Indonezyjski Parlament narzucił nową Specjalną Autonomię Papui Zachodniej

W 2001 roku indonezyjska administracja w odpowiedzi na referendalne i niepodległościowe żądania Zachodnich Papuasów narzuciła mieszkańcom zachodniej części Nowej Gwinei tzw. Specjalną Autonomię (OTSUS). Uprawnienia samorządowe, mające w oficjalnej narracji odpowiadać na lokalne żądania pozostawały w mocy przez następne 20 lat. Wziąwszy pod uwagę, że z końcem 2021 roku pierwszy pakiet Specjalnej Autonomii wygaśnie, indonezyjskie władze przy poparciu wąskiego kręgu papuaskich biurokratów współpracujących z Indonezją, rozpoczęły bezceremonialne przygotowania do wdrożenia drugiego pakietu Specjalnej Autonomii (OTSUS Jilid II).

W reakcji na te widmo w 2020 roku doszło do wielkiej mobilizacji społeczeństwa zachodniopapuaskiego reprezentującego grupy niepodległościowe, kościelne, kobiece, środowiskowe, młodzieżowe i niepodległościowe. Petycja Ludu Papui Papui (Petisi Rakyat Papua – PRP) została podpisana przez ponad 700 tysięcy ludzi i ponad 110 organizacji. Tak jak 10 lat wcześniej, Zachodni Papuasi podkreślali, że Specjalna Autonomia nie spełniła aspiracji ludu papuaskiego i domagali się odzyskania prawa do samostanowienia.

W lipcu 2021 roku prace nad nową wersją Specjalnej Autonomii weszły w kluczową fazę, w połowie miesiąca trafiając na posiedzenie plenarne Izby Reprezentantów Ludowych Indonezji (DPR-I). Działanie te spotkało się ze zdecydowaną reakcją rdzennych mieszkańców Papui Zachodniej. 13 lipca, przewodniczący Komitetu Narodowego Papui Zachodniej (KNPB), Agus Kossay domagając się prawa do „demokratycznego samostanowienia” powiedział: „Indonezja próbuje manipulować sytuacją i aspiracjami narodu papuaskiego. Indonezja wykazała jednostronny kompromis między lokalną elitą polityczną a Dżakartą, uchwalając rewizję Ustawy o Specjalnej Autonomii dla Papui. Tymczasem naród papuaski nie jest zaangażowany w określanie swojego przyszłego losu”. Sekretarz Generalny KNPB, Mecky Yeimo uważa, że przez ostatnie 20 lat realizacja OTSUS w Papui miała negatywny wpływ na ludność papuaską i przyniosła ludobójstwo (zagładę rasową), a także powodujące wielkie szkody środowiskowe zezwolenia na eksploatację górniczą i otwieranie wielkich plantacji palmy oleistej. Mecky Yeimo podkreśla, że naród papuaski również stanowczo odrzuca próby wydzielenia nowych prowincji w Papui Zachodniej (DOB).

Prawnik Yan Christian Warinussy, dyrektor Instytut Badan, Oceny i Rozwoju Pomocy Prawnej w Manokwari (LP3BH) w odrębnej wypowiedzi wyrażonej w ten sam dzień powiedział, że wyniki dyskusji wokół Specjalnej Autonomii dla Papui Zachodniej odpowiadają jedynie potrzebom i interesom centralnego rządu w Dżakarcie oraz głównych indonezyjskich partii politycznych. W jego opinii rewizja dotychczasowych zapisów przyniosła jedynie zwiększenie uprawnień rządu centralnego do „kontroli” Papui. Wyniki dyskusji nad projektem coraz częściej pokazują, że indonezyjski rząd i indonezyjskie partie polityczne nie chcą zapewnić przestrzeni dla ochrony i realizacji praw politycznych rdzennych mieszkańców Papui Zachodniej. „Nowy układ, który rozszerza mandaty członków parlamentu z prowincji na dystrykt/miasto jest zwykłym politycznym cukierkiem dla ludu papuaskiego” – uważa dyrektor LP3BH. Niektórzy członkowie lokalnych struktur samorządowych w ramach państwowości indonezyjskiej podzielają tę opinię. Alfred Anouw, członek Izby Reprezentantów Ludowych Papui (DPRP) przyznał, że nowa wersja Specjalnej Autonomii dyskutowana w indonezyjskim parlamencie „jest życzeniem elity, a nie wolą narodu papuaskiego”.

