Tanka i haiku. Różnice i podobieństwa

Tanka i haiku

Tanka (jap.短歌tanka?, "krótka pieśń", "krótki wiersz"), to jedna z najstarszych form poezji japońskiej (oryginalnie - jeden ze stylów „waka”), powstała około VI wieku.

Każda tanka składa się z pięciu nierymowanych wersów, w sumie z 31 sylab, ułożonych w pierwszej części wiersza (kami-no ku) w wersy według schematu 5 + 7 + 5 sylab, a w drugiej części (shimo-no ku) według schematu 7 + 7 sylab. Początkowe wersy zawierają opis przyrody lub doznań emocjonalnych a dwa końcowe stanowią refleksyjną puentę.

Tanka jest jedną z najżywotniejszych form poezji japońskiej, uprawianą również obecnie.

Tanka jest to właściwie haiku z dodatkową, refleksyjną puentą.

Obecnie termin „waka” jest używany jako synonim „tanka”.

Tanka i haiku. Różnice i podobieństwa

Przykłady klasycznej „tanki”:

"są takie miejsca

które odwiedzasz chętnie

z bijącym sercem

w mojej pamięci również

ukryte są wspomnienia"

(autor:Robert Bogusław Nowak)

Tanka i haiku. Różnice i podobieństwa

„odchodzi lato

dlaczego bardzo mi żal

woni jaśminu

- znajome ścieżki wśród drzew

mgła jesienna spowija”

(autor:Robert Bogusław Nowak)

Tanka i haiku. Różnice i podobieństwa

„Na co mam czekać

po co cierpieć z tęsknoty

w górach wysokich

gdzieś do skalnej pościeli

chcę umrzeć przytulona”

Tanka i haiku. Różnice i podobieństwa

„spalana nocą

miłość czerwieni się w nas

spopielona dniem

nie umrze choć tego chce

- każe wygonić myśli”

Tanka i haiku. Różnice i podobieństwa

Haiku

Haiku składa się z17 sylabpodzielonych na trzy części znaczeniowepo 5, 7 i 5 sylab.

Oryginalne haiku pisane po japońsku składa się z jednej ciągłej linijki, a podział na trzy wersy stosuje się tylko w transliteracji tekstu japońskiego oraz w utworach w językach innych niż japoński. Ponadto poeci piszący w innych językach, ze względu na ich odmienną budowę, często nie stosują japońskiego metrum, zachowując jednak ducha tej sztuki. Na przykład Czesław Miłosz przełożył (na podstawie dosłownego tłumaczenia z japońskiego) na polski język poezji wybrane utwory klasycznego haiku, w których zachował tylko podział na trzy wersy. Wszystkie haiku przełożone na język polski przez Czesława Miłosza ukazały się już w moich poprzednich notkach:

http://blogpanienki.salon24.pl/512405,haiku-w-tlumaczeniu-czeslawa-milosza-cz-1

http://blogpanienki.salon24.pl/512641,haiku-w-tlumaczeniu-czeslawa-milosza-cz-2

http://blogpanienki.salon24.pl/512776,haiku-w-tlumaczeniu-czeslawa-milosza-cz-3

http://blogpanienki.salon24.pl/513032,haiku-w-tlumaczeniu-czeslawa-milosza-cz-4

http://blogpanienki.salon24.pl/514406,haiku-w-tlumaczeniu-czeslawa-milosza-cz-5

http://blogpanienki.salon24.pl/515923,haiku-w-tlumaczeniu-czeslawa-milosza-cz-6

http://blogpanienki.salon24.pl/517279,haiku-w-tlumaczeniu-czeslawa-milosza-cz-7

Ważnymi elementami klasycznego haiku są:

kigo – ("słowo na temat pory roku") odniesienie do pory roku lub dnia

kireji – ("cięcie") podział wiersza na dwie w pewnym stopniu niezależne części (w językach innych niż japoński zaznaczane myślnikiem, wykrzyknikiem, etc.)

Haiku jest związane z filozofią zen,

która w sztuce zakłada operowanie paradoksem, subtelnością, estetycznym minimalizmem i wyzbyciem się własnego ja.

Najlepsze haiku często świadomie nie pozwalają na jakąkolwiek konkretną interpretację, a jednak pozostawiają w odbiorcy ulotne, refleksyjne odczucie, które chciał przekazać poeta.

Tanka i haiku. Różnice i podobieństwa

Przykłady:

„odchodzi lato

dlaczego bardzo mi żal

woni jaśminu”

Tanka i haiku. Różnice i podobieństwa