„Tomasz Lis na żywo” a „Warto Rozmawiać” Jana Pospieszalskiego

„Tomasz Lis na żywo” a „Warto Rozmawiać” Jana Pospieszalskiego: analiza porównawcza

Dlaczego program Jana Pospieszalskiego może zniknąć z anteny TVP, a program Tomasza Lisa nie? Porównałem oba programy  zrealizowane przed katastrofą smoleńską, w czasie względnej normalności politycznej.

Porównałem także prezentację  w obu programach katastrofy smoleńskiej, wyborów głównie prezydenckich oraz innych tematów po 10 kwietnia. Przed jak i po katastrofie smoleńskiej obaj dziennikarze nie zmienili swych postaw wobec wartości. Który lepiej realizował misję telewizji publicznej: Lis, czy Pospieszalski?

 Z przedstawionej poniżej analizy wynika, że program Pospieszalskiego jest inteligencki w najlepszym tego słowa znaczeniu. Pogłębia świadomość obywatelską podejmując problemy najważniejsze dla współczesności. Natomiast program Lisa jest popkulturowy, upartyjniony i polityczny, schlebiając masowemu odbiorcy o poglądach bliskich Platformie Obywatelskiej. Niektóre programy Lisa również poruszały tematy o głębszym znaczeniu ale było ich dużo mniej.

Pospieszalski realizował misję publiczną nie tylko nie gorzej od Lisa, ale znacznie lepiej. Inaczej, aniżeli w wypadku Lisa, nie tworzył programu upartyjnionego przez dobór gości - członków różnych partii, nie lansował wprost poglądów jednej strony. Pozwalał na swobodne wypowiedzi wszystkich zaproszonych, a ich dobór był zwykle zrównoważony. Dlatego próby usunięcia programu „Warto rozmawiać” są sprzeczne z misją Telewizji Polskiej.


Wnioski ogólne

Programy Tomasza Lisa były poświęcone głównie tematyce politycznej, a przed 10 kwietnia szczególnie prawyborom w Platformie Obywatelskiej. Widać bardzo dużą nierównowagę władza/opozycja na korzyść władzy. W programach o tematyce prawyborów w PO -  Prawo i Sprawiedliwość było nieobecne z natury tematu, podobnie jak PSL. Głównie pojawiają się politycy PO i lewicy sympatyzujący z rządem. W pozostałych programach politycznych i społecznych, w których występują politycy - przedstawiciele głównych partii sejmowych są zwykle obecni, ale przedstawicieli PSL zwykle nie ma.

Lis rzadko porusza ważne kwestie społeczne, jak nowa ustawa o przemocy w rodzinie, czy odmowa leczenia chorych na raka. Takie programy można policzyć na palcach jednej ręki, chociaż są znacznie ciekawsze niż dywagacje z Januszem Palikotem czy arcybanalnie proste programy o prawyborach w Platformie. Politycy zawsze są przewidywalni trzymając się zwykle linii partii.

Natomiast Pospieszalski przedstawia szeroką gamę tematów a programów ściśle politycznych z udziałem polityków właściwie nie ma. Nawet jeśli ktoś chciałby odczytać je politycznie - jeśli tak traktować krytykę stanowionego przez koalicję rządową prawa, czy krytykę działań władz - to nie są partyjne. Polityków jest niewielu, a ci z Prawa i Sprawiedliwości bywają gośćmi równie rzadko, jak politycy Platformy Obywatelskiej.

Przed 10 kwietnia bardzo rzadko pokrywają się tematy poruszane przez obu dziennikarzy. Tylko jeden miał bezpośredni odpowiednik - program poświęcony ustawie o przemocy w rodzinie. Wystąpił również jeden wspólny gość - Karolina Elbanowska ze Stowarzyszenia Rzecznik Praw Rodziców. Lis w ponad pięćdziesięciominutowym programie poświęcił na ten temat 25 minut, natomiast Pospieszalski całość programu, ponad 45 minut. Chociaż główne wątki zostały poruszone w obu programach, to „Warto Rozmawiać” poruszył temat bardziej wnikliwie Przedstawiono akcje środowisk protestujących przeciw tej ustawie i wypowiedzi pracowników socjalnych oraz kierowniczki Ośrodka Interwencji Kryzysowej. Za to u Lisa poza wprowadzającym felietonem była tylko dyskusja gości.

Pospieszalski poświęcił IPN dwa programy, gdy u Lisa odniesienie do IPNu pojawiło się w zasadzie raz, w programie którego gościem był Wojciech Jaruzelski.

Pospieszalski poświęcił trzy programy tematyce religijnej. Jeden program gościł wyłącznie księży, a drugi dotyczył zamykania ust chrześcijanom. Tomasz Lis poświęcił jeden program na zagadnienie celibatu zapraszając dwóch księży i jednego byłego księdza.