Przewodniczący Zboru Ewangelicznego kościoła KINGMI w Papui, Wielebny Benny Giay, stwierdził podczas wirtualnej konferencji Stowarzyszenia Niezależnych Dziennikarzy, jaka odbyła się 13.07.2021, że ratyfikacja Ustawy Nr. 21 z 2021 roku o Specjalnej Autonomii dla Papui wywołuje lawinę protestów w różnych warstwach społeczeństwa papuaskiego, a władze Indonezji dokonują masowej kryminalizacji ich uczestników. Arbitralne wdrażanie Drugiej Edycji Programu Specjalnej Autonomii (OTSUS Jilid II) dokonuje się bez wsłuchiwania się w głos narodu Papui Zachodniej. Indonezyjskie władze i indonezyjski parlament wdrażają siłowo Specjalną Autonomię. Dawne nadzieje nielicznej części Papuasów (jacy się godzili na Pierwszą Edycję Specjalnej Autonomii w 2001), że OTSUS usunie permanentne naruszanie praw człowieka obróciły się w proch niczym ulotny sen. OTSUS pochodzi od władzy centralnej, jego źródłem nie jest wola narodu papuaskiego. Aceh – inny region dążący do niepodległości – otrzymał Specjalną Autonomię (OTSUS), w wyniku Ugody Helsińskiej z 15 sierpnia 2005, kiedy to wiceprezydent Indonezji Jusuf Kalla osiągnął porozumienie z przedstawicielami Ruchu Wyzwolenia Aceh (GAM – Gerakan Aceh Merdeka). Akt ten zakończył trwający 29 lat konflikt, jednakże naród Aceh nie jest zadowolony z jego rezultatów. Należy nadmienić, że we wcześniejszych wystąpieniach w indonezyjskiej telewizji pastor Benny Giay podkreślał, że przedstawiciele Wolnego Acehu (GAM) zostali dopuszczeni do negocjacji na poziomie ONZ, przy współudziale mediatora w postaci Finlandii, podczas gdy niepodległościowe aspiracje Papuasów są brutalnie kryminalizowane. Papuasi nigdy nie zostali dopuszczeni do negocjacji na tak wysokim szczeblu. B. Giay podkreślił, że w Aceh funkcjonują rodowite partie lokalne, podczas gdy w Papui są zakazane. Mieszkańcy Aceh mogą podnosić i eksponować flagę Wolnego Acehu, natomiast za podniesienie niepodległościowej Flagi Gwiazdy Zarannej (Bintang Kejora lub Bintang Fajar) w Papui Zachodniej grozi 15 latami więzienia.

