Dzień 57, 58. Mokotów upadł! Polska w Izbie Gmin

26 września, zgodnie z rozkazem ppłk. Józefa Rokickiego „Karola”, ok. godz. 4 rano rozpoczyna się ewakuacja kanałami oddziałów powstańczych z Mokotowa do Śródmieścia. Niemcy piętrzą w kanałach wodę, przez włazy wrzucają granaty, chemikalia i worki z piaskiem. Mokotów jest nadal celem nieustannych, zmasowanych ataków nieprzyjaciela. Po całodziennych krwawych walkach Niemcy spychają załogę Mokotowa na niewielki obszar, ograniczony ulicami Różaną, Kazimierzowską, Ursynowską i Puławską.

(…)

27 września, o godz. 8.00 na Mokotowie rozpoczyna się silne natarcie niemieckie. Resztki oddziałów AK bronią się jeszcze w rejonie Bałuckiego, Wiktorskiej i Belgijskiej. Po przeanalizowaniu sytuacji strona polska wysyła parlamentariuszy celem pertraktacji w sprawie ewakuacji ludności cywilnej i rannych oraz ustalenia warunków kapitulacji dzielnicy. Gen. von dem Bach zapewnia parlamentariuszy, że Powstańcy będą traktowani zgodnie z postanowieniami konwencji genewskiej. Mimo tych obietnic, na ul. Dworkowej nieprzyjaciel morduje ok. 120 osób. Są to głównie Powstańcy, którzy nie zdołali dotrzeć kanałami do Śródmieścia i zawrócili na Mokotów. Około południa Mokotów kapituluje (cytat za: http://www.1944.pl).

26 września 1944 r. Zygmunt Zaremba publikuje w „Robotniku” artykuł „Po ośmiu tygodniach”. Fragmenty:

Nikt nie wyobrażał sobie, że potrafimy tyle wytrzymać. Zamykamy dziś ósmy i rozpoczynamy dziewiąty tydzień naszego powstania. Jakże wiele przeżyliśmy przez ten czas nadziei i rozczarowań. Po pierwszym okresie entuzjazmu wyzwolenia spod jarzma niemieckiego przyszły ciężkie dni walki o każdą ulicę, o każdą piędź ziemi oswobodzonej Warszawy. Trwaliśmy w nadludzkim wysiłku obrony z goryczą osamotnienia w sercu. Aż wreszcie przyszły oznaki pomocy z zewnątrz i znów poczuliśmy radosny powiew nadziei zwycięstwa.

(…)

I oto otwierając dziewiąty tydzień naszego powstania, możemy stwierdzić tylko jedno: przetrzymamy i ten tydzień. Gdy będzie potrzeba, przetrzymamy więcej, ale mamy głębokie przekonanie, że oblężenie Warszawy skończy się wcześniej. Wojska sowieckie nie mogą pozostawić bez wykorzystania tej sytuacji, w której powstanie warszawskie wiąże kilka dywizji niemieckich i ułatwia forsowanie Wisły w szeregu punktów. Przyjście z jak najszybszą odsieczą dla Warszawy jest żywotnym interesem militarnym Rosji. Pamiętajmy, że realny interes militarny więcej znaczy niż jakiekolwiek sentymenty. Na tym opieramy naszą pewność, że odsiecz dla Warszawy jest rzeczywiście bliska.

27 września Zaremba umieścił w „Robotniku” tekst „Oblicze Polski”. Jego część:

Według depesz z Londynu, Parlament Brytyjski miał się zebrać dla omówienia problemu pomocy  Warszawie. Jest to rzadkim wydarzeniem, żeby Izba Gmin stawiała na porządku dziennym zagadnienia nie związane bezpośrednio z problemami polityki brytyjskiej. Gdy stawia je, to tym samym uznaje daną kwestię za najbardziej palącą w opinii angielskiej.

(…)

Debata polska w Parlamencie Brytyjskim została symbolicznie nazwana „pomoc Warszawie”. Niewątpliwie rozszerzy się ona na całość zagadnienia polskiego. Bowiem pomoc Warszawie dzisiaj to nie tylko kwestia zrzutów broni i amunicji, nie tylko dostarczona żywność, ale również w tej samej mierze zagadnienie stworzenia pewności dla obrońców Warszawy i ogromnej większości Polaków, że ich krwawy trud walki z okupantem niemieckim nie zostanie zmarnowany. Ważną jest żywność i ważną jest broń. Pomocy w tym zakresie oczekujemy i nigdy nie będzie za wielka. Ale jeszcze ważniejszą jest pomoc polityczna. Pomoc w postaci pełnego i stanowczego poparcia dla dążeń Rządu Polskiego w kierunku unormowania stosunków z Rosją i zapewnienia Polsce równego i niezależnego głosu przy regulowaniu spraw Polski i całej Europy.