Afera hazardowa również znalazła swe odbicie w obu programach. U Lisa  była to rozmowa polityków (Kempa, Arłukowicz, Karpiniuk). Niczego nowego ani ciekawego nie można było się dowiedzieć, gdyż politycy trzymali się partyjnej linii. Szczególnie było to widoczne w wypowiedziach posła Platformy, który starał się zbagatelizować aferę. Pospieszalski poszedł całkiem inną drogą. Zaprosił do programu osoby spoza bieżącej polityki, choć z wyraźnymi poglądami. Gośćmi byli naukowcy (Paweł Śpiewak, Barbara Fedyszak-Radziejowska, Piotr Gliński) i blogerka Kataryna. W programie była mowa m. in. o przesłuchaniu Mirosława Drzewieckiego i jednoczesnym ogłoszeniu przez premiera Tuska rezygnacji z kandydowania na urząd prezydenta. Choćby przez udział Kataryny program nawiązywał do afery Rywina, którą ta blogerka wnikliwie analizowała. Nie była to pusta szermierka słowna polityków na temat tego, czy i kto jest winien w aferze hazardowej, lecz pogłębiona dyskusja na temat państwa i polityki. Można sądzić, że z takiego programu rząd nie był zadowolony

U Lisa przed 10 kwietnia przy śledzeniu tematyki prawyborów zdecydowaną przewagę pod względem doboru gości miała PO i lewica. Przy pozostałych tematach dobór gości był zrównoważony. Zwolennicy poglądów innych niż liberalno-lewicowe, czy związane z aktualną władzą mogli swobodnie się wypowiadać, o ile nie dochodziło do wzajemnego przerywania wypowiedzi. Znany ze stanowczych, katolickich poglądów Tomasz Terlikowski występował u Lisa pięć razy. Ale programów poruszających ważne tematy społeczne było niewiele.

Natomiast Pospieszalski przed 10 kwietnia prawie nie poruszał polityki partyjnej. Skupiał się na tematyce społecznej, historycznej i religijnej. Umożliwiał wyrażenie poglądów tej części społeczeństwa, która jest bardziej konserwatywna i chrześcijańska. Zarazem dawał możliwość wypowiedzi na te tematy osobom o poglądach odmiennych. Dobór gości był zrównoważony, a przeciwnicy poglądów konserwatywnych mieli dostateczną ilość czasu na swe wypowiedzi. Wśród gości przeważali naukowcy, działacze społeczni, osoby bezpośrednio angażujące się w działania związane z poruszanym tematem. Często byli to urzędnicy państwowi, np. w randze wiceministrów.  Znany ze swych liberalnych poglądów prof. Jan Hartman gościł w „Warto rozmawiać 4 razy. Zdarzało się przerywanie sobie wypowiedzi przez gości programu, ale ze względu na jego formułę było to szybko opanowywane przez prowadzącego.



Po 10 kwietnia

Katastrofa Smoleńska była największą tragedią polską po 1945 roku. Tak uznał Sejm. Polacy osłupieli. Setki tysięcy ludzi z całego kraju pojawiło się przed Pałacem Prezydenckim. Trwało czuwanie, modlitwy, a w kościołach nabożeństwa. Modlono się za ojczyznę i wszystkie ofiary katastrofy. A jak zachowali się Lis i Pospieszalski? Kreowali rzeczywistość, czy objaśniali w programach z roku 2010?

    Tomasz Lis

Tomasz Lis bardzo szybko wraca do tematyki politycznej i wyborczej. Nawet w programach o katastrofie komentatorami są głównie politycy - byli lub obecni. Do dwóch dociekających bezpośredniej przyczyny katastrofy zaprosił (głównie byłych) pilotów wojskowych. Poza tym robił programy wspomnieniowe lub wyborcze. Nie pytał o głębsze przyczyny katastrofy ani o dalekosiężne skutki. Poza obrazami tłumu na Krakowskim Przedmieściu nie bada znaczenia, co się tam dzieje. Nie pyta też o możliwe błędy strony rosyjskiej.

W obu programach Lisa o katastrofie gośćmi byli piloci wojskowi. Jedyne tezy jakie drąży Lis to błąd pilota wynikający ze złego szkolenia, naciski prezydenta lub generała Błasika. Nie ma w zasadzie innych pytań. Nie interesują go inne hipotezy. Wpisuje się tym w atmosferę tworzoną głównie przez Gazetę Wyborczą.

W pierwszym programie zaledwie dwa tygodnie po katastrofie Lis nie dysponując żadnymi dowodami, ogranicza się do insynuacji. Przypominając spór o lądowanie w Gruzji w 2008 r. rozciąga wnioski na katastrofę smoleńską spekulując o psychologii mjr Protasiuka. Gdy obaj rozmówcy mocno temu sprzeciwiają się Lis wychodzi z roli arbitra starając się przeforsować tezę o ulegnięciu naciskom przez mjr Protasiuka.

Do drugiego programu - po publikacji stenogramów rozmów pilotów z „wieżą” - Lis zaprasza Waldemara Kuczyńskiego, co go zwalnia z rzucania oskarżeń. Teraz Kuczyński głosi, że za śmierć pasażerów TU-154 odpowiada Lech Kaczyński. Wcześniejsza rozmowa z pilotami analizującymi stenogramy dotyczy jednej tezy – nacisków prezydenta i generała Błasika. Lis nie ma pytań o złe naprowadzanie samolotu przez kontrolerów, czy błędy obsługi lotniska itd. Powołał się nawet rosyjską gazetę dopytując, czy nie gen. Błasik siedział za sterami samolotu jako pierwszy, albo drugi pilot.

