O wojnie którą każdy nosi w sobie i o szczęściu - Afgan rocznica

 15 lutego 1989 – ostatnie oddziały SowieckiejArmiiopuściły  Afganistan

 „Co to takiego szczęście?”

„U pograniczników surowe prawa
Nie wolno nam sypiać, kiedy inni śpią.”
(z piosenki)

Właśnie kartkuje moją kartę medyczną:

- Kontuzja. Poparzenie trzeciego, czwartego stopnia. Kontuzja.

A potem odwraca swoją mądrą głowę od papierków i, patrząc mi prosto w oczy, pyta:

- Urazy głowy były?

Ot, baran. Bezpłatna medycyna, kurka wodna. I co ja jemu mogę odpowiedzieć? Plunąć by prosto na linoleum z rozmachem, ale nie wypada – przychodnia przecież! Wstałem milcząc i poczłapałem ku wyjściu gabinetu, podciągając prawą nogę, właściwie to przez nią tu przyszedłem …

   Nie, no kim ty właściwie jesteś? Neuropatologiem? Miejskiej przychodni w stolicy? Stolicy! Nie jakiejś osiedlowej przychodni. Nie jakiegoś szpitala rejonowego gdzieś w zadupiach  karelskich, archangielskich czy lasów Wołogdy? Miejskiej przychodni w stolicy! I co? Nawet wszystkie te papierki przeczytawszy, tak nic i nie zrozumiałeś? Tak, ty człowieka wnętrzem powinieneś odczuwać- kim on jest i z czym przyszedł do ciebie. Tak jak ci sanitariusze w Taszkencie odczuli.

   U nas „ładunki 200” * nie odprawiano bez identyfikacji. A ja akurat wracałem po pierwszym zranieniu ze szpitala polowego w Duszanb. Przez Termez.. A od niego do Taszkientu bliżej, aniżeli od Taszkurganu. No i te problemy, aby kogoś zza rzeczki** posyłać. Trzeba by z bojowych stanów kogoś zdejmować. Samochód jadący w porządanym  kierunku  potrzebny. A kiedy pójdzie konwój do Chajratonu? Jeszcze urząd celny. Więc wydano mi na jakiś czas defiladowy mundur w komendanturze,  w samolot transportowy i przed wieczór byłem już w Taszkiencie. Stoję w kostnicy szpitala czterdziestej armii. A ona wymiarami jak piłkarskie boisko i wszędzie cynkowe trumny, cynkowe trumny całymi szeregami…

Dwoje sanitariuszy podprowadzają mnie do jednej z ich :

- Twój?

Patrzę - Rudy. Udmurtczyk diabelski. Jak że ty tak? Ale zaczepiło. Przecież ciebie żywego do śmigłowca wpychali. Ostatniego, jako najlżej rannego. Jak to? Ja tu stoję, chociaż nikt i nie myślał, że wyżyję, a ty - w cynku.

- Mój - mówię.

Oni rzucają defiladowy mundur prosto do trumny:

- Będziesz ubierał? To na rano. Masz rankiem rejs do Swierdłowska. A my i tak twojego koleżkę razem z mundurem paradnym zalutujemy. Nam cudzego nie trzeba. Swojego spirytusu wystarcza. Może i z nami walniesz? Czasu zostało jeszcze sporo.

No to poszedłem. Walnąłem z nimi. Czysty spirytus. Zakąski nie było. A potem popatrzałem na ich i mówię:

- Słuchajcie chłopacy. Jeśli ja do was „dwusetnym" trafię - to jasne. Swoich znowuż, do cynku lutować nie będziecie. A jeśli stamtąd, zza rzeczki kolega z klasy jednego z was przyjdzie? Z którym - od pierwszej klasy końca szkoły razem. y. I w szóstej klasie – w jednej ławce siedzieliście. W reprezentacji szkoły razem na zawodach startowaliście. Jego też tak – gołym wyślecie? I defiladowy mundur, który wam nie jest potrzebny - z góry?

Oni popatrzeli na mnie, walnęli jeszcze po pół szklanki, wstali milcząc i poszli ze mną. I podniosłem Rudego, przewracałem, a oni ubierali. Podkoszulek, koszulę, spodni, kitel. A on cały był w formalinie. Biorę Rudego, żeby podtrzymać i kawałeczki jego skóry zostają na moich palcach….

Ale ubraliśmy go. Dopiero potem zalutowali cynkowa trumnę. A rankiem odjechałem razem z wojskowym transportowcem na Swierdłowsk. Miałem ze sobą jeszcze flaszkę ze spirytusem. Którą dali mi sanitariusze. Prosto tak. Nie prosiłem ich o to. Lecz, kiedy ubraliśmy Rudego, cynk zalutowaliśmy i nadjechał samochód, oni, przed załadowaiem, włożyli mi tę flachę i jak długo mogłem widzieć ich w lusterku auta, stali obok bram trupiarni i patrzyli za nami śladem.

Oni moich papierków nie widzieli. I nie kartkowali ich. Po prostu, popatrzyli w oczy. I wszyscy zrozumieli.

