Znaczne opóźnienie programu budowy amerykańskiego ciężkiego czołgu sprawiło, iż pierwsze M26 trafiły do Europy dopiero na początku 1945 roku.
Pierwsze egzemplarze czołgu M26 dotarły do portu w Antwerpii w styczniu 1945 roku i zostały przydzielone (po 10 sztuk) dwóm dywizjom pancernym US Army, 3. i 9.
Do pierwszego starcia czołgów M26 doszło wieczorem 26 lutego 1945 roku, kiedy uległ zniszczeniu jeden M26 z amerykańskiej 3. Dywizji Pancernej, Czołg próbował się przedrzeć przez zaporę wzniesioną na drodze, a jego pozycję zdradził pożar pobliskich gruzów, na którego tle zarys wieży pojazdu stał się widoczny dla załogi znajdującego się blisko, ale niezauważonego przez Amerykanów, niemieckiego czołgu ciężkiego Tiger Ausf. E; z odległości niespełna 100 m wpakował w M26 trzy pociski.
Nazajutrz inny M26 z tej samej dywizji pomścił go, niszcząc innego „Tygrysa” Ausf. E czterema strzałami z odległości około 860 m. Pierwszy z wystrzelonych pocisków, typu M304 HVAP-T, zniszczył jedną z rozmieszczonych w przodzie kadłuba przekładni głównych niemieckiego czołgu, i unieruchomił go. Drugi pocisk, T33 AP-T, trafił i przebił dolną część grubej tarczy działa czołgowego, a eksplozja wewnątrz „Tygrysa” wyeliminowała ten wóz bojowy z walki.
W czasie walk o Kolonię 6 marca 1945 roku M26 z 3. Dywizji Pancernej zniszczył trzema strzałami niemiecki czołg typu Panther. Ten pojedynek wozów pancernych sfilmował operator z Korpusu Łączności US Army. Ujęcia z tego filmu są często wykorzystywane w filmach dokumentalnych o wojnie w Europie.
Najsławniejsza akcja z udziałem czołgów M26 miała miejsce 7 marca 1945 roku, gdy cztery M26 z 9. Dywizji Pancernej wspomogły zdobycie kolejowego mostu im. Ludendorffa na Renie w Remagen.
Do końca marca 1945 roku do Europy dostarczono kolejnych 40 czołgów M26. Przydzielono je amerykańskiej 9. Armii, z czego 22 trafiły do 2. Dywizji Pancernej, a pozostałych 18 do 5. Dywizji Pancernej. Na początku kwietnia 1945 roku 11. Dywizja Pancerna z 3. Armii generała George’a S. Pattona otrzymała 30 M26. Jednak wtedy wojna w Europie do biegała końca i nie doszło już do pojedynków między M26 a czołgami niemieckimi.
Wraz z zakończeniem walk na froncie europejskim Amerykanie skoncentrowali wysiłek zbrojny na zmaganiach na Pacyfiku. Na Okinawie japońskie armaty przeciwpancerne 47 mm zniszczyły wiele słabo opancerzonych czołgów M4. W rezultacie do walk o tę wyspę postanowiono wprowadzić 12 M26. Czołgi M26 dotarły na Okinawę już po zakończeniu tam walk, w lipcu 1945 roku.
Już po II wojnie światowej M26 otrzymał oficjalną nazwę General Pershing, na cześć generała Johna J. „Black Jacka” Pershinga, który dowodził Amerykańskim Korpusem Ekspedycyjnym (AEF) we Francji podczas I wojny światowej.
W maju 1946 roku M26 przeklasyfikowano i zaliczono do czołgów średnich, gdyż w US Army przewidywano w tym czasie opracowanie czołgów znacznie większych i cięższych. W myśl nowej klasyfikacji czołgi lekkie mogły ważyć do 25 t, a wszystkie czołgi o masie od 26 do 55 t uznano za średnie. Masa czołgów ciężkich wynosiła od 56 do 85 t, natomiast czołgi ważące od 86 t określano mianem superciężkich.
Mimo że w początkach wojny amerykańskie wojska pancerne nie przejawiały większego zainteresowania czołgami ciężkimi, to Departament Uzbrojenia zainicjował we wrześniu 1943 roku prace projektowe nad kolejnym typem takiego czołgu. Wyniki analiz wskazywały, że po zaplanowanej inwazji w Europie Zachodniej jednostki armii amerykańskiej natrafią tam na system fortyfikacji wzdłuż granic Niemiec, znany jako Wał Zachodni albo Linia Zygfryda. Mając to na względzie, Departament Uzbrojenia przewidywał potrzebę opracowania nowego czołgu ciężkiego z działem zdolnym do rozbijania grubych betonowych ścian.
Departament Uzbrojenia przewidywał budowę ciężkiego czołgu, wyposażonego w działo 105, chroniony przez odlewany pancerz czołowy o grubości ponad 200 mm. W czołgu, oznaczonym jako T28, nie przewidywano zastosowania obrotowej wieży. Pojazd był również pozbawiony współosiowego, sprzężonego z uzbrojeniem głównym karabinu maszynowego.
Ponieważ T28 miał być pojazdem bezwieżowym, od marca 1945 roku tego wozu bojowego nie określano już mianem czołgu ciężkiego. Nieco później wprowadzono oznaczenie 105 mm GMC (Gun Motor Carriage – działo samobieżne) T95. Dopiero w maju 1945 roku rozpoczęto montaż dwóch egzemplarzy T95. Wkrótce potem projekt anulowano.
Należy także wspomnieć o planach opracowania czołgu dorównującemu parametrom niemieckiego Tygrysa. Jeden z nich, uzbrojony w armatę kalibru 105 mm w wieży, otrzymał oznaczenie T29, a drugi, oznaczony symbolem T30, w działo 155 mm w wieży. Wieże tych czołgów ciężkich były całkowicie odlewane.
W marcu 1945 roku Komisja Uzbrojenia wybrała 6-miejscowy T29 i zarekomendowała wyprodukowanie 1200 sztuk czołgu. Jednak zakończenie walk w Europie, a przede wszystkim kapitulacja Japonii w sierpniu 1945 roku, spowodował wstrzymanie programu T29; powstał tylko jeden egzemplarz tego 70-tonowego pojazdu, a drugi znajdował się wtedy w trakcie budowy.
Brak zainteresowania US Army projektami rozwoju broni pancernej w okresie międzywojennym sprawił, iż dopiero u progu II wojny światowej rozpoczęto prace nad stworzeniem amerykańskich czołgów. Priorytetowe potraktowanie budowy średniego czołgu oraz niechęć dowództwa amerykańskich wojsk pancernych do ciężkich czołgów doprowadziło do tego, iż pierwsze amerykańskie ciężkie czołgi trafiły na front dopiero na początku 1945 roku, kiedy wojna w Europie zmierzała do końca.
Wybrana literatura:
M. Green – Amerykańska broń pancerna w II wojnie światowej
A. Zasieczny - Czołgi II wojny światowej
Inne tematy w dziale Kultura