Ile dziś są warte tezy Lisa? Niewiele. Ale wtedy właśnie rozkręcała się kampania wyborcza, a takie tezy lansowała nie tylko prasa przychylna Platformie Obywatelskiej ale też politycy PO.

    Jan Pospieszalski

Pospieszalski dotyka najważniejszych tematów - stanu państwa, przyczyn katastrofy, pytań i lęków ludzi gromadzących się pod Pałacem Prezydenckim. W pierwszym programie profesor Zdzisław Krasnodębski stawia takie pytania o katastrofę i „pojednania”, które są aktualne do dzisiaj. To nie Pospieszalski kreował rzeczywistość ale jego goście właściwie ją postrzegali, skoro ich wypowiedzi zachowały aktualność.  Prezentowane są także badania socjologiczne dotyczące zakończonej żałoby narodowej. Dużo miejsca zajmuje temat śledztwa, współpracy w tym zakresie z Rosją i sytuacji międzynarodowej Polski. Umożliwiono wypowiedzenie się ludziom zgromadzonym na Krakowskim Przedmieściu, harcerzom, osobom domagającym się zdecydowanych działań państwa, czy powołania komisji międzynarodowej. Rozmawiano też o Konwencji Chicagowskiej, jej załączniku 13, rosyjskim śledztwie, MAK-u, płk Edmundzie Klichu, o apelu prof. Jacka Trznadla o powołanie międzynarodowej komisji technicznej.

Gośćmi byli naukowcy, publicyści, urzędnicy państwowi, w tym z Kancelarii Prezydenta, członkowie rodzin ofiar katastrofy, również politycy, lecz w znacznie mniejszym zakresie.
Pospieszalski zapraszał też członków rodzin, choć raczej nie zwolenników Platformy bądź lewicy. Dwa ostatnie programy poświęcone katastrofie były wyemitowane między pierwszą i druga turą wyborów prezydenckich. Wśród gości byli też reprezentanci partii rządzącej ale brakowało lewicy. Natomiast 26 czerwca wszyscy zaproszeni urzędnicy rządowi odmówili udziału w programie.

Po opublikowaniu raportu MAK kilka miesięcy później okazało się, ze te wszystkie pytania i wątpliwości stawiane przez Pospieszalskiego były zasadne. Niektóre są aktualne do dziś.


Analiza

1. Formuła

Program Lisa jest dłuższy niż program Pospieszalskiego, zwykle trwał ponad 50 minut. (od 49 minut do 56), ma stałe miejsce w ramówce w paśmie największej oglądalności. Pojawiały się też zwiastuny programu.

Program Lisa zwykle dzielony jest na dwie (a nawet trzy) części w których występują różni goście; tematyka też jest inna. Jedną z tych części prowadzący poświęca na rozmowę/wywiad z gościem. Rozmowa przebiega spokojnie, gość ma szansę na pełną wypowiedź. Cztery programy w 2010 r. poświęcono w całości jednemu gościowi, w  tym trzy razy cały program poświęcony był spotkaniu z premierem Donaldem Tuskiem a raz jedynym gościem programu był prezydent Bronisław Komorowski. Piątym programem w całości poświęconym jednemu gościowi był wywiad z prezydentem Rosji Dmitrijem Miedwiediewem 6.12.2010.

Program Jana Pospieszalskiego jest krótszy. W 2010 roku trwał zwykle około 45 minut a od końca października uległ skróceniu - tylko ok. 37 minut. Program emitowany był o późniejszej porze niż Lisa, a pod koniec roku niemal o północy. „Warto Rozmawiać” jest jednoczęściowe. Rzadko w części programu gościła tylko pojedyncza osoba, w 2010 roku zdarzyło się to trzy razy gośćmi byli : Andżelika Borys, Adam Borowski i Tomasz Kaczmarek.

2. Scenografia

Goście Lisa siedzą w fotelach naprzeciw siebie. Osoby o zbliżonych poglądach siedzą obok siebie naprzeciw osób o poglądach odmiennych. Prowadzący ma miejsce u szczytu sceny. Taki układ powoduje, że główna oś dyskusji przebiega bezpośrednio między gośćmi, co przy biernej moderacji sprzyja ostrej wymianie zdań a nie spokojnym wypowiedziom. Usadzenie naprzeciw siebie politycznych oponentów wzmaga wzajemną agresję i powoduje, że goście wpadają sobie w słowo, mówią jednocześnie, podnoszą głos by się wzajemnie przekrzyczeć. Goście nie mogą dokończyć myśli, wypowiedzieć się w całości, trwa walka na słowa.

W programie Pospieszalskiego goście siedzą obok siebie w linii lub półkolu. Prowadzący stoi w znacznej odległości. Taki układ łagodzi obyczaje, ponieważ rozmówcy zwracają się do prowadzącego, który zadaje pytania, i nie ma tylu okoliczności do bezpośredniego starcia. Oczywiście dochodzi do polemik, czasem równie ostrych, ale utarczki, przerywanie sobie czy mówienie jednoczesne zdarza się rzadziej, niż w programie Lisa.

