Oszczędzanie na emeryturę. Świadczenie z ZUS

Emerytura w ramach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych stanowi I filar zabezpieczenia emerytalnego. Aktualnie wiek emerytalny wynosi sześćdziesiąt lat dla kobiet i sześćdziesiąt pięć lat dla mężczyzn.

Rozpoczynamy cykl artykułów na temat oszczędzania na emeryturę. Dziś pierwszy odcinek - o emeryturze w ramach  ZUS.

W ramach powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych każdy ubezpieczony – urodzony po 1948 roku – posiada indywidualne konto emerytalne w ZUS. Ewidencjonowane są na nim wszystkie wpłacone składki oraz kapitał początkowy.

Emerytura dla osób, które urodziły się przed 1 stycznia 1949 r. 

Aby uzyskać emeryturę, trzeba mieć rozwiązany stosunek pracy i udokumentować wymagany staż ubezpieczeniowy, który wynosi:

• 20 lat dla kobiety
• 25 lat dla mężczyzny

Na staż ubezpieczeniowy składają się:

• okresy składkowe, czyli okresy Twojej aktywności zawodowej (np. pracy na podstawie umowy o pracę) oraz
• okresy nieskładkowe, czyli okresy, za które nie były opłacane składki na ubezpieczenia społeczne, ale z uwagi na ich specyfikę są uwzględniane w stażu ubezpieczeniowym (np. pobieranie zasiłku opiekuńczego albo chorobowego, czy też nauka w szkole wyższej).

ZUS ustalając staż ubezpieczeniowy okresy nieskładkowe ograniczy do 1/3 udowodnionych okresów składkowych.

Jeśli okresy składkowe i nieskładkowe są niewystarczające do przyznania emerytury, to ZUS może także uwzględnić również tzw. okresy uzupełniające, czyli takie, którymi uzupełnimy brakujący okres pomiędzy stażem ubezpieczeniowym a stażem uprawniającym do emerytury. Są to np. okres pracy w gospodarstwie rolnym lub prowadzenia tego gospodarstwa albo okres pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, do której prawo ustało w związku z odzyskaniem zdolności do pracy.

Ta emerytura jest objęta gwarancją najniższej emerytury. Oznacza to, że w sytuacji, gdy obliczona przez ZUS wysokość emerytury okaże się niższa niż wysokość najniższej emerytury, to jej wysokość zostanie podniesiona do wysokości najniższej emerytury.

Najniższa emerytura wynosi obecnie 1200 zł.

Emeryturę mogą również otrzymać osoby o krótszym stażu ubezpieczeniowym, ale musi to być minimum 15 lat dla kobiety i 20 lat dla mężczyzny. Ta emerytura nie jest objęta gwarancją najniższej emerytury.

Emerytura - wymagane dokumenty

• Wniosek o emeryturę – można go pobrać ze strony www.zus.pl lub zalogować się do Platformy Usług Elektronicznych ZUS (PUE), by złożyć wniosek elektronicznie. Formularz wniosku jest również dostępny w punkcie informacyjnym w każdym urzędzie ZUS .
• Informacja dotycząca okresów składkowych i nieskładkowych.
• Dokumenty potwierdzające okresy m. in.: pracy/ prowadzenia działalności pozarolniczej/ służby wojskowej/ pobierania zasiłku dla bezrobotnych/ urlopu wychowawczego/ nauki w szkole wyższej.
• Dokumenty potwierdzające osiągane wynagrodzenie.

Dokumenty składamy nie wcześniej niż na 30 dni przed spełnieniem ostatniego z warunków wymaganych do przyznania świadczenia. Jeżeli wniosek zostanie złożony wcześniej, organ rentowy wyda decyzję o odmowie prawa do świadczenia, wskazując, które warunki nie zostały spełnione. Jeżeli wniosek zostanie złożony w kolejnych miesiącach po spełnieniu warunków do emerytury, prawo do świadczenia zostanie ustalone od miesiąca zgłoszenia wniosku.

Wniosek można złożyć:

• osobiście lub przez pełnomocnika w dowolnym oddziale ZUS (pisemnie lub ustnie do protokołu)
• za pośrednictwem: poczty, płatnika składek, polskiego urzędu konsularnego
• w formie dokumentu elektronicznego przez PUE

Emerytura w wieku powszechnym dla urodzonych po 31 grudnia 1948 r.

Aby uzyskać emeryturę, trzeba ukończyć powszechny wiek emerytalny:

• 60 lat dla kobiet
• co najmniej 65 lat dla mężczyzn

Mieć opłacone składki z tytułu ubezpieczenia społecznego lub ubezpieczenia emerytalnego i rentowych przynajmniej za jeden dzień, np. jako pracownik, osoba prowadząca działalność pozarolniczą, a także osoba, która przed wejściem w życie ustawy podlegała ubezpieczeniu społecznemu lub zaopatrzeniu emerytalnemu (warunek ten nie jest spełniony przez osoby, które podlegały wyłącznie ubezpieczeniu społecznemu rolników w KRUS).

