Chronos i Kairos. W pajęczynie czasu.

 Omar Chajjam (1048-1122) to wybitny uczony swoich czasów pochodzący z terenów dzisiejszego Iranu. Uważany za kontynuatora Awicenny, był znanym filozofem, matematykiem, astronomem, lekarzem.Do dziś jest uważany za wielkiego perskiego poetę dzięki swoim słynnym rubajjatom, krótkimczterowierszowym utworom filozoficznym.

Omar Chajjam pisał o miłości, przyjaźni, winie, o szukaniu sensu życia i duchowej wielkości człowieka.Rozsławiał ucztę, ale ucztę szlachetnych uczuć i wyszukanych myśli - ucztę Platona obejmującą zgromadzenie hulaków stanowiące wybranych mędrców.Jego poezja jest przepojona wiarą w nieśmiertelny, twórczy rozum człowieka.

Źródło: http://wikers.ru/weekly/life/11128/. Open source.

Jego rubajjaty czyta nawet Władimir Putin, a w Rosji Omar Chajjam jest uważany za prawie Tadżyckiego poetę.  Wielu Rosjan pasjonuje się Omarem Chajjam i innymi przedstawicielami średniowiecznej lakonicznej poezji.

Mają też Rosjanie w swoim kraju uczonego i poetę, który może z powodzeniem konkurować z Omarem Chajjam. 

Doktor nauk historycznych, dziennikarz Jakow Rokitjanski napisał kilka monografii historycznych i wiele artykułów naukowych.

Jest także poetą.

Wiersze Jakowa Rokitjanskiego napisane są z ogromnym wdziękiem pięknym językiem. Emocjonalnie i malowniczo opisują nasze czasy i świat, w którym żyjemy. Są zwrócone do serca i umysłu nie tylko rosyjskiego czytelnika. 

Zbiór miłosnych wierszy tego historyka, dziennikarza i poety zawiera rozmaite odcienie jego miłosnych przeżyć, rozmyślań na odwieczny temat związany z przeżywaniem miłości...

Brzmią w nich melodie miłości - radosne, ironiczne, smutne, czasem tragiczne.

Jego poetycka twórczość przyciąga wdziękiem formy i oryginalność liryki, szeroką skalą myślenia. To szczególnie jaskrawo przejawiło się i w dwu, cztero i ośmiowierszach zawartych w około czternastu poetyckich tomach.

W nich otwiera się nie tylko świat wewnętrzny autora, ale też jego stosunek do otoczenia jego świata, przeszłość i teraźniejszości Rosji i całej ludzkości.

Poetyckie miniatury napisane emocjonalnie, z wdziękiem są niezwykle lakoniczne. Oto próbka jego dwuwierszy:

Идёт всё человечество в тупик И не умнеет от газет и книг.	Idzie ludzkość cała w ślepy zaułek I nie mądrzeje od gazet i książek.
Предотврати во тьму уход, Найди спасительный ты ход.	Zapobiegnij w ciemność odejście, Znajdź zbawcze swe wyjście.
Вы хороши до невозможности, И я забыл об осторожности.	Jesteście dobrzy do niemożliwości, Aż ja zapomniałem o ostrożności.
Планета превратилась в царство лжи, Властители орут: «Воров держи!»	Planeta przekształciła się w królestwo kłamstwa, Władcy drą się wniebogłosy: „Dosyć tego chamstwa!”

Dwuwiersze Jakowa Rokitjanskiego to różnorodne aforyzmy, epigramaty, teksty liryczne, światopoglądowe, polityczne, historycznego charakteru, smutne i ironiczne, a także i wesołe.

Jak przystało na współczesnego poetę, Jakow Rokitjanski wydał też wiersze dotyczące czasu.

Według starożytnych Greków Chaos zrodził czas, który Grecy zwali Chronosem. I był on związany z początkiem i porodzeniem się przestrzeni, które od razu rozszerzała się w czasie.

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/32/Eberhard_Encke_-_Chronos.jpg

Relief „Biegnący czas – Chronos” Eberharda Encke w krematorium Wilmersdorf w Berlinie.  Źródło:http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Eberhard_Encke_-_Chronos.jpg. Open source.

Czas postępował, biegł i pożerał nieuchronnie po kolei wszystko. Grecy mieli też bóstwo, którego zwali Kairos – był to bóg szczęśliwej chwili. Tej nieuchwytnej chwili między przeszłością a przyszłością, która zawsze następuje niespodziewanie i dlatego bardzo trudno ją wykorzystać.

Kairos zwracał uwaga człowieka na sprzyjający moment, kiedy trzeba działać, żeby osiągnąć powodzenie. Ten bóg był bardzo czczony przez starożytnych Greków.

http://elfinspell.com/images/Lysippos-C-jp-White.jpg

Alegoryczne przedstawienie Kairosa wykonane przez Lizypa. Muzeum Anytyku w Turynie. Źródło:http://elfinspell.com/NewStuffArchive20-2010.html. Open source.

Na płaskorzeźbie Kairos jest przedstawiony z kosmykiem włosów na głowie - tylko za ten lok można uchwycić nieuchwytnego skrzydlatego Kairosa. W rękach trzyma wagę, ponieważ symbolizuje sprawiedliwość losu, posyłającej powodzenie tym, kto na to zasłużył.