U Pospieszalskiego prowadzący zadaje pytania i otrzymuje odpowiedzi, gdy u Lisa on zadaje pytania, ale odpowiedzi otrzymują oponenci. Dlatego program Lisa często przeradza się w kłótnię, gdy Pospieszalskiego bardziej stanowi rozmowę prowadzącego z gośćmi. Odbiorcą wzajemnych polemik, ze względu na usadzenie gości, jest częściej prowadzący niż goście. To jeden z powodów łagodniejszej dyskusji. Drugim czynnikiem jest dobór gości, wśród których zdecydowanie jest mniej czynnych polityków, niż w programie Lisa.

3. Goście

Dobór gości określa przebieg programu. Politycy jednej opcji w starciu z politykami opcji przeciwnej są bardzo przewidywalni. Ich spór jest szermierką słowną. Może to być ciekawe, choć widzowie poznają nie tyle poglądy gości, bo te dobrze znają, ile sposób argumentacji.
Lis i Pospieszalski mają swój „żelazny” zestaw gości, którzy najczęściej występują w ich programach. Poniżej znajduje się zestawienie gości obu dziennikarzy.

4. Politycy

W programach Lisa dominowali politycy z pierwszych stron gazet. Specjalne względy ma Platforma Obywatelska. Donald Tusk gościł trzykrotnie w programie i to jako jedyny gość programu. Bronisław Komorowski gościł pięć razy jako samodzielny rozmówca w tym raz, już będąc prezydentem,  jako jedyny gość programu. Częstymi gośćmi jako pojedynczy rozmówcy byli też inni politycy PO. Jest zrozumiała chęć przeprowadzenia 50 minutowej rozmowy z premierem czy prezydentem kraju i trudno się dziwić Lisowi, że z możliwości korzysta.

W programach Pospieszalskiego również goszczą politycy, chociaż rzadziej. W 2010 bardzo rzadko są to politycy pierwszoplanowi. Inni politycy występują w podwójnej roli – jako politycy i jako specjaliści w jakiejś dziedzinie np. wiceministrowie lub ministrowie (aktualni bądź byli) gdy program dotyczy konkretnych kwestii. Częściej jednak są to specjaliści, naukowcy, czy działacze społeczni. Gośćmi „Warto Rozmawiać” są zwykle osoby mniej znane a politycy raczej z drugiego szeregu.

W obu programach goszczą też ludzie nie związani z czynną polityką. Między 1.01.2010 a 10.04.2010 bywali naukowcy, politolodzy, dziennikarze, lekarze,  działacze społeczni czy ludzie związani z kulturą masową i księża, a nawet sportowcy. W programach Lisa wśród indywidualnych rozmówców byli Krzysztof Ziemiec, Jerzy Owsiak, Ilona Łepkowska, Justyna Kowalczyk, Artur Domosławski, Maryla Rodowicz. W programach niezwiązanych bezpośrednio z bieżącą polityką występowali lekarze, księża czy aktorzy. U Pospieszalskiego większość gości to nie są czynni politycy.

5. Publiczność

W obu programach występuje publiczność. Zwykle sympatyzuje z poglądami prowadzących. U Lisa udział publiczności ogranicza się najczęściej do aprobaty, rzadziej dezaprobaty dla wypowiedzi gości; czasem również ktoś z publiczności zabiera głos.

U Pospieszalskiego publiczność odgrywa większą rolę. Na widowni siedzą zwykle ludzie związani z tematem dyskusji i w niektórych programach jest im udzielany głos. Tak było w przypadku dyskusji o rodzinach wielodzietnych, budowie meczetu w Warszawie, powodzi, czy katastrofy smoleńskiej. Np. Andrzej Melak, brat Stefana, który zginął w katastrofie zabierał głos w trzech programach siedząc na widowni. Gośćmi programu byli powodzianie, czy harcerze pracujący w czasie Żałoby Narodowej przed Pałacem Prezydenckim.

6. Goście indywidualni Tomasza Lisa

Bronisław Komorowski – 5 razy.
Bronisław Komorowski wystąpił dwukrotnie przed 10 kwietnia w czasie tzw. prawyborów w P), dwukrotnie między 10 kwietnia a wyborami prezydenckimi i raz już jako prezydent przed wyborami samorządowymi. Ostatnim razem był gościem całego programu.

Donald Tusk 3x
Donald Tusk wystąpił raz w czasie prawyborów, raz pomiędzy 10 kwietnia a wyborami prezydenckimi i raz przed wyborami samorządowymi. Za każdym razem był gościem całego programu.

Dmitrij Miedwiediew 1x (cały program)

Pozostali goście indywidualni którzy wystąpili częściej niż raz to Aleksander Kwaśniewski 3x, Jolanta Kwaśniewska 2x, Janusz Palikot 2x (+ raz jako dyskutant) Grzegorz Napieralski 2x, Leszek Balcerowicz 2x. Tadeusz Mazowiecki i Adam Bielan wystąpili jako samodzielni goście raz, lecz byli również dyskutantami.

