W Święto 3 Króli przypominam sylwetkę Króla Trójmiasta - Nikodema Skotarczaka

W Święto 3 Króli, przypominam sylwetkę Króla Trójmiasta, Nikosia. Źródło: Wikipedia

*Zdjęcie Nikosia w tym wpisie pochodzi z Wikipiedii (a źródłem: okładka książki Edyty Skotarczak, Nikoś Ruletka życia)

Nikodem Skotarczak, ps. „Nikoś” (ur. 29 czerwca 1954 w Gdańsku, zm. 24 kwietnia 1998 w Gdyni) – polski gangster, biznesmen i działacz sportowy.

Życiorys

Urodził się i dorastał w Gdańsku. Pracował w Gdańsku jako ochroniarz w nocnym klubie „Lucynka”. Z wykształcenia był ogrodnikiem[1]. Był także na początku swojej kariery ochroniarzem „Mecenasa” – największego pasera z Trójmiasta. Michał Antoniszyn ps. Mecenas dostrzegł potencjał Nikosia i później przez wiele lat razem współpracowali. Nikoś wyjechał do Budapesztu, gdzie z kolegami handlował walutą i różnymi artykułami, które sprowadzali do Polski[2].
W połowie lat 70. stał się cinkciarzem oraz założył pierwszą zorganizowaną grupę przestępczą zajmującą się przemytem kradzionych samochodów z Niemiec i Austrii do Polski, ale oficjalnie próbowano udowodnić mu paserstwo zaledwie dwudziestu kilku samochodów. Na początku lat 80. był sponsorem Lechii Gdańsk, a po zdobyciu przez nią Pucharu Polski w sezonie 1982/1983, otrzymał z rąk Kazimierza Rynkowskiego, ówczesnego prezydenta miasta, tytuł „Zasłużonego dla Gdańska”. W połowie lat 80. wyemigrował do Niemiec Zachodnich, skąd nadal kierował przemytem kradzionych samochodów. Mieszkał z trzecią żoną w Hamburgu, gdzie był współwłaścicielem firmy „Skotex” oraz sklepu z elektroniką. W listopadzie 1986 przeniósł się z Hamburga do Berlina, gdzie w 1989 został zatrzymany przez policjantów podczas jazdy kradzionym samochodem marki Audi Coupé. Został za to skazany na karę 1 roku i 9 miesięcy pozbawienia wolności i został osadzony w więzieniu Moabit w Berlinie. 4 grudnia 1989, po niecałych trzech miesiącach odbywania kary, uciekł: podczas widzenia w zakładzie karnym Berlin-Tegel zamienił się ubraniami ze swoim bratem i spokojnie wyszedł. Na początku lat 90. powrócił do Polski nielegalnie przez Austrię. W drugiej połowie 1991 roku poznał w Krakowie swoją czwartą żonę – Edytę, z domu Mardyła. “Nikoś” był już wówczas bardzo znaczącym paserem samochodowym na dużą skalę. Nie jest tajemnicą, że samochody, które „sprowadzał” zza granicy na podstawione i chętne osoby, były sprzedawane między innymi przedstawicielom ówczesnych elit, w tym członkom lokalnych i centralnych struktur PZPR, a także milicjantom, przedstawicielom resortów, hierarchom kościoła i innym notablom, a jego działalność odbywała się poprzez jego liczne krajowe i międzynarodowe kontakty. Pomimo że podejrzewano go o kierowanie zorganizowaną grupa przestępczą w skład której wchodzili m.in. milicjanci, złodzieje, fałszerze dokumentów i właściciele warsztatów samochodowych, to na początku lat 90 na wniosek późniejszego szefa gdańskiego Centralnego Biura Śledczego Policji (CBŚ) majora Edmunda Muchy zakończono operację kryptonim „GRUDA” dotyczącą rozpracowywania jego grupy i sprawę oficjalnie umorzono – nie stawiając „Nikosiowi” żadnych zarzutów. Wtedy Nikodem Skotarczak zaczął inwestować także w legalne interesy. W tym czasie poszukiwany był listem gończym wydanym przez niemiecką policję za ucieczkę z więzienia i ukrywał się m.in. w Krakowie, gdzie poznał swoją ostatnią żonę Edytę. Nie przeszkadzało mu to przyjaźnić się i robić interesy z osobami z listy 100 najbogatszych Polaków (według tygodnika WPROST), ale także spotykać się towarzysko z wieloma innymi znanymi osobistościami, w tym sportowcami i aktorami[3].
W 1992 w Krakowie wymknął się z policyjnej obławy. W lipcu tego samego roku uciekł z policyjnego konwoju w Warszawie. Poszukiwany na podstawie listu gończego, przez kilka miesięcy ukrywał się. Został zatrzymany w lutym 1993 na Żoliborzu w Warszawie, pod zarzutem posługiwania się fałszywym paszportem i ucieczki z policyjnego konwoju. W 1993 roku został skazany na karę dwóch lat pozbawienia wolności. Zakład karny opuścił w lutym 1994 – oficjalnie za dobre sprawowanie, a w rzeczywistości dzięki łapówkom wręczanym funkcjonariuszom Służby Więziennej[1].
Po odzyskaniu wolności dalej inwestował w legalne interesy. Był też znany z tego, iż należące do znanych osób ukradzione samochody odzyskiwał za darmo. W październiku 1996 w ówczesnym Sądzie Wojewódzkim w Gdańsku rozpoczął się proces w sprawie Skotarczaka, oskarżanego przez śledczych z prokuratury m.in. o kierowanie grupą przestępczą zajmującą się kradzieżami samochodów. W 1994 roku w pałacu ślubów w Gdańsku Nikodem zalegalizował związek ze swoją czwartą żoną, Edytą Skotarczak. Świadkami byli Henryk Konopka (biznesmen i jeden z najlepszych polskich golfistów – przyjaciel Nikodema) oraz Renata Kurowska (żona Wojciecha Kurowskiego – znanego biznesmena i współzałożyciela firmy ubezpieczeniowej Hestia – przyjaciela Nikodema)[4].
Miał łącznie 5 dzieci z kilku związków z różnymi kobietami: z pierwszą żoną - syn Piotr, z drugiego małżeństwa - córka Natalia, ponoć córkę z przelotnej nieformalnej relacji z pewną tancerką - baletnicą oraz 2 dzieci - syna i córkę z ostatnią żoną Edytą[5][6].
W 1997 wystąpił w filmie pt. Sztos, debiucie reżyserskim Olafa Lubaszenki; zagrał w tym filmie rolę epizodyczną jako mężczyzna witający się z Erykiem (granym przez Jana Nowickiego)[7].
Żona Nikosia, w pierwszym wywiadzie udzielonym po 24 latach od zabójstwa męża stwierdziła wprost, że niektóre osoby były zainteresowane w kreowaniu jego nieprawdziwego, a krzywdzącego wizerunku, podczas gdy prawda jest nieco bardziej skomplikowana[8].
Strzelanina w agencji towarzyskiej w Gdyni
Grób Nikodema Skotarczaka
Został zastrzelony 24 kwietnia 1998, gdy około południa do agencji towarzyskiej „Las Vegas” mieszczącej się przy ul. Chwarznieńskiej 170a w Gdyni weszło dwóch zamaskowanych mężczyzn. Jeden z nich strzałami z małej odległości zabił Nikodema Skotarczaka i rykoszetem zranił jego przyjaciela i wspólnika Wojciecha K., ps. „Kura”, jednego z oficjalnych założycieli i współwłaściciela firmy ubezpieczeniowej Hestia[9]. "Nikoś" i "Kura" wraz ze swoimi żonami świętowali imieniny Wojciecha K., ps. Kura[10]. W klubie Las Vegas przebywały także żony „Nikosia” i „Kury”[11]. Śledztwo prowadzone przez prokuratorów z Prokuratury Okręgowej w Gdańsku – Janusza Kaczmarka i Konrada Kornatowskiego nie przyniosło rezultatów. Zabójcy, ani ewentualnych zleceniodawców, nie schwytano. Postępowanie umorzono. Śmierć Nikodema Skotarczaka mogła być też efektem jego konfliktu z członkami grupy pruszkowskiej, co potwierdzał w swoich zeznaniach świadek koronny Jarosław Sokołowski, pseudonim „Masa”[1]. Według innej teorii zleceniodawcą był gdańszczanin Daniel Zacharzewski, ps. „Zachar”[12].