Jakow Rokitjanski pisał również wiersze związane z czasem. Zebrał je w zbiorze pod tytułem „W pajęczynie czasu”. Są tam wiersze o upływającym bezustannie czasie, o tej lepkiej pajęczynie, w której my jesteśmy uwięzieni i z której nie jesteśmy zdolni wyrwać się.  We wstępie pisze:

„Czas – to niewidoczny, zamknięty obszar. W nim rodzimy się, żyjemy, myślimy, działamy, kochamy, cierpimy, umieramy. Jest on tysiącami nici powiązany z przeszłością, teraźniejszością i przyszłością każdego człowieka, ludzkości i wszechświata. Czas to dyrygent wszechświatowej orkiestry, wykonującej niezrozumiałą na razie melodię. Przyjąć i wniknąć w jej sens można będzie dopiero wtedy, gdy osiągniemy wyższy poziom rozwoju kosmologii. Ja przedstawiam czas określony przez moja percepcję świata, mój stosunek do otaczającego środowiska, poprzez brzmiące we mnie różnorodne melodie życia.

Tajemnicę szybko upływającego czasu próbowali odgadnąć liczni poeci. Oni pisali na ten temat często mądrze i przenikliwie. Pragnę mieć nadzieje, ze publikowane przeze mnie wiersze spodobają się czytelnikom i oni odnajdą w nich coś dla siebie bliskiego, interesującego, co pomoże wniknąć w sens naszego hałaśliwego świata.”

Poniżej kilka wierszy z tego zbioru:

Миг Запомни этот миг, Уже не повторится, Растаял,как возник, Дома,трамваи,лица. Другой уже настиг, И этот испарится, Запомни этот миг, Уже не повторится.	Chwila Zapamiętaj tę chwilę, Już nie powtórzy się, Stopniała, jak powstała, Domy, tramwaje, twarze. Inna już ją dognała, I ta też wyparuje, Zapamiętaj tę chwilę, Już nie powtórzy się.
Даты Уходят все даты, И эта пройдёт, Куда ты, куда ты? В последний полёт! Секунды все сжаты, Но тает их счёт, Уходят все даты , И эта пройдёт.	Daty Odchodzą wszystkie daty, I ta też odejdzie, Dokąd ty, dokąd ty? Na ostatni swój lot! Sekundy coraz  krótsze, I kończy się ich konto, Odchodzą wszystkie daty, I ta też odejdzie.
Время У времени нет предпочтений Для бедняков иль богачей, Оно бесстрастно, нет почтения, Течёт, течёт, течёт ручей. И подгонять его не нужно, Отбросит вмиг тебя назад, И путь продолжит равнодушно, Построив все секунды в ряд.	Czas Czas nie daje pierwszeństwa Czy biedakom, czy bogaczom, On beznamiętnie nie ma szacunku, Płynie, płynie, płynie strumień. I popędzać go nie trzeba, Odrzuci migiem cię w tył, I drogą podąża obojętnie, Ustawiając swe sekundy w szereg.
Паутинa времени Мы в паутине времени, Не вырваться никак. Умный, иль дурак, Любого звания,племени. Мы в паутине времени, Не вырваться никак. А как бы мы хотели, Разрезать эту сеть, Остановить качели И перепрыгнуть смерть.	Pajęczyna czasu My w pajęczynie czasu, Nie wyrwać się z niej nijak. Mądry, czy dureń, Dowolnego stanu, plemienia. My w pajęczynie czasu, Nie wyrwać się z niej nijak. O, jak byśmy chcieli, Rozciąć tę sieć, Zatrzymać huśtawkę I przeskoczyć śmierć.

Każdemu z nas, zaraz po urodzeniu Chronos otwiera konto w swoim wiecznym banku. Jego wielkość jes nam nieznana. Nakłada to na nas obowiązek rozważnego używania tego konta.

Musimy przecież pamiętać, jaki czeka nas los. Już w 1816 r wybitny klasycystyczny poeta rosyjski Gawriła Dzierzawin zauważył w swoim ostatnim niedokończonym wierszu:

Река времен в своем стремленьи Уносит все дела людей И топит в пропасти забвенья Народы,царства и царей.  А если что и остается Чрез звуки лиры и трубы, То вечности жерлом пожрется И общей не уйдет судьбы!

Rzeka czasu w swoim strumieniu Unosi sprawy wszystkich ludów Topiąc w przepaści i zapomnieniu Narody, królestwa i królów.  A jeżeli coś i zostaje Skroś dźwięki liry i trąby, To gardzielą wieczności pożarte Ogólnego nie ujdzie losu!

GardzielChronosa czeka na każdego z nas.I dlatego należy dany nam czas wykorzystać jak najlepiej.

Jednak efektywne jego wykorzystanie, to już sprawa naszych dobrych stosunków z Kairosem.

Świat współczesny zwraca się ku Kairosowi i mówi nam: „Carpe diem” - chwytaj dzień, ciesz się chwilą, kuj żelazo póki gorące.

Lecz zawsze należy pamiętać, co mówi Biblia /List do Efezjan 5:15 -16/: 

"Baczcie więc pilnie, jak postępujecie: nie jako niemądrzy, ale jako mądrzy.Wyzyskujcie chwilę sposobną, bo dni są złe."

Autor: Zbigwie