Pozostali goście którzy rozmawiali indywidualnie z prowadzącym to Krzysztof Ziemiec, Jerzym Owsiak, Ilona Łepkowska, Andrzej Lepper, Justyna Kowalczyk, Artur Domosławski, Maryla Rodowicz, Henryk Krzywonos, Małgorzata Szmajdzińska, Małgorzata Wassermann, Paweł Poncyliusz, Dmitrij Miedwiediew, John Godson i Ewa Błaszczyk.

7. Dyskutanci Tomasza Lisa

Goście Tomasza Lisa którzy w dyskusjach wzięli udział częściej niż raz Tomasz Terlikowski 5x, Bartosz Arłukowicz 3x, Izabela Jaruga Nowacka 2x, Julia Pitera 2x, Joanna Kluzik-Rostkowska 3x, Hanna Gronkiewicz-Waltz 3x, Tadeusz Bartoś 2x, Stefan Niesiołowski 3x, Beata Kempa 2x, Katarzyna Piekarska 3x, Małgorzata Kidawa-Błońska 2x, Magdalena Środa 2x, Waldemar Kuczyński 2x, Zbigniew Girzyński 2x, Jacek Kurski 3x, Jerzy Wenderlich 2x, Adam Hofman 2x, Tomasz Nałęcz 2x.

Osoby które w dyskusjach wystąpiły tylko raz, lecz były również gośćmi indywidualnie to: Tadeusz Mazowiecki, Aleksander Kwaśniewski, Adam Bielan, Grzegorz Napieralski i Janusz Palikot.

Pozostali dyskutanci którzy wystąpili tylko jeden raz w programie „Tomasz Lis na żywo” to
Janusz Kochanowski, Ewa Kopacz, Maciej Krzakowski, Cezary Szczylik, Janusz Meder, Elżbieta Jakubiak, Paweł Piskorski, Sebastian Karpiniuk, Ilona Łepkowska, Wojciech Jaruzelski, Andrzejem Paczkowski, Dariusz Piotrowicz, Zbigniew Izdebski, Joanna Szczepkowska, Kuba Wojewódzki, Karolina Elbanowska, Dorota Zawadzka, Tomasz Terlikowski, Andrzej Olechowski, Jacek Prusak, Paweł Gużyński, Ryszard Kalisz, Paweł Kowal, Zbigniew Romaszewski, Anatol Czaban, Arkadiusz  Częsny, Sławomir Nowak, Jerzy Zelnik, Daniel Olbrychski, Zbigniew Hołdys, Piotr Łukaszewicz, Michał Fiszer, Tomasz Pietrzak, Marek Magierowski, Andrzej Godlewski, Paweł Lisicki, Michał Karnowski, Tomasz Wołek, Robert Walenciak, Andrzej Celiński, Kazimierz Kutz, Róża Thun, Mariusz Błaszczak, Zdzisław Krasnodębski, Joanna Senyszyn, Marek Siwiec, Ryszard Czarnecki, Andrzej Halicki, Ewa Komorowska, Marta Murzańska-Potasińska, Krzysztof Kwiatkowski, Bolesław Piecha, Magdalena Prokopowicz, Marlena Szczepanek, Jerzy Giermek, Czesław Bielecki, Wojciech Olejniczak, Kazimiera Szczuka, Marek Poryzała, Kazimierz Sowa, Paweł Burzyński, Paweł Deresz, Albert Węcław.

8. Goście Jana Pospieszalskiego

Indywidualnych gości w programie „Warto rozmawiać” prawie nie ma. W ciągu całego roku 2010 zdarzyło się to tylko trzy razy. Byli to: Andżelika Borys, Adam Borowski i Tomasz Kaczmarek. Natomiast bardzo liczna jest grupa gości występujących w dyskusjach.

9. Goście którzy wystąpili więcej niż raz w „Warto Rozmawiać”

Bartosz Arłukowicz 2x, Maciej Bukowski 2x, Ludwik Dorn 2x, Karlina Elbanowska 3x, Barbara Fedyszak-Radziejowska 6x, Andrzej Gwiazda 2x, Andrzej Halicki 2x, Stefan Hambura 2x, Jan Hartman 4x, Tadeusz Iwiński 2x, Zdzisłąw Krasnodębski 2x, Paweł Królikowski 2x, Andrzej Melak 3x, Andrzej Nowak 2x, Janusz Piechociński 2x, Katarzyna Piekarska 2x, Roman Polko 2x, Joanna Potocka 5x, Rafał Rogalski 2x, Arkadiusz Rybicki 2x, Jan Filip Staniłko 2x, Janusz Śniadek 3x, Tomasz Terlikowski 2x, Witold Waszczykowski 2x, Jerzy Widzyk 2x, Rafał Ziemkiewicz 4x.

