Druga Rocznica Masowych Demonstracji Antyrasistowskich w Papui Zachodniej

Na 16 sierpnia 2021 roku przypadła druga rocznica wybuchu wielkich demonstracji antyrasistowskich w całej Papui Zachodniej, które trwały przez kolejne tygodnie sierpnia i września. W trakcie wystąpień na ulice papuaskich miast wyszły dziesiątki tysiące osób, w ogniu stanęły lokalne urzędy indonezyjskie. W toku kolejnych wydarzeń zginęło kilkadziesiąt osób. Wiele osób aresztowano: dziesiątki z nich oskarżono o zdradę Indonezji i przez wiele miesięcy przetrzymywano w więzieniu.

Druga rocznica wystąpień stała się przyczynkiem do refleksji nad stanem praw człowieka i stosunkiem indonezyjskiej administracji do Zachodnich Papuasów i ich organizacji życia społecznego. Wiele z tych refleksji snuto w świetle bieżących wydarzeń: pacyfikowania pokojowych demonstracji, izolowania członków społeczeństwa obywatelskiego od lokalnych ciał przedstawicielskich, zatrzymania i kryminalizacji Victora Yeimo, najnowszych rasistowskich oświadczeń przedstawicieli indonezyjskiego rządu.

Jhon Giyai, jeden z sygnatariuszy Petycji Ludu Papui (PRP – Petisi Rakyat Papua) krytykuje indonezyjskie państwo za utrwalanie rasizmu, za pośrednictwem urzędników państwowych, aparatu państwowego i osób, które godzą w godność ludu papuaskiego. Jako przykład wskazuje na los Victora Yeimo, międzynarodowego rzecznika Komitetu Narodowego Papui Zachodniej (KNPB) i zarazem sygnatariusza PRP, który jest obecnie więziony przez indonezyjskie państwo za to, że przewodniczył demonstracjom antyrasistowskim sprzed dwóch lat. Jest to dla niego o tyle znamienne, że wcześniej indonezyjskie państwo zatrzymało już, wywiozło na Kalimantan i skazało na kary więzienia siedmiu innych uczestników tych demonstracji (tzw. siódemka z Balikpapan). Jeden z „siódemki z Balikpapan” i zarazem jeden z liderów KNPB, Agus Kossay, powiedział, że naród papuaski nigdy nie przestanie mówić o eliminacji rasizmu, podczas gdy Indonezja nadal pozostaje rasistowska wobec rdzennych Papuasów. „Musimy walczyć. Musimy walczyć. Dopóki na tej ziemi kwitnie ucisk i rasizm, będziemy walczyli za wszelką cenę” – podkreślił.

Gustaf Kawer, zachodniopapuaski prawnik stwierdził, że w Papui Zachodniej zarządzanej przez Indonezyjczyków „demokracja jest martwa, a rasizm się szerzy”. W opinii tej utwierdził go świeży raport jaki otrzymał od swojego asystenta Heniusa Asso, który obserwował metody pacyfikacji pokojowych demonstrantów w akademiku „Yahukimo” w mieście Jayapura. „Demonstranci zostali otoczeni w dormitorium. Dwie osoby zostały pobite kolbami karabinów” – relacjonował opowiadając o pacyfikacji demonstracji jaką studenci zawiązali w sprzeciwie wobec nowej wersji Specjalnej Autonomii.

Pogardliwy stosunek do Zachodnich Papuasów w tych dniach wiele osób łączyło z niegodnym potraktowaniem pastora dr Benny’ego Giaya. Potwierdziło to, że w Zjednoczonej Republice Indonezji tłumienie swobód demokratycznych oraz systemowy rasizm przejawiają się na wielu poziomach życia społecznego i politycznego. W dniu 16.08.2021 kordon indonezyjskiej policji nie pozwolił wejść do budynku Izby Przedstawicieli Ludu Papui (DPRP) pastorowi Benny’emu Giay’owi z kościoła KINGMI oraz Pani Rode Wanimbo. Policjanci swą decyzję tłumaczyli restrykcjami antycovidowymi oraz zbliżającym się Dniem Niepodległości Indonezji, który tego dnia wyrażał się w transmisji okolicznościowego wystąpienia prezydenta Joko Widodo. Pastor Benny Giay jest osobą bardzo niewygodną dla indonezyjskiego reżimu m.in. dlatego, iż krytykuje siłowe wdrożenie Drugiej Edycji Programu Specjalnej Autonomii (OTSUS Jilid II), wbrew woli zdecydowanej większości mieszkańców Papui Zachodniej. „Po tym incydencie stwierdzam, że te siły bezpieczeństwa chcą zamknąć całą przestrzeń, w której cywile mogą się poruszać. Dotyczy to również członków prowincjonalnego parlamentu, którzy chcieli się ze mną spotkać” – powiedział zdegustowany wydarzeniami Benny Giay.