Jeśli osiągniesz wiek emerytalny podczas pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, nie musisz składać wniosku o emeryturę. ZUS sam przyzna świadczenie.

Emerytura zostaje przyznana od miesiąca, w którym złożysz wniosek - jednak nie wcześniej niż od dnia, w którym ukończysz powszechny wiek emerytalny.

Dokumenty wymagane do emerytury

• Wniosek o emeryturę – można go pobrać ze strony www.zus.pl lub zalogować się do Platformy Usług Elektronicznych ZUS (PUE), by złożyć wniosek elektronicznie. Formularz wniosku jest również dostępny w punkcie informacyjnym w każdym urzędzie ZUS .
• Informacja dotycząca okresów składkowych i nieskładkowych.
• Dokumenty potrzebne do ustalenia/ponownego ustalenia kapitału początkowego.

Wniosek można złożyć:

• osobiście lub przez pełnomocnika w dowolnym oddziale ZUS (pisemnie lub ustnie do protokołu)
• za pośrednictwem: poczty, polskiego urzędu konsularnego
• w formie dokumentu elektronicznego przez PUE

Dokumenty można złożyć nie wcześniej niż na 30 dni przed spełnieniem ostatniego z warunków wymaganych do przyznania świadczenia. Jeżeli wniosek zostanie złożony wcześniej, organ rentowy wyda decyzję o odmowie prawa do świadczenia wskazując, które warunki nie zostały spełnione.

Jeżeli wniosek zostanie złożony w kolejnych miesiącach po spełnieniu warunków do emerytury, prawo do świadczenia zostanie ustalone od miesiąca zgłoszenia wniosku.

Indywidualne konto w ZUS

Wpłacone składki można sprawdzić na indywidualnym koncie w ZUS. Są one waloryzowane – wskaźnik zależy od poziomu zatrudnienia i przeciętnej wysokości wynagrodzenia w gospodarce. Im więcej osób płaci składkę emerytalną i im wyższe są nasze płace, tym wyższa jest waloryzacja.

Środki gromadzone na subkoncie w ZUS są waloryzowane według średniego nominalnego wzrostu PKB z ubiegłych pięciu lat. Niemożliwa jest w ZUS tzw. nieujemność stopy waloryzacji - w przeciwieństwie do OFE, gdzie wartość jednostki rozrachunkowej może ulec obniżeniu, np. gdy spada wartość akcji lub obligacji (korporacyjnych, samorządowych) znajdujących się w portfelu OFE.

Jak obliczyć emeryturę?

Gdy osiągniesz wiek emerytalny, masz prawo przejść na emeryturę. Jest to jednak Twój wybór, a nie obowiązek. Warto, abyś wcześniej obliczył kwotę prognozowanej emerytury i wybrał najkorzystniejszy moment zakończenia aktywności zawodowej. Możesz skorzystać z kalkulatora na Platformie Usług Elektronicznych ZUS (PUE ZUS), na www.zus.pl albo z pomocy doradcy emerytalnego w każdej placówce ZUS.

Aby obliczyć wysokość emerytury, musisz zsumować:

• zwaloryzowane składki emerytalne (zgromadzone po 1998 roku)
• zwaloryzowany kapitał początkowy (zgromadzony przed 1999 rokiem)
• kwoty zapisane na subkoncie (składki i środki przekazane przez OFE)

Następnie sumę tę musisz podzielić przez średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku, w którym będziesz przechodzić na emeryturę. Średnie dalsze trwanie życia jest to wielkość statystyczna, która określa przeciętny okres, jaki upływa od ustalenia prawa do emerytury do śmierci.

ZUS co roku waloryzuje Twoje składki (zapisane na koncie i subkoncie), kapitał początkowy, środki przekazane przez OFE, czyli mnoży je przez odpowiedni wskaźnik i zwiększa w ten sposób ich wartość. Oznacza to, że zgromadzone pieniądze na koncie emerytalnym, które prowadzi ZUS, nie tracą na wartości.

Im dłużej będziesz pracować, tym wyższą otrzymasz emeryturę. Odłożysz więcej składek, które będą waloryzowane, a twoje średnie dalsze trwanie życia (przez które dzieli się zgromadzone składki emerytalne i kapitał początkowy po waloryzacji) będzie niższe.

Z danych ZUS wynika, że przeciętne świadczenie emerytalno-rentowe w pierwszej połowie 2019 r. wyniosło 2 236,84 złotych brutto. 

ja