas ogłupiały, a teraz chcemy, żeby ułatwiały nam myślenie. Proponuję "psychopata" i "psychol". Teraz zbudujmy sobie dwa zbiory - duży i mały. Słowo "psychol" kojarzy się czymś wyjątkowym, więc ustalamy, że psycholi jest 100 razy mniej, niż psychopatów... Psychol nie siedzi w więzieniu, tylko w psychiatryku.
Pedofilów jest 100 razy mniej niż... napaleńców?
Chorych psychicznie jest 100 razy mniej niż przestępców...
... ale przecież nie każdy uczestnik eksperymentu, który wybrał zostanie przestępcą, został przestępcą. Udowodniono, że okazja czyni przestępcę, ale nie każdy człowiek dostaje taką okazję. Na szczęście nie każdy człowiek pada ofiarą eksperymentów psychologicznych. W prawdziwym życiu taka okazja trafia się bardzo rzadko, a kiedy już się trafi, to przestępstwo nie zostaje wykryte (m. in. dlatego, że psychologowie nie obserwują). Kiedy ofiara prowokacji psychologicznej zostaje przyłapana na popełnieniu przestępstwa, to nie zostaje pociągnięta do odpowiedzialności. To jest jedna z przyczyn faktu, że ludzie badani przez psychologów nie boją się popełnić przestępstwa w trakcie eksperymentów. Nie muszą nawet wiedzieć, o co chodzi w eksperymencie, ani nawet rozumieć swojej sytuacji, ale nieświadomie czują się bezpieczni - czują intuicyjnie, że cała odpowiedzialność jest przeniesiona na organizatorów eksperymentu... a mimo to tylko co drugi badany popełnia przestępstwo podczas eksperymentu, w którym psychologowie stwarzają przysłowiową "okazję".
W realnym życiu taka bezpieczna okazja zdarza się bardzo rzadko, dlatego w realnym życiu stosunkowo niewielu ludzi popełnia przestępstwa. Jednak te niuanse można pominąć, jeśli ograniczymy się do prostego stwierdzenia udowodnionego przez naukę faktu, że jeżeli normalny zdrowy uczciwy człowiek ma uzasadnioną pewność, że pozostanie bezkarny, wtedy ze sporym prawdopodobieństwem (około 50%) skorzysta z okazji i popełni przestępstwo.
Wniosek z tego jest taki, że używanie słów, oznaczających chorobę psychiczną, na określanie zwyczajnych zdrowych przestępców, jest narracją "adwokata diabła", która już została obalona przez naukę, jako nieprawdziwa. Człowiek myślący musi się więc zdecydować, czy słowo "psychopata" oznacza zdrowego przestępcę siedzącego w więzieniu, czy pacjenta szpitala psychiatrycznego.
Dla ułatwienia zrobię coś w rodzaju tabelki opisującej populację miliona osób - jakiś mały kraj lub małe województwo, gdzie władza jest uczciwa . Wśród tych ludzi mamy :
A. 10 000 osób przebywa lub przebywało w szpitalach psychiatrycznych ponieważ są niebezpieczni dla otoczenia, jak przestępcy (np. kleptomani, pedofile, ... - czyli "psychiczni").
B. 100 000 osób to przestępcy skazani prawomocnym wyrokiem przynajmniej raz (po prostu "przestępcy").
C. 100 000 osób, to przestępcy, którzy mieli dobrą okazję i skorzystali z niej - to zdrowi, normalni i uczciwi ludzie ("farciarze").
D. 100 000 osób, to zdrowi, normalni i uczciwi ludzie, którzy mieli dobrą okazję, ale z niej nie skorzystali ("frajerzy").
E. 300 000 osób, to zdrowi, normalni i uczciwi ludzie, którzy szukają dobrej okazji, żeby bezkarnie popełnić przestępstwo, ale jej nie znaleźli ("marzyciele").
F. 300 000 osób, to zdrowi, normalni i uczciwi ludzie, którzy skutecznie unikają środowisk i sytuacji, w których można bezkarnie popełnić przestępstwo ("poczciwcy").
Teraz można zbudować tabelkę, gdzie kolumny nazwane są literami A, B, C, D, E, F, a w wierszach (numerowanych) mamy nazwę przestępstwa, np.:
1. Kradzież: A (kleptoman), B (złodziej), C (przywłaszczyciel), D (święty), E (lepkoręki), F (czystoręki)
2. Zabójstwo: A (psychol), B (zabójca), C (psychopata), D (litośnik), E (mściciel), F (asekurant)
3. Bandytyzm: A (sadysta), B (bandyta), C (łobuz), D (delikatniś), E (zdrowy sadysta), F (ostrożniś)
Jak widać, nie mamy dobrego słownika, pozwalającego mówić klarownie o odkryciu, że przestępcami często zostają ludzie zdrowi i uczciwi. Powyższa tabelka pokazuje, że niektóre znaczenia słowa, np. "sadysta" czy "pedofil" bardzo trudno jest rozdzielić, więc często nie wiemy, czy myślimy o niewinnym marzycielu, czy o przestępcy, czy o chorym psychicznie... Najgłupsi deklarują np. że nie wierzą w kleptomanię albo, np. że nie wierzą w zdrowych przestępców
Inne tematy w dziale Technologie