10. Goście którzy byli w programie Warto Rozmawiać tylko raz

Ta lista jest szczególnie długa: Dorota Arciszewska-Mielewczyk, Mieczysław Augustyn, Grzegorz Banaś, Maciej Bodasiński, Marek Borowski, Krzysztof Bosak, Maciej Braun, Ryszard Bugaj, Wojciech Cejrowski, Sławomir Cenckiewicz, Nezar Charif, Agnieszka Chłoń-Domińczak, Jolanta Choińska-Mika, Tadeusz Chudecki, Janusz Chwast, Marek Cichocki, Tadeusz Cymański, Zbigniew Ćwiąkalski, Antoni Dudek, Igor Dzialuk, Jolanta Fedak, Andrzej Friszke, Piotr Gliński, Artur Godnarski, Jarosław Gowin, Mirosława Grabowska, Roman Graczyk, Krzysztof Iszkowski, Ireneusz Jabłoński, Grzegorz Jach, Jerzy Jachowicz, Tomasz Jastrun, Lidia Jochimsen, Marek Jurek, Tomasz Kaczmarek, Mariusz Kamiński, Dariusz Karłowicz, Michał Karnowski, Halina Koblenzer, Małgorzata Kochan, Lena Kolarska-Bobińska, Wawrzyniec Konarski, Grzegorz Kostrzewa-Zorbas, Mirosław Kraszewski, Antoni Krauze, Joanna Krupska, Jacek Kurski, Zuzanna Kurtyka, Roman Kuźniar, Jan Lityński, Włodzimierz Marciniak, Jan Marczak, Bronisław Matuszewicz, Robert Mazurek, Monika Michaliszyn, Andrzej Michałowski, Marek Migalski, Paweł Milcarek, Eryk Mistewicz, Edward Mizikowski, Joanna Mucha, Joanna Najfeld, Aleksander Nalaskowski, Urszula Nowakowska, Wanda Nowicka, Janusz Olewiński, Mieczysław Ostojski, Wojciech Pasieczny, Maciej Pawlicki, Bolesław Piecha, Tomasz Pisula, Jerzy Polaczek, Wojciech Pomorski, Aleksander Posacki, Jerzy Prokopiuk, Bartłomiej Radziejewski, Elżbieta Radziszewska, Marek Rocki, Jan Rulewski, Krzysztof Rybiński, Anna Samusionek, Marek Sarjusz-Wolski, Marek Sawicki, Piotr Semka, Ernest Skalski, Dominik Smyrgała, Paweł Soloch, Jadwiga Staniszkis, Jacek Strzemieczny, Jan Witold Suliga, Michał Sutowski, Paweł Szałamacha, Dariusz Szwed, Maciej Szymański, Konrad Szymański, Janusz Śniadek, Paweł Śpiewak, Sławomir Świerzyński, Nedal Abu Tabaq, Robert Tekieli, Małgorzata Tkacz-Janik, Genowefa Tokarska, Renata Wardecka, Łukasz Warzecha, Małgorzata Wassermann, Andrzej Waśko, Jerzy Wielgórski, Przemysław Wipler, Paweł Woliński, Kazimierz Wóycicki, Zbigniew Wrona, Tomasz Wróblewski, Henryk Wujec, Krzysztof Wyszkowski, Paweł Zalewski, Piotr Zaremba, Łukasz Zbonikowski, Maciej Zięba, Zbigniew Ziobro, Jan Żaryn, Stanisław Żmijan, Tomasz Żukowski, Kataryna.

10. Tematy i chronologia

Rok 2010 był rokiem ze wszech miar wyjątkowym. Tragedia Smoleńska podzieliła nie tylko polską politykę, ale też polską rzeczywistość na tę sprzed 10 kwietnia i tę po 10 kwietnia. Drugą cezurą były wybory prezydenckie po których zaczęły się wakacje.  Po wakacjach Polska weszła w kolejną kampanię wyborczą, tym razem samorządową, która zakończyła się późną jesienią.

Mamy więc trzy okresy roku 2010: 1/ przed 10 kwietnia, 2/ po 10 kwietnia a przed wyborami prezydenckimi, 3/ po wyborach prezydenckich.

11. Tomasz Lis przed Smoleńskiem

Lis od początku roku ostro wszedł w kampanię wyborczą. Wybory miały odbyć się dopiero jesienią, lecz już stały się głównym tematem, aż do 10 kwietnia. Powodem była rezygnacja Donalda Tuska z ubiegania się o urząd prezydenta. Pojawiła się konieczność wylansowania nowego kandydata. Ponieważ „Tomasz Lis na żywo” trwa ponad pięćdziesiąt minut,  program można podzielić na dwie części i jedną z nich przeznaczyć na tematykę wyborczą, a czasem nawet obie części.

Lis przed 10 kwietnia przygotował przedpole dla kandydata PO w wyborach prezydenckich. Włodzimierz Cimoszewicz w programie 11.01.2010 potwierdził, że nie będzie ubiegał się o prezydenturę i rozważał możliwość zostania doradcą premiera Tuska. Na początku rozmowy Lis pyta, co Cimoszewicz doradza Platformie po ówczesnym spadku notowań w sondażach. I Cimoszewicz doradza...

Następnym gościem związanym z wyborami był Paweł Piskorski, ówczesny lider Stronnictwa Demokratycznego, wcześniej jeden z liderów PO (18.01.2010). Chciał promować Andrzeja Olechowskiego na prezydenta ale musiał bronić się przed zarzutami kryminalnymi, ponieważ właśnie przypomniano mu dawne grzechy, niejasne operacje finansowe. I tego miała dotyczyć rozmowa w programie Lisa. Rozmówcą Piskorskiego był Stefan Niesiołowski. Zaproszenie Niesiołowskiego łączy się z pilną potrzebą by komuś „dołożyć”. Zwłaszcza gdy rozmówców jest więcej kończy się to zwykle agresją, przerywaniem sobie wypowiedzi, przekrzykiwaniem się. Jednak tym razem rozmowa przebiegła w spokojniejszej atmosferze.

