Jednej z tych perełek - definicji tego, co sprawiedliwe - dotyczyła notka Republika empatii i solidarności: nie zabierać zboża ubogim, którą tu osobno uzupełniam - głównie w celu przypomnienia, gdyż problem jest dyskutowany powierzchownie z powodu niekompetencji, i tendencyjnie już to z powodu politycznej partyjności (co zrozumiałe póki nie przekracza granic furii, a przekracza, i to niekiedy bezpowrotnie - prawda że wszyscy wiedzą kogo mam na myśli?), już to wskutek demoralizacji, którą przed nami obnażają na arenach medialnych cyrków ich pracownicy i goście, zgodnie redukujący swoje powołanie do złośliwej gębotwórczej elokwencji.
Pokażę tylko tytułem uzupełnienia rysunek przedstawiający tamtą scenę wręczania księgi królowi Polski; rysunek otwiera tę księgę właśnie. Na marginesie: pokazując akt swojej własnej prezentacji utwór jest więc sam ciekawym przypadkiem samozwrotności. Ale do rzeczy.
Pamiętamy, że księżna Matylda w liście dedykacyjnym wylicza cechy władcy, który powinien być nieprzekupnym obrońcą swoich poddanych, zwłaszcza słabych i biednych.
Nieprzekupny obrońca - ten termin wart jest osobnej uwagi, jeśli ktoś szuka doprecyzowania mglistych określeń władcy suwerennego, a sprawa stała się znowu dziwnie paląca. To z pewnością kolejny tysiącletni motyw mądrościowy, towarzyszący polskiej państwowości i równie bodaj aktualny, co perełka Kalcydiusza - jego definicja sprawiedliwości jako tego, co najbardziej sprzyja najsłabszym.
Biskup Wincenty, który tę myśl przechwycił i utrwalił w swojej Kronice, prawdopodobnie czytał Kalcydiusza, ale trwa jeszcze na ten temat wymiana poglądów. Jerzy Mańkowski, odkrywca tej zbieżności, jest o tym przekonany, odsyła też do Jana z Salisbury (co jest mi szczególnie bliskie), natomiast Zenon Kałuża wskazuje raczej na Wilhelma z Conches. Rozważanie argumentów można znaleźć w wypowiedzi Dra Mańkowskiego na s. 467-9 oraz niektórych artykułach tomu "Onus Athlanteum. Studia nad Kroniką biskupa Wincentego", Warszawa 2009.
Najważniejsze, że ta dawna idea sprawiedliwości jakoś żyje, a i nieprzekupny obrońca też się jeszcze znajdzie, jeśli go poszukać, i posłuchać tego co mówi, nie tego co mówią zamiast niegoelokwentni i dobrze płatni gębotwórcy.
Dopisuję uzupełnienie z samorządowej konwencji przedwyborczej (16.X.2010). Padły na niej słowa umieszczone w tytule, które trudno zrozumieć, jeśli się nie zna średniowiecznych źródeł tego ujęcia sprawiedliwości i faktu, że wprowadziły je do Polski najstarsze księgi leżące u jej fundamentów.
***
Tę postawę trzeba nazwać republikańską. Polacy są republikanami, to prawda, której nie można podważyć. Ale Polacy są też ogromnymi indywidualistami. Jak te dwie pozornie sprzeczne postawy można połączyć? Odpowiedź wyrasta z naszej niedawnej historii - z "Solidarności". Obok ruchu Gandhiego to jeden z największych społecznych ruchów świata - wiązał się z odrzuceniem przemocy i manipulacji, odwoływał do godności każdego z nas.
Nasza idea przeciwstawia się neoliberalizmowi, wyznawanemu przez obecną ekipę rządzącą, a którego my nie możemy zaakceptować. Stworzona przez wybitnych ekonomistów sprowadza się do tego, że niewielka mniejszość bezwzględnie egzekwuje swoją przewagę. Widzimy to dzisiaj w świecie. W gigantycznych wypłatach dla tych, którzy są odpowiedzialni za ostatni kryzys. W Polsce ta idea jest wyrazem interesu tych, którzy wzbogacili się na bardzo wątpliwych przemianach własnościowych w latach 90. I dziś ta idea służy ich interesom. Jest sprzeczna z imperatywem szybkiego wzrostu i rozwoju gospodarczego kraju, który ma dotyczyć wszystkich Polaków.
Nie wolno przechodzić obojętnie wobec losu innych. Nie wolno pozostawiać innych w biedzie. To jest źródło idei Polski.
Znalezione tutaj
A. Dąbrówka
Inne tematy w dziale Polityka
