Jules Massenet był bardzo znanym i cenionym kompozytorem francuskim. Napisał wiele utworów – oratoria, balety, pieśni, utwory orkiestrowe. Sławę przyniosły mu przede wszystkim opery, których napisał czterdzieści. W końcu wieku XIX i na początku XX były one wystawiane w całej Europie bardzo często. Ówczesna publiczność uwielbiała melodyjność Masseneta, która była jego znakiem firmowym.
Niedługo po śmierci Masseneta w 1912 roku sytuacja zmieniła się radykalnie. Jego styl komponowania stał się dosyć nagle przestarzały, niemodny. Tylko Manon i Werther były z rzadka wystawiane, pozostałe partytury znalazły się w bibliotekach. W ostatnim ćwierćwieczu XX wieku zainteresowanie operami Masseneta wzrosło i zaczęto je wykonywać i nagrywać w trochę szerszym zakresie. Jedną z tych na nowo odkrytych jest
Thaïs.
Powstała w 1894 roku kiedy Massenet był u szczytu sławy. Libretto napisał Louis Gallet. Bazował on na powieści Anatola France pod tytułem Thaïs. Tytułowa Thais to nie ta słynna hetera z czasów Aleksandra Wielkiego. France umieścił akcję co prawda w Egipcie, w Aleksandrii, lecz nie przed naszą erą, a w IV wieku.
Oryginalny poster z premiery Thais
Rzecz dotyczy Świętej Thais z Egiptu. Była ona podobnie jak jej poprzedniczka piękną i rozpustną kobietą, nawróciła się jednak na chrześcijaństwo i tak diametralnie zmieniła swoje życie, że została przez Kościół Grecki ogłoszona świętą. Proces odmiany opisany przez France’a i powtórzony w operze jest fikcyjny. Dokumenty historyczne nic o tym nie mówią.
Massenet napisał główną rolę dla Sybil Sanderson, jego ulubioną heroinę.
Sybil Sanderson (1865 – 1903) była Amerykanką urodzoną w Sacramento. Jej ojciec, właściciel kopalni złota zmarł gdy Sybil miała kilka lat. Razem z matką wyemigrowała do Paryża. Tam uczyła się śpiewu z wielkim powodzeniem. Debiutowała w Opera-Comique. Szybko uzyskała podziw publiczności i przeniosła się do Opery Paryskiej.
Stała się faworytką Masseneta występując w wielu jego operach. Najbardziej ceniono jej interpretację w Manon. Dla Sanderson pisali i inni kompozytorzy, między innym Saint-Saens.
Sybil Sanderson w operze Esclarmonde
Paryskie sukcesy zostały potwierdzone w Nowym Jorku. Jej występy w Covent Garden i Metropolita Opera wzbudzały taki sam entuzjazm jak w Europie.
W 1898 roku wyszła za mąż za kubańskiego milionera Antonio E. Terry. Mąż wymusił na niej przerwanie kariery. Małżeństwo nie było jednak udane. Po dwóch latach powróciła na scenę. Come back był nieudany. Ostatnia jej rola to Julia w Roméo et Juliette Gounoda.
Wpadła w depresję i alkoholizm. Zaczęła chorować i zmarła na zapalenie płuc w wieku 37 lat. Massenet bardzo przeżył tak niesławne zakończenie kariery i życia Sanderson. Sanderson miała następczynię - Mary Garden, której bardzo pomogła na początku kariery i polecała ją Massenetowi. Massenet docenił talent Mary Garden i następne opery pisał już dla niej. Kreacja Garden w Thaïs uznana była za jedną z najlepszych.
Mary Garden jako Thais
Moje spotkanie z Thaïs to Meditation. Kilka razy usłyszałem piękną melodię graną na skrzypcach. Ponieważ był to fragment opery byłem pewny, że to instrumentalna wersja najpiękniejszej arii. Szukałem nagrania wokalnego tej Medytacji i mimo usilnych poszukiwań nie udało mi się go znaleźć. Całej opery też nie udało mi się zdobyć. (Mam ją dopiero od niedawna.)
No i okazało się, ku mojemu zaskoczeniu, że Medytacja Thais to jednak nie aria. Jest to entr'acte między scenami w drugim akcie. Thais medytuje przy dźwiękach pięknej kantyleny skrzypiec. Chyba to jedyny przypadek by najbardziej znaną częścią opery stał się fragment instrumentalny.
Meditation od pierwszego przedstawienia zachwycała słuchaczy. Zainteresowała oczywiście i wiolinistów. Bardzo szybko wyszła z opery i stała się utworem skrzypcowym koncertowym istniejącym samodzielnie. Doczekała się też wielu aranżacji na inne instrumenty.
Słuchając tego utworu zawsze trochę się dziwię czemu styl Masseneta został uznany za przestarzały i dlaczego jego twórczość jest, poza wyjątkami, zapomniana.
Jules Massenet
Inne tematy w dziale Kultura