A dziadek Mikołaj nawet w oczy nie patrzył. Jak wróciłem i my z nim, wiadoma sprawa, za stół usiedliśmy. Babcia jeszcze u pieca się kręciła. Coś tam jej jeszcze nie dopiekało się. Czy nie dosmarzało się. A siedliśmy. I dziadek powiedział:

- Alek, daj mi prawą rękę.

- Po co, dziada?

- Daj.

I przez stół przeciągnąłem rękę. A dziadek mój całą Wojnę przeszedł. Do samego Koenigsbergu. A skończył ją na Kurylach. On wziął moją dłoń, namacał nagniotek (odcisk) od spustu na wskazującym palcu i spytał:

- Zabijałeś, Alek?

Co ja jemu mogłem powiedzieć?

- Zabijałem, dziadku. Lecz nie chcę - o tym. Ja – wróciłem.

I to wszystko. Więcej w żadnym razie, do swojej śmierci nie pytał mnie dziadek o Afgan. Ponieważ wiedział, że każdy swoją wojnę nosi w sobie. I czuł, że nie trzeba wspominać o tym. Po prostu - nie trzeba. Co było, to było. A teraz - trzeba żyć dalej.

Może, ktoś powie, że to nie właściwe przykłady. Dziadek, jakby, rodzona krew. On i musi odczuwać i rozumieć. A sanitariusze? Po prostu zbieg okoliczności, traf. Lecz jeśli to tak, to dlaczego już podczas szkolenia zostałem Palonym? Do tego czasu, jak rozwalili mój transporter, jeszcze prawie rok przeżyć trzeba było. A już przez tydzień dla całego oddziału byłem nie Aleksem, nie kapralem Krawczenko.

- Palony, tytoniu nie masz za dużo?

Ja w ogóle mógłbym i nie trafić do Afganu. Cały oddział spakował się i poszedł na Czytę. A ja jeden w pustych koszarach. Co za galimatias? Czy jestem złym żołnierzem? Kto i dlaczego tak zadecydował? Na strzelnicy do mnie uwag nie było. Swoją ciężarówkę po zimowej drodze doprowadziłem dokąd trzeba. Ja umiem podnieść śmigłowiec! Co prawda, posadzić jego nie potrafię. Lecz tego już i nie trzeba. A jeśli tak, to dlaczego? Dlaczego oni poszli na Czytę, a pozostałem jeden w pustych koszarach?

Młody byłem. I sam diabeł nie byłby odważniejszy. Więc poszedłem do szefa sztabu. Tak i tak towarzysz pułkownik. Co za sprawy? Ja jestem najbargorszy? Dlaczego nie mam prawo wypełnić internacjonalnego obowiązku?!

- A kto powiedział, że dobry? Sierżantowi kto w mordę dał?

- I co, przez ten?!

- Nie, nie tylko przez to. Jak nazywa się szef pogranicznego okręgu Zabajkala?

- Skąd ja mam wiedzieć? Ja nawet nie powinienem..

- A jak nazywa się twoja babka, wiesz?

- Wiem. Tylko co ona ma ztym wspólnego?

- Tego już nie wiem. Wiem, że ona dzwoniła do szefa, a on mnie - rozkaz. Nadać ci starszego sierżanta i zostawić w szkoleniu.

Patrzymy milcząco na siebie. Co robić?!

- A zadzwonić można?

I pułkownik sięga po swój telefon. Wykręcam znajomy numer:

- Oj, Aleks. Ty? Skąd?

- Tak, ja. Ze sztabu do ciebie dzwonię. Baba, ty skąd kierownika okręgu znasz?

- Myśmy razem jeszcze w trzydziestych latach po całym Turkmenistanie basmaczów*** ganialiśmy.

- I do niego zadzwoniłaś?

Od razu - pauza w słuchawce:

- A skąd wiesz?

- Nieważnie, baba. Znaczy dzwoniłaś? Po co, baba?!

- Aloś. W Аfganie przecież zabijają. Nie zapomniałeś jeszcze, że ty jesteś dla z matką jeden jedyny?

- Baba! Ale narobiłaś.

I położyłem słuchawkę.

Stoję, milczę. A pułkownik patrzył, popatrzył na mnie:

- Co, chcesz dogonić swoich?

- Chcę!

- Patrz, chłopcze. Rozumiesz, jeśli coś, ty mi nie tylko karierę, ale całe życie złamiesz?

- Rozumiem.

- No, jeśli rozumiesz.

I on bierze z szuflady stołu moje dokumenty:

- U artylerzystów masz sprawdzające strzelania pojutrze. Mogę zamienić ci wojskowy fach. Ostrzelasz się i razem z nimi dogonisz swój oddział w Czycie. Ostrzelasz się?.

Już potem, w Аfganie, patrzałem na tych chłopaków, którzy służyli na automatycznych miotaczach min "Bławatek". Wszystko. Pełna dupa. Skazańcy. Prawdziwi skazańcy. Lecz może dlatego, że ci pętacy nie bali się nie Boga, niczego, ta staruszka z kosą, która stała prosto u nich za barami, czasami dawała im szansę wyjść suchymi z tej wody, z której, zdawało się, wyjść jest niemożliwie. Lecz to było potem. A wtedy co jeszcze mi zostawało? Tylko powiedzieć krótko, do jedno słowa:

- Ostrzelam się.

