Jak zostać Gejszą...?

Jak zostać Gejszą...?

 

Słowo „geisha”

pochodzi od połączenia dwóch japońskich słów „gei” oraz „sha”. „Gei” to wyraz o wielu znaczeniach, na przykład rzemiosło, sztuka czy umiejętność.  „Sha” to  tylko sufiks, czyli cząstka słowotwórcza wyrazu występująca po jego rdzeniu.

Geisha oznacza zatem człowieka sztuki. Inną nazwą, za pomocą której określa się kobietę sztuki jest zwrot „Geiko”. Geiko – to sformułowanie jest charakterystyczne dla Kioto, gdzie poziom szkolenia gejsz jest najwyższy i oznacza najbardziej wszechstronnie wyszkoloną adeptkę tej sztuki.

Historia kobiet sztuki sięga roku 794. Wtedy po raz pierwszy pojawiły się tancerki - kurtyzany Shiraboshi. Shiraboshi śpiewały ballady i pieśni oparte na modlitwach buddyjskich oraz wykonywały tańce, które później stały się modne wśród urzędników dworskich, mnichów i giermków. Shiraboshi można więc uznać za protoplastki gejsz.

W epoce Heian, wyróżniały się one charakterystycznym strojem. Nosiły białe szaty mężczyzn, a ich tańce były zarówno święte jak i nasycone erotyzmem.

Słowo „geisha” pojawiło się dopiero w Tokio w erze Gennoku. W historii Japonii jest to czas odizolowania się kraju kwitnącej wiśni od innych państw. Wtedy powstawały i rozwijały się miasta, miasteczka oraz kwitła kultura mieszczańska. Mieszczanie, którzy nie zajmowali się polityką, nie mieli dostępu do feudalnej klasy rządzącej,  oddawali się urokom życia codziennego, a dzielnice gejsz przeżywały prawdziwy rozkwit.

Istnieje również legenda o bogini słońca Amaterasu, zawierająca informacje o początkach zawodu gejszy.  

Amaterasu

Bogini Amaterasu rozzłościła się na swego brata Susanoo-no-mikoto, który zniszczył groble pomiędzy jej polami ryżowymi oraz wkradł się do jej pałacu gdzie w tajemnicy rozrzucił swoje ekskrementy. Potem wyśledziwszy Amaterasu tkającą ubrania w świętej komnacie, wybił dziurę w dachu i wrzucił tam niebiańskiego srokatego konia, odartego ze skóry. Amaterasu ze strachu i obrzydzenia uciekła do jaskini, pogrążając w ciemnościach całą Krainę Pośród Pól Trzcinowych. Jaskinię opuściła dopiero będąc pod urokiem tańca Ama-no-uzume-no-mikoto, przodkini rodu Sarume.

Bogini Amaterasu jest ważną postacią dla gejsz, ponieważ taniec Ama-no-uzume-no-mikoto, który uratował całą Japonię od ciemności, zajmuje w ich artyźmie wyjątkowe miejsce. Dlatego kandydatka na przyszłą gejszę, składa obietnice posłuszeństwa starszej gejszy, czyli siostrze, w pomieszczeniu, gdzie widnieje wizerunek bogini słońca.

W dzisiejszej Japonii miejscem gdzie toczy się życie gejsz, są japońskie dzielnice kwiatów, zwane hanamachi.

Dzielnice te są wydzielonymi rewirami miasta z własną administracją. Charakterystycznymi miejscami w dzielnicy kwiatów są herbaciarnie, które posiadają przesuwane okna i drzwi wejściowe, a na parterze są pokryte delikatnie tkanym ratanem lub bambusowymi żaluzjami. Wewnątrz znajdują się ozashiki, czyli sale bankietowe. Podłogi są tam wyłożone tatami czyli delikatnie tkanymi matami ze słomy ryżowej. Jest też salka zwana tokonomą, w której zawiesza się zwoje ozdobione białymi i czarnymi znakami pisma. Pawilon herbaciany wyróżniają lśniące drewniane korytarze oraz mały stylowy dziedziniec. Centralne miejsce zajmują tam gejsze.

Życie w hanamachi, to nie tylko trud wkładany w zdobycie określonych umiejętności artystycznych gejszy, ale także obowiązek ustawicznego nabywania wiedzy, przestrzeganie reguł i procedur oraz zwyczajów panujących w hanamachi.

Takie podejście do życia jest nie tylko typowe dla dzielnic gejsz, ale i dla całego kraju kwitnącej wiśni. W Japonii człowiek poddaje się wewnętrznej dyscyplinie w każdej dziedzinie życia społecznego i prywatnego.

Patrząc na życie w dzielnicach hanamachi można by odnieść wrażenie, że są to miejsca, które w krajach zachodu nazywane są dzielnicami rozpusty. Są to bowiem miejsca, gdzie kobiety oczekują na spotkania z bogatymi mężczyznami w zamian oferując swoje towarzystwo. Wydawało by się, że ta cała otoczka tajemniczości i kultury, stanowi jedynie przykrywkę, pod którą kryje się po prostu prostytucja. Wystarczy jednak uważnie popatrzyć, aby dostrzec różnice między gejszą a prostytutką z kultury zachodniej.