W sprawie zabójstwa Skotarczaka, jako zleceniodawca, sądzony był także Krzysztof Jędrzejczak z łódzkiej „ośmiornicy”. Postępowanie umorzono jednak z powodu „rażących uchybień”, a proces ruszył ponownie w 2010[potrzebny przypis]. „Nikoś” został pochowany na cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku[13] (rejon I, polana I)[14].

Filmy
W 1996 powstał dokumentalny film telewizyjny Kraina złudzeń w reżyserii Wojciecha Szumowskiego, opowiadający o „Nikosiu”[15]. Dokument Wojciecha Szumowskiego Kraina Złudzeń otrzymał główną nagrodę na łódzkim Festiwalu Mediów ,,Człowiek w zagrożeniu" w 1996 roku[16].
W 2021 powstał film fabularny w reżyserii Macieja Kawulskiego pt. Jak pokochałam gangstera będący według reżysera inspirowany życiorysem „Nikosia”[17], który miał premiere 5 stycznia 2022 roku na serwisie streamingowym Netflix[18].
Film Macieja Kawulskiego wzbudził wiele kontrowersji - jak podaje tygodnik Angora w artykule z 13 lutego 2022 r.; Piotr najstarszy syn jest zawiedziony filmem, bowiem pomagał twórcom w jego realizacji, a potem poczuł się oszukany - nigdy nie zgodziłby się na to gdyby wiedział w jakim świetle pokażą ojca[19]. Ostatnia żona ,,Nikosia” Edyta - wdowa po Nikodemie Skotarczaku, po premierze filmu Macieja Kawulskiego wydała oświadczenie krytykujące film i stwierdziła, że stanowi on ordynarną wizję reżysera, która w kłamliwy sposób pokazuje Polsce i światu postać jej męża[20]. Jak pokochałam gangstera krytycznie ocenił również znajomy Nikodema Skotarczaka Dariusz Michalczewski który powiedział; w filmie to nie jest prawdziwa jego postać, a ,,Nikoś" nie był takim obszczymurem jak go pokazali[21]. Z kolei wśród krytyków filmowych w serwisie poświęconym filmom i ludziom kina - Filmweb - Jak pokochałam gangstera uzyskał słabe oceny (średnio 3.5/10), natomiast widzowie ocenili go jako film jedynie średni (5.9/10 w skali od 1 do 10)[22].

Książki
O Nikodemie Skotarczaku napisano kilka książek, m.in. autorstwa Rixdorfa Wernera pt. ,,Das steinere Gesicht: der Pate von Danzig, Nikodem Skotarczak" (Kamienna Twarz, Ojciec Chrzestny z Gdańska, Nikodem Skotarczak)[23] i Edyty Skotarczak pt. Nikodem Skotarczak ,,Nikoś" Ruletka życia[24] oraz Nikodem Skotarczak ,,Nikoś" Ostatnia ruletka[25].