14 lipca 2021 roku kolejne oświadczenia w tej sprawie wygłosiły zachodniopapuaskie organizacje niepodległościowe. Markus Haluk, dyrektor wykonawczy Zjednoczonego Ruchu Wyzwolenia Papui Zachodniej (ULMWP) powiedział, że „jednostronna polityka indonezyjskiego rządu kolonialnego polegająca na kontynuowaniu OTSUS jest praktyką polityczną, która pokazuje systemowy rasizm Indonezji wobec rdzennych Papuasów. OTSUS stało się zagrożeniem dla istnienia ludu melanezyjskiego w Papui, ponieważ udowodniono, że nie zapobiega przemocy i łamaniu praw człowieka na Ziemi Cenderawasih […] Papuasi wcześniej czy później doświadczą czystek etnicznych. Doświadczenia i fakty dotyczące Aborygenów w Australii, Rdzennych Mieszkańców Ameryki oraz kilku innych rdzennych mniejszości…. Począwszy od maja 1963 roku są też doświadczeniem Papuasów w Papui Zachodniej”. Dokonawszy tej aluzji, dyrektor wykonawczy ULMWP wezwał przywódców Melanezji, Pacyfiku, Afryki, Karaibów, Unii Europejskiej i USA, a także społeczność międzynarodową, do zaprzestania politycznego poparcia dla kontynuacji wdrażania OTSUS. Markus Haluk wskazuje, iż demokratycznym rozwiązaniem problemu Papui jest realizacja prawa do samostanowienia na podobieństwo Timoru Wschodniego, który otrzymał taką szansę w 1999 roku. Przedstawiciel ULMWP dostrzega też hipokryzję indonezyjskiej administracji. Prezydent Indonezji, Joko Widodo, podejmuje wysiłki na rzecz uznania państwa palestyńskiego. Wcześniej Indonezja równie aktywnie wspierała wysiłki Pakistanu, aby uwolnić się od wpływów Indii. Gdy jednak indonezyjski rząd zostaje zderzony z rzeczywistością swojej obecności w Papui Zachodniej, okazuje się on rządem kolonialnym, realizującym politykę kolonialną, podtrzymującym praktyki dyskryminacyjne i systemowy rasizm. Zdaniem Haluka, to co robią władze w Dżakarcie jest sprzeczne z preambułą Konstytucji Indonezji z 1945 roku, która stwierdza, że „niepodległość jest prawem wszystkich narodów, dlatego kolonializm w świecie musi być zniesiony”.

Dzień przed czwartkowym głosowaniem w indonezyjskim parlamencie na ulicach Jayapury zawiązano pięć różnych demonstracji sprzeciwu wobec ratyfikacji nowej wersji Specjalnej Autonomii. Indonezyjskie służby pomimo zgłoszenia akcji sprzeciwu wezwali zgromadzonych do rozejścia się pod pretekstem obostrzeń epidemicznych. Nie uzyskawszy posłuchu rozpoczęły brutalną pacyfikację. 23 studentów z Uniwersytetu Cenderawasih (Uncen), którzy zorganizowali demonstracje, zostało aresztowanych w trzech różnych punktach miasta. Prawnik i dyrektor LBH Papua, Emmanuel Gobay powiedział, że pięciu zatrzymanych studentów odniosło rany. Pobici zostali również inni uczestnicy zgromadzeń, których nie przewieziono jednakże do Komendy Głównej Policji w Jayapurze.

Wydarzenia przykuły uwagę przewodniczącego Izby Reprezentantów Regencji Deyiai, Petrusa Badokapy, który zwrócił się do indonezyjskich sił bezpieczeństwa, aby zawsze traktowały priorytetowo wartości humanistyczne i humanitarne. Jego zdaniem wystąpienie w Jayapurze było uzasadnione gdyż Specjalna Autonomia II zostało ogłoszona jednostronnie, bez angażowania Papuasów. „Naprawdę doceniam arogancję jaką siły bezpieczeństwa okazują Papuasom” – powiedział Badokapa, pytając dlaczego dostrzegamy tak wielką różnicę w podejściu policji do demonstracji na Jawie, gdzie zawsze stawia ona na pierwszym miejscu „stronę ludzką”, a Papuą Zachodnią gdzie policja jest zawsze arogancka wobec studentów. Działania indonezyjskiej policji potępiła Papuaska Koalicja Egzekwowania Prawa i Praw Człowieka, która wskazała, że nie było dla nich podstaw prawnych, a przeprowadzona pacyfikacja demonstracji była formą „uciszenia demokracji”.

Ostatecznie w czwartek 15 lipca 2021 roku na posiedzeniu plenarnym Izba Reprezentantów Ludowych Indonezji (DPR-I) zatwierdziła OTSUS Jilid II. W stosunku do pierwszej wersji z 2001 roku rewizja Specjalnej Autonomii dla Papui Zachodniej w 2021 roku objęła 20 artykułów. Trzy z nich zostały zaproponowane przez rząd, a siedemnaście przez ciało parlamentarne.

