Wartości cywilizacyjne a kwinkunks Konecznego

Porównania i definicje oparte są na podstawie konstatacji o współistnieniu bytów kształtujących naszą rzeczywistość.

Bytami są zarówno ludzie (osoba – osobny byt), jak i inne istoty żywe. Także twory mentalne, które da się zaklasyfikować poprzez wyróżnienie cech przynależnych bytom.

Jakie zatem cechy mogą charakteryzować byty?

Na pewno prawda, gdyż, jak to wcześniej napisałem, (powołując się na Powszechną Encyklopedię Filozofii), jest to Boże Zamierzenie związane z powołaniem danego bytu do istnienia.

Jednak nie wszystkie byty są bezpośrednio dziełem Stwórcy; człowiek jako Dziecko Boże, powołany do istnienia na wzór i podobieństwo Ojca, także posiada zdolności kreacyjne. Jedną z form wyzwalania kreatywności jest świadome kształtowanie relacji z otoczeniem, a cywilizacja to przecież uregulowanie form życia zbiorowego.

Zatem, aby uznać cywilizację za byt, należy określić jej prawdę, czyli cel istnienia.

(W tej notce nie zamierzam wyłuszczać celów istnienia (prawd) poszczególnych cywilizacji; tu jedynie zaznaczam cechy konieczne dla określenia cywilizacji – ustroju współżycia społecznego, za byt).

Poprzez analogię do bytów z otaczającej nas rzeczywistości, każdy byt musi mieć swój strój, czyli formę umożliwiającą realizację celu (prawdy). Czyli kształt materialny, lub inaczej ciało. Byty niematerialne też mają swój strój organizacyjny; jeśli takim bytem jest szkoła, to ma ona swą siedzibę, kadrę nauczycielską, program działania i poszczególne grupy nauczanej młodzieży – to przykład rozumiany partykularnie, gdyż nawet szkoła może mieć różne formy organizacyjne, a nawet oznaczać sposób prezentacji pewnych poglądów.

W przypadku cywilizacji strojem jest forma organizacyjna i zasady postępowania umożliwiające realizację prawdy; pojawiać tu się mogą istotne dylematy związane z realizacją celów cząstkowych, gdzie metody ich realizacji mogą być wątpliwe, co do zgodności z prawdą. Łatwo „droga na skróty” przeradza się w utknięcie na manowcach. Kwestia wymaga bliższego wyjaśnienia i być może poświęcona jej zostanie cała notka.

W skrócie strój organizacyjny, to nic innego jak droga realizacji celu.

Jeśli np. celem (prawdą) istoty ludzkiej jest rozwój aż do stanu zbliżonego do świadomości Ojca, to drogą jest budowa ciała i w dalszej części powiększania wiedzy i rozumienia aż do osiągnięcia pełnej świadomości.

W podobnych kategoriach należy traktować inne byty.

Trzecim elementem istotnym dla określenia bytu jako odrębność, jest sposób kontaktu z otoczeniem. Ten kontakt musi mieć charakter integralnie osobny. Ręka dotykając do czegoś nie jest bytem odrębnym; jest sposobem kontaktu z otoczeniem osoby ludzkiej. Dlatego w literaturze pojawiają się określenia, że odpowiedzialną za skutki działania miecza nie jest ręka, która nim włada, ale osoba zawiadująca ręką.

Nasze reakcje na bodźce otoczenia – to nic innego jak życie, bo przecież nasze życie jest właśnie reagowaniem na bodźce otoczenia.

W kontekście powyższego warto zastanowić się nad znaczeniem słów Chrystusa: „Jestem Drogą, Prawdą, Życiem”.

Jak zatem kwinkunks Konecznego koresponduje z bytem jakim jest cywilizacja?

Wniosek jest dość oczywisty: określenia kwinkunksa (prawda, dobro, piękno, dobrobyt, zdrowie), nie są wartościami kształtującymi cywilizację, ale są bardzo dobrym narzędziem do porównań cywilizacyjnych.

- prawda, cel cywilizacyjny, to podstawowy element porównania,

- dobro – nie ma charakteru bytu, ale pozwala oceniać wszelkie działania względem prawdy; jest miarą zgodności z prawdą.

- piękno jest innym sposobem oceny działania, kiedy to dokonujemy tej oceny nie tylko względem zgodności z prawdą bytu, ale także Miłością – pragnieniem współistnienia, a więc przyczyną naszego istnienia. Wszak Miłość jest pierwsza…

- dobrobyt i zdrowie – to cele pośrednie pozwalające na ocenę stroju cywilizacyjnego.

Dopiero po przedstawieniu wskazanych zależności – można zastanawiać się nad porównaniami cywilizacyjnymi, a ich rozumienie staje się logiczne i jasne. O tym w następnych notkach.