Kolejny gość (1.02.2010) to Donald Tusk, któremu Lis poświęcił cały program dopytując premiera o kandydowanie, o rezygnację z kandydowania, o Sikorskiego, Komorowskiego, osławiony żyrandol itd.

Tomasz Lis konsekwentnie zajmował się prawyborami w Platformie. W kolejnym programie (8.02.2010) gościem był Radosław Sikorski, możliwy kandydat w prawyborach, chociaż nie zostały jeszcze oficjalnie ogłoszone. Tydzień później (15.02.2010) wystąpił drugi kandydat w prawyborach PO – marszałek Bronisław Komorowski.

Miesiąc później (15.03.2010) Lis domyka temat prawyborów. Gości Radosława Sikorskiego a w drugiej części programu starania (przed)wyborcze komentuje Aleksander Kwaśniewski. I ponownie w celu zachowania „równowagi” w następnym tygodniu  (22.03.2010) gościem jest drugi kandydat Bronisław Komorowski. W tym samym programie, w jego pierwszej części prawybory komentuje Hanna Gronkiewicz-Waltz i założyciel Platformy, a wówczas oponent i potencjalny kontrkandydat w wyborach, Andrzej Olechowski. Dyskusja w zasadzie skupia się na prawyborach w Platformie i nadchodzących wyborach prezydenckich. Lis na początku programu stwierdził: Można powiedzieć, że gdy poznamy kandydata Platformy Obywatelskiej na prezydenta, to poznamy i prezydenta. Więc w najbliższą sobotę będzie jasne co się stanie w październiku. Ale równie dobrze można powiedzieć, że całe te prawybory, albo teatrowybory za chwilę będą za nami i kampania zacznie się na poważnie. Dopiero wtedy. Zobaczymy który z tych wariantów jest słuszny. Który był słuszny dla Tomasza Lisa? W drugiej części gościem był Bronisław Komorowski (w felietonie wprowadzającym pytanie ze spotkania marszałka z prawyborów – czy opracował pan już sposób polowania na kaczki). Komorowski dopytywany był m. in. o finansowanie in vitro, czyli rozładowanie wpadki z tzw. debaty gdy powiedział, że popiera refundację in vitro pod warunkiem, że dziecko będzie zdrowe i dobrze wychowane.

Do tematyki wyborczej doliczyć należy jeszcze rozmowę z Jolantą Kwaśniewską, która dzieliła się swoimi uwagami i radami m. in. na temat trudu bycia pierwszą damą.

W pierwszych trzech miesiącach 2010 Tomasz Lis zajmował się więc głównie sytuacją prawyborczą w PO. Dwukrotnie gościł Radosława Sikorskiego i dwukrotnie Bronisława Komorowskiego. Jeden program w całości został poświęcony na rozmowę z premierem. Ale ten temat – prawyborów w PO powracał i w innych programach Tomasza Lisa.

Poza tym występowali goście związani z kulturą przez duże i małe k, czy sportem: Ilona Łepkowska, Justyna Kowalczyk, Artur Domosławski, Kuba Wojewódzki i Joanna Szczepkowska, Maryla Rodowicz.

12. Inne programy Lisa o polityce

W programie o tzw. sprawie Piesiewicza z 4.01.2010 – wystąpili Janusz Kochanowski i Tomasz Terlikowski. Program 18.01 – „Polski cyrk polityczny” o tańczących posłankach, ale i o Januszu Palikocie. Połączenie wątku Palikota  z Senyszyn i Rokitą było niesmaczne. Czym innym jest pląsająca Nelly Rokita, a czym innym kipiący wulgaryzmami Palikot. 25.01.2010 program o aferze hazardowej, we wstępie do programu Lis stwierdza, że nie wie, czy była afera hazardowa, czy nie i czy zastawiano pułapkę na premiera, czy nie. Gośćmi byli Beata Kempa, Bartosz Arłukowicz i Sebastian Karpiniuk. 15.02.2010 Tomasz Lis wsłuchiwał się w wynurzenia Andrzeja Leppera, który właśnie został skazany w procesie tzw. seksafery w Samoobronie.

Ciekawostką jest program Lisa z Januszem Palikotem 22.02.2010. Palikot krytykowany u Lisa w programie 18 stycznia w „cyrku politycznym” m. in. za wulgarność i obrażanie już 22 lutego staje się komentatorem wypowiedzi Romana Giertycha. A Roman Giertych właśnie postanowił podać do sądu Jarosława Kaczyńskiego, gdy ten zarzucił Giertychowi kłamstwo. Rzecz dotyczyła sprawy rzekomych haków i zbierania teczek co miał  jakoby robić Kaczyński a o czym publicznie powiedział Giertych. Gdy Kaczyński zarzucił kłamstwo Giertychowi, ten podał Kaczyńskiego do sądu. Tę sprawę komentował Palikot. Był w sumie trzy razy u Lisa, w tym dwa razy na indywidualnej rozmowie.