„To jest przewodniczący synodu. Doktor został skrępowany jak uczeń, kiedy chciał wejść do gmachu przedstawicielskiego. Żałujemy tego” – powiedział Gustaf Kawer, który w tym wydarzeniu odkrywa kolejny ślad śmierci demokracji dla Zachodnich Papuasów. Indonezyjski rząd ogranicza rdzennych Papuasów w dyskusji nad ich własnymi prawami politycznymi. Rząd Indonezji robi to od samego początku od momentu zajęcia Papui Zachodniej w latach 1960. „Ograniczanie demokracji nie jest niczym nowym. Gdy tylko rząd rozpoczął starania o przejęcie Papui. Konferencja Okrągłego Stołu, Porozumienie Rzymskie, Porozumienie z Nowego Jorku, PEPERA z 1969 roku, a nawet wdrożenie Specjalnej Autonomii – Papuasi nigdy nie mają wolności słowa” – uważa papuaski prawnik.

Wrażenie i przekonanie o pełnym wyniosłości stosunku do Papui Zachodniej indonezyjskich urzędników i przedstawicieli centralnego rządu odżyła kilka miesięcy przed drugą rocznicą antyrasistowskich wystąpień. Stało się to za sprawą postawy i wypowiedzi Tri Rismaharini, indonezyjskiej minister ds. społecznych. W marcu 2021 roku Tri Rismaharini wizytowała kuchnię publiczną w mieście Bandung w Jawie Zachodniej. Była burmistrz miasta Surabaja, zwana popularnie Rismą, w trakcie inspekcji zauważyła szereg braków w wyposażeniu kuchni publicznej, w tym brak dostaw jajek. Indonezyjskiej minister nie spodobało się również brak zaangażowania niektórych członków aparatu cywilnego w pomoc w przygotowaniu zup. Dla Tri Rismaharini to było za wiele. Zdenerwowała się i przestrzegła zgromadzonych: „Nie chcę widzieć aby to działało w taki sposób. Jeśli znów to zobaczę, przeniosę ich do Papui. Nie mogę ich zwolnić, ale jeśli coś pójdzie nie tak, mogę przenieść ich do Papui”.

Dyscyplinująca przestroga indonezyjskiej minister spraw społecznych spotkała się z wielką krytyką i uznana została za rasistowską. Aby zrozumieć oburzenie jakie wywołała, należy umiejscowić ją w historycznym kontekście indonezyjskiej obecności w Papui Zachodniej. Zachodnia Nowa Gwinea, teren zajęty przez Indonezję siłowo w latach 1960. był najdalej na wschód wysunięta prowincją Indonezji. Dla większości indonezyjskich urzędników pochodzących z Jawy, Sumatry, Bali, Madury czy nawet Sulawesi był odległym od domu wschodnim obszarem, poza miastami na wybrzeżu trudno dostępnym, zamieszkanym przez obco kulturowych i sceptycznie nastawionych do nich ludzi. Irian Jaya, jak nazwą te ziemie Indonezyjczycy, była więc dla urzędnika indonezyjskiego miejscem odosobnienia i ciężkiej pracy w znoju, ziemią do której można było wysłać za karę trudnego lub niesubordynowanego podwładnego. W rezultacie do Papui Zachodniej wysyłano nader często personel słabo doświadczony, uznany za niezdolny do pracy w centralnych wyspach Indonezji, względnie kadrowo niepotrzebny lub zdemoralizowany.

Dlatego groźba Rismy o przeniesieniu pracowników sektora publicznego do Papui, spotkało się z krytyką wielu obrońców praw człowieka. Sposób myślenia jakim wykazała się indonezyjska minister jako urzędnik publiczny uznano za kolonialny; ten sposób myślenia miał uczynić z Papui Zachodniej „wysypisko śmieci”. Haris Azhar, dyrektor wykonawczy Fundacji Lokataru uznał oświadczenie minister spraw społecznych za bardzo rasistowskie i dyskryminacyjne, czyniące z Rismy minister aspołeczną. Według Harisa Azhara te oświadczenie pokazuje, że Papua jest wysypiskiem śmieci, że prezydent Joko Widodo jest niekompetentny w radzeniu sobie z ziemią Cenderawasih, a sama Indonezja nie ma serca dla Papui, a jedynie zabiera jej zasoby naturalne. Z taką interpretacją słów Rismy zgodził się dyrektor Amnesty International, Usman Hamid, wskazując, że słowa indonezyjskiej minister „głęboko zraniły uczucia braci w Papui”. Rasistowskie podłoże wypowiedzi Tri Rismaharini zaprzeczył Harry Hikmat, dyrektor generalny ds. rehabilitacji społecznej przy ministerstwie spraw społecznych. W jego opinii Risma nie ma rasistowskich intencji wobec Papuasów, wręcz przeciwnie, ona kocha Papuę. Według Hikmata „Risma jest uważana przez lokalnych mieszkańców Papui za papuaską matkę”, po tym jak pełniąc funkcję burmistrz Surabaja interweniowała na polu humanitarnym podczas katastrofy w Papui.

