Tytułem wstępu przypomnę, że najwyższą wartością etyki, z której wszystko wynika, jest przyrodzona godność (Człowieka) - w skrócie: Godność. Mówi o tym nie tylko etyka, ale także np. Konstytucja. Z Godności wynikają cztery fundamentalne wartości (zasady): Wolność, Równość, Solidarność i Własność. O Wolności, Równości i Solidarności już pisałem, więc tylko w skrócie przypomnę te idee. Wolność jest oczywistym warunkiem koniecznym Godności. Równość jest bezpośrednim wnioskiem - Godność nie ma liczby mnogiej. Solidarność jest urzeczywistnieniem Godności - czyni to pojęcie niepustym - jest uznawaniem cudzej Godności - jest zaliczaniem innych (w tym obcych) podmiotów do zbioru Ludzi w rozumieniu etycznym (podmiot posiadający Godność z definicji nazywa się Człowiekiem).
Czas na ostatnie, najsubtelniejsze pojęcie spośród czterech podstawowych pojęć etyki - czas na Własność. Jest ona podobna do Wolności - też jest warunkiem koniecznym Godności, ale nie tak oczywistym. Druga trudność polega na nadużywaniu tego pojęcia w celach politycznych. Dlatego zaczniemy od podstawowego uściślenia: święta jest tylko własność prywatna - to ją nazywamy Własnością. Wszelkie inne formy własności są tylko umowami lub konstrukcjami prawnymi, a my chcemy mówić tylko o Własności, która jest jak Wolność - jest koniecznym warunkiem Godności.
Na Własność składa się własność osobista, współwłasność środowiska życia i własność nabyta zgodnie z prawem. Podmiotem Własności jest Człowiek, przedmiotem są dobra (byty i prawa). Własność osobista jest zbiorem niepustym - składa się z ciała i innych dóbr o niezerowej wartości. Szczegółowy zakres własności osobistej każda kultura może zdefiniować inaczej. Przedmiotem Własności w ramach współwłasności są prawa o niezerowej wartości, gwarantujące Godne życie, czyli są to prawa niezbywalne, jak Godność. Każdy Człowiek ma też prawo do nabywania własności zgodnie z prawem. Oczywiście prawo to musi mieć niezerową wartość i nie można go w całości zbyć ani odstąpić.
Pierwszym narzucającym się wnioskiem jest zasada, że żaden Człowiek, ani jego ciało, nie może być własnością innego Człowieka. Wynika to wprost z zasady niezbywalności i nienaruszalności Godności. Zasada ta implikuje ograniczenia dla prawa w używaniu pojęcia "własność". Prawo w społeczeństwie uznającym Godność musi być tak sformułowane, aby słowo "własność" w jego najszerszym rozumieniu nie mogło być interpretowane w sposób sprzeczny z zasadami niezbywalności i nienaruszalności Godności - ani Człowiek, ani jego ciało, nie mogą być przedmiotem żadnych roszczeń wynikających z praw własności, jakkolwiek by one nie były sformułowane.
Każda własność, której podmiotem nie jest Człowiek (czyli własność inna niż własność prywatna) nie może w żaden sposób ograniczać prawa do Własności jakiegokolwiek innego Człowieka. Podmiot własności nazywamy właścicielem.
Waro zauważyć, że atrybuty niezbywalności i nienaruszalności dotyczą z definicji Godności. Niezbywalność i nienaruszalność niektórych dóbr wynika wprost z niezbywalności i nienaruszalności Godności. Jeżeli inne dobra będące przedmiotem Własności zostaną naruszone, to ich właściciel otrzymuje zadośćuczynienie od podmiotu winnego naruszenia. Zasada Solidarności implikuje udział państwa w zadośćuczynieniu, jeżeli podmiot winny naruszenia nie jest w stanie w pełni zadośćuczynić poszkodowanemu. Jeśli nie ma winnego, wtedy zasada Solidarności implikuje obowiązek państwa do egzekwowania zadośćuczynienia od systemu ubezpieczeń. Wniosek: państwo ma obowiązek zorganizować jakiś system ubezpieczeń w ramach możliwości finansowych społeczeństwa, któremu służy. Nawet jeśli system ubezpieczeń jest w całości własnością podmiotów prywatnych, to państwo musi egzekwować zadośćuczynienia tak samo gorliwie, jak broni Wolności, Równości, Solidarności i Własności przed naruszeniem.
Inne tematy w dziale Społeczeństwo