Alexander Nekenem, przewodniczący lokalnego oddziału Komitetu Narodowego Papui Zachodniej w regionie Manokwari (KNPB Manukwar) w wydanym oświadczeniu stwierdził, że poprzez ratyfikację Specjalnej Autonomii na kolejne 20 lat, indonezyjskiemu rządowi udało się przedłużyć cierpienie Papuasów. „Dostrzegamy, iż uchwalona Ustawa o Specjalnej Autonomii jest jednostronnym kompromisem, więc przez kolejne 20 lat, My KNPB, będziemy go odrzucać, domagając się prawa do samostanowienia lub referendum” – powiedział A. Nekenem w wypowiedzi udzielonej Tabloid Jubi. Przewodniczący KNPB Manukwar zaleca postrzeganie nowej wersji Specjalnej Autonomii jako kolejnego etapu mrocznego zapisu aneksji Papui przez Republikę Indonezji, która rozpoczęła się od nieuczciwości Aktu Wolnego Wyboru z 1969 roku (PEPERA’1969). Głos w tej sprawie zabrała również była więźniarka polityczna, Sayang Mandabayan, która podkreśliła: „OTSUS zabierze naszą ziemię, ale nie zabije naszej duszy i ducha walki zmierzającego do utworzenia naszego własnego państwa, niepodległej Papui”.

Stanowisko w sprawie OTSUS zabrali również papuascy studenci uczący się w różnych regionach Indonezji. Papuaskie Stowarzyszenie Studentów i Młodzieży w Semarang (Hipmapas) zorganizowało konferencję prasową w akademiku „Regencja Dogiyai” w trakcie której odrzuciło Specjalną Autonomię dla Papui Zachodniej. Przewodniczący Hipmapas, Deserius Dogomo powiedział, że OTSUS stworzył nowe problemy. Nie rozwiązał problemu biedy i niskiej jakości edukacji, utrzymując usługi zdrowotne w Papui na niskim poziomie. „Chodzi o to, że OTSUS jest obecne, nie gwarantując praw rdzennych ludów: ziemia i lasy Papui były eksploatowane z korzyścią dla stolicy i elity w Dżakarcie. Prawo egzekwowano w sposób dyskryminacyjny. W czasie OTSUS tłumiono przestrzeń demokratyczną i ograniczono dostęp do Papui zagranicznym dziennikarzom. W erze OTSUS, w kilku rejonach Papui prowadzono operacje wojskowe na dużą skalę” – wyliczał Dogomo. Sekretarz Hipmapas, Jeli Yikwa powiedział, że w trakcie realizacji OTSUS na przestrzeni ostatnich 20 lat w imię rozwoju i przyśpieszenia wzrostu gospodarczego zajęto 29 mln hektarów tradycyjnej ziemi i lasów rdzennych mieszkańców Papui Zachodniej. Zachodni Papuasi byli wysiedlani ze swoich ziem, marginalizowani a nawet tracili sens życia.

Oświadczenie w sprawie wdrożenia nowej wersji Specjalnej Autonomii dla Papui Zachodniej przedłożyła również Armia Narodowego Wyzwolenia Papui Zachodniej (TPN-PB). Rzecznik TPN-PB Sebby Sambom zwrócił uwagę na fakt, że rdzenni Papuasi nie chcieli wprowadzenia OTSUS od samego początku. 20 lat funkcjonowania Specjalnej Autonomii przyniosło korzyści jedynie transmigrantom. W związku z tym Zachodni Papuasi pragną samostanowienia (penentuan nasib sendiri), a nie Drugiej Edycji Specjalnej Autonomii (OTSUS Jilid II). TPN-PB podkreśliło, iż omawianie wdrożenia OTSUS pomiędzy władzami centralnymi w Dżakarcie a Izbą Reprezentantów Ludu Papui (DPR-I) nie jest formą zaangażowania rodowitych Papuasów. Skoro rdzenni mieszkańcy nie gwarantują zaangażowania w te rozmowy a Dżakarta pragnie siłą zrealizować tę wizję, TPN-PB uznaje takie działania za przejaw bezkompromisowości i formę złamania praw człowieka (bentuk pelanggaran hak asasi manusia). „Większość ludu Papui odrzuca perspektywę wdrożenia OTSUS Jilid II, w związku z tym jeszcze raz stanowczo odrzucamy Drugą Edycję Programu Specjalnej Autonomii” – podkreślił Sebby Sambom.