Zachodniopapuaską opinią publiczną wstrząsnęły jeszcze dwa inne wydarzenia, którym przypisywano podłoże rasistowskie. Pierwszym z nich było aresztowanie 26 lipca 2021 roku, młodego głuchoniemego Papuasa, Stevena Yadohamanga, mieszkańca Regencji Merauke. Yamin Kogoya z Australian National University, jako jeden z wielu członków społeczności akademickiej podkreśla, że ten incydent stanowi jedynie wierzchołek góry lodowej jeśli chodzi o nękanie, prześladowanie i tortury wobec rdzennej ludności od momentu, gdy rozpoczęła się indonezyjska okupacja Papui Zachodniej. Sam Yamin Kogoya wyznaje, że jego dorastanie na płaskowyżu Papui wiązało się z masą traumatycznych doświadczeń, które jest w stanie potwierdzić. Przeprosiny ze strony Sił Powietrznych Republiki Indonezji z pewnością nie zakończą ucisku ludu Papui Zachodniej. Według przewodniczącego Zjednoczonego Ruchu Wyzwolenia Papui Zachodniej (ULMWP) Benny’ego Wendy casus Stevena Yadohamanga to jeden z całego ciągu tego typu aktów pogardy względem jego narodu ze strony indonezyjskich funkcjonariuszy zintegrowanych sił wojska i policji (TNI/Polri) oraz Agencji Wywiadu Państwowego (BIN). „Obraz Obby’ego Kogoyi którego twarz była deptana butami policjantów w 2016 jest lustrzanym odbiciem ze scen ostatnich chwil życia George’a Floyda w USA w ubiegłym roku. Mój lud powstaje przeciwko systemowemu rasizmowi tak jak to było w 2019 roku, uczestnicząc w ruchu BLM, niosąc na ustach wezwanie “Papuan Lives Matter”. Cierpimy tak samo jak Rohingya i Afrykanie pod dominacją apartheidu”.

Autorzy: Damian Żuchowski, Rafał Szymborski

Artykuł ukazał się także na Wolnemedia.net oraz Free West Papua Campaign Poland

ŹRÓDŁA:

Hengky Yeimo, Rakyat Papua akan terus melawan praktik rasisme https://jubi.co.id/rakyat-papua-akan-terus-melawan-praktik-rasisme/

Victor Yeimo: Saya sakit, saya mau berobat https://wagadei.com/2021/08/26/victor-yeimo-saya-sakit-saya-mau-berobat/?fbclid=IwAR2oK6N8D8y0yz7ObOk5aJPPmvQlLojXiftGcH0aIbV3eUGnjzYJbrC_NYs

Benny Mawel, Gustav Kawer sebut demokrasi mati dan rasisme merajalela https://jubi.co.id/gustav-kawer-sebut-demokrasi-mati-dan-rasisme-merajalela/

Riyan Setiawan, Isu Rasisme Risma: Betapa Ngawurnya Jadikan Papua Pembuangan ASN https://tirto.id/isu-rasisme-risma-betapa-ngawurnya-jadikan-papua-pembuangan-asn-ghK6

Risma Ancam Pindahkan ASN Tak Becus ke Papua, Publik Bereaksi https://news.detik.com/berita/d-5642705/risma-ancam-pindahkan-asn-tak-becus-ke-papua-publik-bereaksi

Kemensos Bantah Dugaan Rasisme: Risma Itu Jadi Mamanya Papua https://www.cnnindonesia.com/nasional/20210714150246-20-667648/kemensos-bantah-dugaan-rasisme-risma-itu-jadi-mamanya-papua

Wenda demands Indonesia’s expulsion from UN human rights body citing ‘systematic racism’ https://morningstaronline.co.uk/article/w/wenda-demands-indonesias-expulsion-un-human-rights-body-citing-systematic-racism?fbclid=IwAR3CZBy65r2unOH7IyzVCkeUWcweTJOjuh5Ya-tOKr3T9vC0exxZg4k0-xw

Interim President: Indonesia must be suspended from UN HRC over systematic racism https://www.ulmwp.org/interim-president-indonesia-must-be-suspended-from-un-hrc-over-systematic-racism?fbclid=IwAR3l5bAvokdCOiPP7raQlrXDXAiu6s0tuIeiUNaadFt9R8yYSZMsTej9ICI