Niedawno wprowadziłem trializm do opisu materii - do falowej i cząsteczkowej natury materii dołożyłem trzecią stronę medalu - tak jak Ducha Świętego dokładają chrześcijanie do tradycyjnego dualizmu Ojca i Syna - tak ja dokładam podmiot do tradycyjnego dualizmu korpuskularno-falowego.
Przypomnę, że podmiotowa natura materii przejawia się w zasadzie względności Galileusza mówiącej z grubsza, że każde ciało może być obserwatorem fizycznym. Moje sformułowanie jest lepsze - każde ciało jest podmiotem, czyli ma naturę podmiotu - jest zdolne do dokonywania obserwacji jako fizyk.
Podmiotowość naturalnie rozumiemy z obserwacji własnej aktywności - czujemy, że jesteśmy podmiotami, co przejawia się np. w posiadaniu przyrodzonej godności, w skłonności do ocenia innych - do traktowania ich jako przedmioty (oceny, obserwacji, emocji, podziwu...) - ale jednocześnie jesteśmy zdolni do rozpoznawania aktywności podmiotowej innych przedmiotów - do uznania ich za podmioty - tzw. "bliźnich".
Specyficzną dla podmiotów relacją jest relacja podmiot-podmiot, którą odczuwamy jako słynna kwestia: "ja wiem, że ty wiesz, że ja wiem, że...", która nie musi zostać wypowiedziana, aby obydwa ciała wiedziały, że przemawiają do siebie za pomocą tej kwestii. Być może kiedyś fizycy opiszą ten rodzaj "splątania" podmiotów, tak jak opisali splątanie cząstek. Takie splątanie jest możliwe, gdyż natura podmiotowa nie jest w przestrzeni, tak samo, jak natura cząsteczkowa. Fizycy tę cechę nazywają "nielokalność".
Podmiotowa natura nie jest w czasie, tak samo, jak natura falowa. Natura podmiotowa jest w przyczynowości. To doskonale rozumieją prawnicy, kiedy ustalają, kto jest winny, a kto ofiarą. Nawet prędkość światła nie może tego zmienić, tak jak zmienia kolejność następstwa zdarzeń. Podmiot zawsze wie niezbicie, kto zaczął, jak mawiają dzieci, a dorośli wolą słowa bardziej napuszone - kto był napastnikiem. Dlatego nikt nigdy nie uwierzy, że staruszka napadła na policjantów, pobiła ich, wyrwała im pałki i sama się nimi pobiła, żeby potem oskarżyć ich o napaść... choćby nawet wszyscy ci bandyci zeznawali pod przysięgą zgodnie, że to ona na nich napadła.
Zrozumienie podmiotowej natury materii ma bardzo ważne praktyczne znaczenie, gdyż pozwala sformułować podstawy nauki o człowieku. Nie chodzi tu jednak ani o biologię, ani o psychologię, gdyż są to nauki, które podmiot uprawia w celu zrozumienia przedmiotów zwanych np. zwierzętami. Dyscyplina zwana zoopsychologią doskonale oddaje charakter psychologii. Dlatego tę nową naukę nazwę nauką o człowieczeństwie.
Badania człowieczeństwa można prowadzić tylko będąc w relacji podmiot-podmiot. Badacz nie może więc stosować psychologicznych sztuczek, takich jak ukrywanie intencji i celów badacza przed osobami badanymi. Przykładowo, klasyczna sztuczka psychologii polega na tym, żeby okłamać badanego, co jest przedmiotem badań, i zasypać go wieloma pytaniami, które są tylko szumem, a tylko jedno pytanie jest ważne - całe badanie sprowadza się do zadania tylko tego jednego pytania, a badany nie jest w stanie domyślić się, na które z tych pytań odpowiedź interesuje psychologa. Psycholog tak robi, bo boi się, że badany złośliwie może zechcieć wprowadzić go w błąd, albo nie ze złośliwości, tylko z obawy, że wynik badania zdemaskuje coś, co badany chce ukryć nawet przed sobą. Badany może też po prostu nieświadomie chcieć dobrze wypaść, albo może lubi żartować z badacza... Powodów może być wiele, więc psycholog na wszelki wypadek traktuje badanego jak przedmiot... i nigdy się nie dowie, jakim człowiekiem jest badany.
W relacji podmiot-podmiot nie jest możliwe wprowadzenie w błąd, ponieważ zawsze on wie, że on wie, że on wie, że... Oto więc wyzwanie dla psychologów: Czy znajdzie się wśród was ktoś, kto będzie miał odwagę porzucić dotychczasowe metody i skupić się wyłącznie na badaniach w relacji podmiot-podmiot? Kto się pierwszy odważy, może zostać odkrywcą prawdy o ludzkiej naturze - o naturze podmiotowości.
Inne tematy w dziale Technologie