Warto podkreślić, że zastrzeżenia wniesione przez różne sektory społeczeństwa zachodniopapuaskiego znalazły swoje odbicie w stanowisku Amnesty International Indonesia. Usman Hamid, dyrektor wykonawczy AI Indonesia podkreślił, że Ustawa o Specjalnej Autonomii dla Papui Zachodniej musi zapewniać ochronę rdzennych praw i znaczące zaangażowanie ludu papuaskiego. Zdaniem Usmana Hamida prawa Zachodnich Papuasów były często pomijane na przestrzeni ostatnich dekad. Aktualne tłumienie przez indonezyjskie służby głosu sprzeciwu wobec OTSUS nie nastraja optymistycznie, co do tego, aby indonezyjska administracja chciała zmienić cokolwiek we własnym podejściu do Papui Zachodniej.

Autorzy: Damian Żuchowski, Rafał Szymborski

Materiał publikowany także przez Free West Papua Campaign Poland, WolneMedia.net oraz Krew Papuasów

ŹRÓDŁA:

Hari ini RUU Otsus Papua disahkan dewan, ini sejumlah pasal perubahan https://jubi.co.id/ruu-otsus-papua-disahkan-dewan-ini-sejumlah-pasal-perubahan/

Bukaiyedi Yeimo, Solidaritas Pemuda Paniai Di Nabire Menolak Pembahasan RUU Otsus https://suarameepago.com/berita/2021/07/15/solidaritas-pemuda-paniai-di-nabire-menolak-pembahasan-ruu-otsus/

Philemon Keiya, Ketua DPR Deiyai Sayangkan Sikap Arogansi Kepolisian Terhadap Mahasiswa https://suarameepago.com/berita/2021/07/15/ketua-dpr-deiyai-sayangkan-sikap-arogansi-kepolisian-terhadap-mahasiswa/

Papuan Special Autonomy Law Must Ensure Protection of Indigenous Rights and Meaningful Involvement of Papuan People https://www.amnesty.org.au/papuan-special-autonomy-law-must-ensure-protection-of-indigenous-rights-and-meaningful-involvement-of-papuan-people/

Ini 4 Pernyataan Sikap Papua Barat Sambut Penetapan UU Otsus Jilid II https://koreri.com/2021/07/15/ini-4-pernyataan-sikap-papua-barat-sambut-penetapan-uu-otsus-jilid-ii/

Hans Kapisa, UU Otsus disahkan, KNPB Mnukwar: Selamat, penderitaan orang Papua diperpanjang https://jubi.co.id/uu-otsus-disahkan-knpb-mnukwar-selamat-penderitaan-orang-papua-diperpanjang/

Pendeta Benny Giay: Otsus Bukan Keinginan Masyarakat Papua https://www.idntimes.com/news/indonesia/irfanfathurohman/pendeta-benny-giay-otsus-bukan-keinginan-masyarakat-papua/2/4

Tolak Otsus Jilid II, TPNPB-OPM: Kami Mau Tentukan Nasib Sendiri https://www.idntimes.com/news/indonesia/irfanfathurohman/tolak-otsus-jilid-ii-tpnpb-opm-kami-mau-tentukan-nasib-sendiri/3?fbclid=IwAR16D4Jz5ZvyonGzl0z2Il-6RgbFb4LVPaUcLZ2OKpYPS6TuNL62mcfrI1U

Pembubaran aksi tolak RUU Otsus Papua pada Rabu membungkam demokrasi https://jubi.co.id/pembubaran-aksi-tolak-ruu-otsus-papua-pada-rabu-membungkam-demokrasi/