Droga jaką musi przejść kobieta pragnąca zostać gejszą jest niezwykle trudna.

Pierwszy etap nazywa się shikomi.

Shikomi to najniższa ranga, jaką się pełni, zanim zostanie się gejszą. Shikomi sprząta wspólny dom (okiya), szoruje podłogi, składa kimona, czyści obuwie, przygotowuje posiłki. Do wszystkich odnosi się z szacunkiem. Poza tym uczęszcza na lekcje dla gejsz.

Na tym wstępnym etapie należy, dbać o schludny wygląd, uczyć się podstaw tańca, gry na samisenie, bębenku i flecie.  Musi się też przywyknąć do mieszkania w tradycyjnym środowisku tatami i noszenia tradycyjnych strojów. Okres ten trwa około roku.

Jest to również okres psychologicznej próby. Kandydatka na gejszę, musi całkowicie zerwać kontakty z rodziną i rozpocząć nowe życie w hanamachi, mieszkając w okiya (dom gejsz), razem z wykształconymi już, doświadczonymi geiko, maiko oraz właścicielką domu. Etap ten kończy się egzaminem sprawdzającym umiejętności.

Po zdaniu egzaminu przyszła geiko staje się minarai.

Zobacz różnicę wyglądu shikomi i minarai:

 

Strój/ wygląd shikomi

 

Strój/wygląd minarai

Minarai to krótki okres, trwający około miesiąca, który charakteryzuje się zmianą wyglądu młodej dziewczyny.

Obowiązki w okresie minarai to: dalsze uczęszczanie na lekcje dla gejsz (lekcji nie wolno opuszczać),uczestniczenie w przyjęciach, nauka poprzez obserwację, noszenie białego makijażu zwanego oshiroi. Twarz młodej dziewczyny zostaje pomalowana na biało, co może sprawiać wrażenie sztuczności, ale jest prawdziwym dziełem sztuki. Obowiązkiem jest noszenie fryzury wareshinobu, która jest bardzo kosztowna. Na wareshinobu wkłada się cały las grzebieni, wiszących ozdób, szpilek i jedwabnych wstążek, które pokrywają głowę.  Dlatego aby jej nie zniszczyć minarai muszą spać na malutkich poduszeczkach umieszczonych na specjalnej podstawce.

Przemiana jaką się przechodzi minarai ma na celu uwidocznienie kobiecej urody. Ale gejsze na przykład nie mogą nosić kolczyków. Zakaz ten już od wieków panuje w Japonii. Tradycja zabrania przekłuwania jakiejkolwiek części ciała i pochodzi z rygorów okresu konfucjanizmu. Wtedy utrzymanie ciała nietkniętego aż do śmierci było podstawowym obowiązkiem człowieka, który w ten sposób dziękował rodzicom, twórcom tego ciała.

Spośród wyżej wymienionych atrybutów wyróżniających minarai od innych etapów, nie należy zapomnieć o kimonie.

Kimono minarai jest podobne do kimona maiko, których kimona różnią się od zwykłych japońskich kimon zarówno pod względem rodzaju materiału jak i sposobu zakładania.

 

Maiko

W tradycji japońskiej kimono zyskało swoją wyrazistą pozycję w epoce Heian. Posiada ono swoistą wymowę, dzięki krojowi, kolorystyce i symbolice odniesionej do pór roku. Jak każdy rodzaj ubioru, pełni również ważną funkcje informacyjną w życiu społecznym. Przekazuje pewne komunikaty. Przemawia mową pór roku, kolorów, krojem, wzorami, symboliką wiązania sznurów hine i pasa obi. Ważnym uzupełnieniem tego symbolicznego kodu komunikacyjnego jest odpowiedni sposób poruszania się i gestykulacji.  

Współcześni Japończycy ubierają się na wzór zachodni a jedynymi miejscami, w których zwyczaj tradycyjnego ubierania się przetrwał zalew mody zachodniej, są dzielnice gejsz.

Po ukończeniu okresu minarai, zaczyna się etap, w którym dziewczyna staje się maiko.

Maiko oznacza kobietę tańca. Bycie maiko oznacza już bycie pełnoprawną mieszkanką hanamachi.

Ceremonia dzięki, której przyszła gejsza staje się maiko nosi nazwę san-san-kudo. Polega ona na wypiciu przez maiko 3 małych kieliszków sake ze swoją starszą siostrą, której zadaniem jest wprowadzić ją w tę cześć tajemnic hanamachi, których jeszcze nie poznała. Podczas tej uroczystości maiko otrzymuje nowe imię, którego część wywodzi się od imienia geiko. Musi także dbać o swoją fryzurę, której przygotowanie jest bardzo pracochłonne i kosztowne, oraz nauczyć się bezbłędnie przygotowywać makijaż.