I ostrzelałem się. Na celujący.

Tylko kiedy dostaliśmy się do Termazu, tam wyjaśniło się, że nie w motomanewrowej grupie Mazari Szarifa , ani w Taszkurganie, nie ma "Bławatków". Nie doszła jeszcze cywilizacja do tych miejsc. A toż w miotaczach min bateriach obu MMG na uzbrojeniu stał stary dobry 82-mm batalionowy moździeż wzór 1943. I jeśli drugi numer według bojowego rozkładu ciągnie na sobie do na pozycję ogniową lufę, to dowódca - celownik i płytę miotacza min! A ona waży. Po prostu można ocipieć ! Półtora puda z niewielkim ogonem.

I kiedy zobaczyłem tę płytę, to mi się jakoś od razu odechciało zostać moździeżowym. I wydało mi się, że po prostu umrę pod tą żelazną bandurą. Jeszcze przed tym, nim wejdziemy pod ostrzał.

Dlatego więc, gdy powiedziano, że w Таszkurgan są potrzebni celowniczy... a już zdążyliśmy się dowiedzieć, że jeśli Mazar Szarif szansa przeżycia jest praktycznie 100-procentowa, to w Таszkurgan - jak Бог da. Pięćdziesiąt na pięćdziesiąt. Już wiedzieliśmy. Ale kiedy tam, na termezyńskim placu, powiedziano: "W Taszkurgan są potrzebni celowniczy" - zrobiłem krok naprzód i wyszedłem z szeregu. Nie dlatego, że tak mi się bardzo chciało pograć w rosyjską ruletkę. Nie. Dlatego, że w tym momenciejuż zrozumiałem: miotacz min to nie dla mnie.

Lecz wszystko to było potem, w Termezie. A kiedy, razem z wszystkimi moździeżowcami, wysypywałem się ze śmigłowca na beton lotniska w Czycie i raptem usłyszałem. Nie jeden, nie dwa, a cały chór kochanych i takoż dobrze znanych głosów:

- Palony! Czorcie. Dogoniłeś jednak!

Nie, wtedy jeszcze nie wiedziałem, że to jest szczęście. Lecz takiego ciepłego i ciut-ciut dławiącego uczucia gdzieś tam, w głębi moich piersia nie było zapewne nigdy więcej w życiu.

Ktoś chce być wybitnym. Albo nawet geniuszem. Dwa kroki naprzód. Wyjść z szeregu. I będziesz wolny, jak wiatr w szczerym polu.  Ale ja - nie chcę. Ani wybitnym, ani tym bardziej geniuszem. Chcę być jednym z nas. Wśród swoich. Takich samych jak ja. Może w czymś ciut-ciut lepszym. W czymś - ciut-ciut gorszym. Lecz takich samych jak ja. Takich, które nie zdraszą. I wyciągną. Nawet z płonącego samochodu. Nie patrząc, że w każdej sekundzie może wybuchnąć amunicja.

Chociaż z BTR-u ja i sam wypełzłem. Ale nie o to chodzi. Wiedziałem, że nie zostawią. Ale i samemu, skoroś walczak, nie ma co dawać za przegraną.

Prawda, do tego ciepłego majowego wieczoru w kiszłaku Аkczi, było jeszcze daleko. Jeszcze dalej, aniżeli od Czyty do Termazu. Ale przecież dotaliśmy się tam? A potem poszliśmy całym konwojem przez Chajtaronski most. Mżył drobny grudniowy deszczyk, Pugaczowa na pełny full ze schowanego gdzieś w kabinie ciężarówki kaseciaka, śpiewała o starym zegarze i wszystko było jeszcze przed każdym z nas. Za tamtym skrzyżowaniem, na którym część kolumny skręciła na prawo i poszła na Mazar Szarif. A my - na lewo. Do Таszkurganu..

Wszystko to było jeszcze daleko od Czyty. Gdzieś tam, przed nami. A wtedy stałem na betonie lotniska w Czycie. Ktoś klepał mnie po barach, ktoś obejmował. I z przodu, i z tyłu. A ja stałem, milczałem. Odlatywałem. Wtedy, jeszcze nie rozumiejąc, że od szczęścia. To do mnie doszło znacznie później. Ale doszło. I może właśnie dlatego ja niczego nie żałuję. Ani kontuzji, ani o odłamkach kumulacyjnego granatu, które do tej pory tak i siedzą, gdzieś tam, głęboko w moim ciele. Niczego nie żałuję.

Chłopaki! Może komuś jest jeszcze potrzebny stary, siwy celowniczy, który jeszcze nie zapomniał jak się strzela jednocześnie, z dwóch kaemów BTR-a? I który nie zapomniał, jakie oznakowanie jest na jakim pocisku …

Co?.. Noga?! A wszystko z nią w porzo. Potem do płatnego neuropatologa poszedłem

Konstantin Kuczer 09.11.12

Tłumaczenie Witek

____________________________________________________________________________