Budiarti Utami Putri, Badan Khusus pada UU Otsus Papua Dinilai Hilangkan Semangat Desentralisasi https://nasional.tempo.co/read/1483630/badan-khusus-pada-uu-otsus-papua-dinilai-hilangkan-semangat-desentralisasi

Hengky Yeimo, Hipmapas tolak pengesahan RUU Otsus Papua https://jubi.co.id/hipmapas-tolak-pengesahan-ruu-otsus-papua/

HIPMAPAS Tolak Pengesahan RUU Otsus Papua http://www.nabire.net/hipmapas-tolak-pengesahan-ruu-otsus-papua/

Demo Tolak Otsus, 23 Mahasiswa Papua Ditangkap Aparat https://www.cnnindonesia.com/nasional/20210714134727-32-667606/demo-tolak-otsus-23-mahasiswa-papua-ditangkap-aparat

Adi Briantika, 15 Demonstran Tolak Otsus Papua Jilid II Ditangkap di Kompleks DPR https://tirto.id/15-demonstran-tolak-otsus-papua-jilid-ii-ditangkap-di-kompleks-dpr-f9Fg

Tolak Otsus Jilid II, KNPB: Rakyat Papua Tuntut Referendum https://suarapapua.com/2021/07/14/tolak-otsus-jilid-ii-knpb-rakyat-papua-tuntut-referendum/

Agung Sandy Lesmana i Muhammad YasirKamis,Tolak Otsus Papua Jilid II, TPNPB-OPM: Kami Mau Tentukan Nasib Sendiri! https://www.suara.com/news/2021/07/15/145310/tolak-otsus-papua-jilid-ii-tpnpb-opm-kami-mau-tentukan-nasib-sendiri?page=all

Benny Mawel, ULMWP dan KNPB tolak rencana pengesahan RUU Perubahan UU Otsus Papua https://jubi.co.id/ulmwp-dan-knpb-tolak-rencana-pengesahan-ruu-perubahan-uu-otsus-papua/

Breaking News, Masa Aksi Tolak otsus Jilid II bubarkan paksa dengan kekuatan Militer https://www.wekonews.com/2021/07/15/breaking-news-masa-aksi-tolak-otsus-jilid-ii-bubarkan-paksa-dengan-kekuatan-militer/?cf_chl_jschl_tk=pmd_TsccxSDrKNS.Ffipe6X_cJMfWXItuTEvEgT0Lkp3beg-1634892098-0-gqNtZGzNApCjcnBszQi9

Hengky Yeimo, Revisi UU Otsus Papua hanya jawab kebutuhan pemerintah pusat dan parpol https://jubi.co.id/revisi-uu-otsus-papua-hanya-jawab-kebutuhan-pemerintah-pusat-dan-parpol/

714 Ribu Orang dan 112 Organisasi Diklaim Tolak Otsus Papua https://www.cnnindonesia.com/nasional/20210716190948-32-668829/714-ribu-orang-dan-112-organisasi-diklaim-tolak-otsus-papua

Abeth You, KNPB sebut Indonesia tunjukkan sikap kompromi sepihak terkait RUU Otsus https://jubi.co.id/knpb-sebut-indonesia-tunjukkan-sikap-kompromi-sepihak-terkait-ruu-otsus/

Alfred Anouw: Revisi UU Otsus, Jangan Sakiti Hati Rakyat Papua https://metromerauke.com/2021/07/07/alfred-anouw-revisi-uu-otsus-jangan-sakiti-hati-rakyat-papua/

Arjuna Pademme, Alfred Anouw: Revisi UU Otsus keinginan para elite, bukan rakyat Papua https://jubi.co.id/alfred-anouw-revisi-uu-otsus-keinginan-para-elite-bukan-rakyat-papua/

Adi Briantika, UU Otsus Papua Jilid 2: Uang Tak Menyelesaikan Konflik Tanah Mama https://tirto.id/uu-otsus-papua-jilid-2-uang-tak-menyelesaikan-konflik-tanah-mama-ghNi