Maiko musi dbać o swój wygląd i kosztowne kimono oraz obi, musi też już umieć poruszać się z gracją, zasłaniać zęby gdy się śmieje, zadowalać swych klientów i utrzymywać dobry kontakt z mieszkankami Okiya.

 Wyróżnia się 5 etapów maiko:

 - hanninmae

 - ichininmae

 - nininmae

 - sanninmae

 - yonninmae

 Jeśli maiko jest już doświadczona w pełnieniu swoich obowiązków, zostaje geiko.

 

Ceremonią symbolizującą przemianę maiko w geiko, do końca II wojny światowej, była praktyka mizuage.

Mizuage polegała na inicjacji seksualnej przyszłej gejszy ze swoim patronem, zwanym danna. Współcześnie moglibyśmy określić go mianem sponsora. Kiedyś danna był biegły w sztukach tradycyjnych, poświęcał dużo czasu i pieniędzy na spotkania z geiko. Z geiko wymieniał się wiedzą, a także subtelnie i delikatnie zajmował się jej edukacją, przez co miała szansę stać się ideałem wszechstronnie wykształconej kobiety. Osobą, która mogła dokonać defloracji młodej maiko mógł być jedynie mężczyzna o odpowiedniej pozycji, dobrze znany w społeczności hanamachi i cieszący się zaufaniem jako osoba, która potraktuje z należyta uwagą niedoświadczoną dziewczynę. Współcześnie ta praktyka nie jest już kontynuowana, a życie seksualne geiko jest jej prywatną sprawą. Za ceremonię przemiany w geiko, obecnie uważa się Erikae .

 

 

Charakteryzuje się ona zmianą szkarłatnego kołnierza kimona, który zostaje odpruty i zastąpiony białym.

 Poza nauką etykiety, gejsza przechodzi również szkolenie artystyczne. Tachikata to specjalizacja w tradycyjnym tańcu. Grę na instrumentach i recytowanie japońskich pieśni określa się mianem jikata. Instrumenty na jakich grają gejsze to: taiko, czyli bębenek w kształcie klepsydry, kotsuzumi mały ręczny bębenek wykonany z końskiej skóry, okawa będący dużym bębnem, wydający specyficzny przytłumiony dźwięk, fue, czyli bambusowy flet, shamisen, instrument posiadający 3 struny, wywodzący się z Chin. Umiejętność gry na tym instrumencie opanowały tylko nieliczne gejsze.

Oprócz umiejętności gry na instrumentach geiko znają sztukę kaligrafii shodo, ikebanę czyli sztukę układania kwiatów zwaną kado, ceremonię herbacianą czyli sado, której głównym celem nie jest przyjemność wynikająca ze smakowania naparu herbacianego, lecz zaprezentowanie zaproszonym gościom pewnych zasad i reguł zachowania, podkreślających między innymi osobistą kulturę gospodarza. Należy tu odpowiednie powitanie, przygotowanie naparu, właściwe trzymanie czarki z herbatą, podziwianie pięknych kompozycji z ikebany, a także radowanie się zapachem palących się kadzidełek.

I na koniec pytanie:

Czy gejsza jest prostytutką?

Aby ukazać tę drażliwą kwestię, spójrzmy na to z szerszej perspektywy. Należy zacząć od rozróżnienia na prostytutki, tradycyjne japońskie kurtyzany i gejsze. Jeśli chodzi o kurtyzany to były to wykształcone prostytutki wyższej kategorii. Często uważa się je, obok tancerek shiraboshi, za poprzedniczki profesji gejsz, ze względu na posiadane przez nie umiejętności artystyczne. Spotkanie z kurtyzaną przybierało formę ceremonii składającej się z 3 etapów, najpierw ona prezentowała swoje umiejętności jako tancerka, artystka grająca na jakimś instrumencie lub śpiewaczka. Drugi etap polegał na częstowaniu gościa eleganckim posiłkiem. I wreszcie trzeci etap: kurtyzana zostawała z gościem sam na sam To co wpływało na wyższą rangę kurtyzan niż pospolitych prostytutek, to prócz ich umiejętności artystycznych, była sztuka kochania. Gdy prostytutki obnażały swoje ciało podczas aktu seksualnego, kurtyzana nie zdejmowała kimona. Klient również nie mógł pozwolić sobie na całkowite obnażenie się przed nią. Tymczasem gejsza w przeciwieństwie do kurtyzany czy prostytutki nie musiała uprawiać stosunku seksualnego ze swoim klientem, choć nie było i nadal nie jest to wykluczone, ale jest to jej prywatną sprawą.

Świat hanamachi, jest bajeczny, urokliwy i pełen tajemnic. A jak wiemy tam, gdzie kryją się tajemnice nic nie jest w pełni jasne i oczywiste. To tajemnice przyczyniają się do powstawania najróżniejszych opowieści na temat japońskich gejsz.

 

Taniec maiko i geiko

 

http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,7054