13. Pozostałe tematy Lisa przed 10 kwietnia

Gościem Lisa przed finałem WOŚP był Jerzy Owsiak, Krzysztof Ziemiec opowiadał o swoim wypadku, trudnym powrocie do zdrowia, pracy i normalnego życia.

Chyba najciekawszy program Tomasza Lisa przed 10 kwietnia to „Biuroktatyczne przeszkody w leczeniu raka” z 11.01.2010. Wystąpili minister zdrowia Ewa Kopacz, prof. Maciej Krzakowski – konsultant krajowy w dziedzinie onkologii klinicznej, prof. Cezary Szczylik – onkolog, dr Janusz Meder – Polska Unia Onkologii, oraz poseł SLD Bartosz Arłukowicz. Wypowiadali się również obecni na widowni chorzy na nowotwory, którym NFZ odmówił finansowania dalszego leczenia raka. W następnym tygodniu zaprezentowano krótki felieton o dalszych losach pacjentów z poprzedniego programu, czy i co się zmieniło, czy uzyskali możliwość leczenia, lub jej obietnicę. I obietnica Lisa, że ich losy będą dalej pilotowane.

Połowę programu z 8.02.2010 Lis poświęcił na rozmowę z gen. Wojciechem Jaruzelskim i prof. Andrzejem Paczkowskim z kolegium IPN. Powodem zaproszenia Jaruzelskiego była emisja filmu „Towarzysz generał” przedstawiającego Jaruzelskiego w niekorzystnym świetle. Jaruzelski miał szansę przedstawić swoje zdanie, opinie i zareklamować swoją książkę. W kontrze do Jaruzelskiego wypowiadał się Andrzej Paczkowski, znany raczej jako IPN-owski gołąb. Twórców filmu nie zaproszono.

22.02.2010 Politycy Joanna Kluzik-Rostkowska, Izabela Jaruga Nowacka oraz psycholog policyjny Dariusz Piotrowicz i seksuolog Zbigniew Izdebski, rozmawiali na temat gwałtów, gwałcicieli, prawdziwych i fałszywych ofiar po wydarzeniach w Zielonej Górze.

8.03.2010 Program poświęcony jest ustawie o przemocy w rodzinie. Udział biorą Katarzyna Piekarska, Karolina Elbanowska, Dorota Zawadzka i Tomasz Terlikowski. Program dotyczy nowej ustawy, która potencjalnie otwiera ścieżkę dla odbierania dzieci rodzicom przez pracowników socjalnych np. za stosowanie przemocy fizycznej lub werbalnej (czy np. w formie klapsa). W felietonie wprowadzającym przedstawiono historię odebrania małej Róży W. Woźnej i jej konkubentowi ludziom niezaradnym życiowo, lecz nie agresywnym.  

I ostatni program przed 10 kwietnia to program z 29.03.2010 poświęcony celibatowi w Kościele Katolickim. Gośćmi byli ks. Jacek Prusak- terapeuta, o. Paweł Gużyński, oraz Tadeusz Bartoś – człowiek który z zakonu dominikanów wystąpił.

14. Warto Rozmawiać - przed Smoleńskiem

W programach Pospieszalskiego przed 10 kwietnia uderza inny dobór tematów niż u Lisa. Są mniej związane z bieżącą polityką, choć inspirowane bieżącymi wydarzeniami. Tematyka jest znacznie szersza. Przeważają tematy społeczne. Gośćmi są głównie specjaliści w dziedzinie której dotyczy program, lub osoby działające społecznie, często z tytułami naukowymi. Są też politycy, ale raczej z drugiego szeregu. Występują  przedstawiciele władzy wykonawczej (np. wiceministrowie). Pospieszalski porusza m. in. sprawy związane z historią, IPNu, rodziną, religią, przemocą, prawami kobiet.

Pospieszalski nie jest tak doraźny w doborze tematów, jak Lis; wiele poruszonych przez niego problemów jest nadal aktualne.

Pierwszy program Pospieszalskiego w 2010 roku – program z 7.01.2010 „ZUS, czyli kto Cię utrzyma na starość?” Gośćmi są Joanna Mucha z PO, Agnieszka Chłoń-Domińczak z SGH,  Paweł Szałamacha z Instytutu Sobieskiego i Ireneusz Jabłoński z Centrum im. Adama Smitha. Spośród publiczności głos zabierają przedstawiciele rodzin wielodzietnych Joanna Potocka – Związek Dużych Rodzin „3+”, Karlina Elbanowska – rzecznikrodzicow.pl oraz aktor Paweł Królikowski. Dyskusja dotyczy ZUSu, OFE, naszego systemu emerytalnego. Cytowana jest wypowiedź ministra Boniego, że przesłanką obniżenia wieku szkolnego było wcześniejsze wkroczenie przyszłych płatników składek na rynek pracy. Program pozostaje niezwykle aktualny wobec bieżących zmian w systemie emerytalnym. Nawiązaniem do tematu  ZUS był program, czy rodziny wielodzietne, matki w rodzinach wielodzietnych są dyskryminowane przez państwo? Mowa o tym była w programie „Czy Polacy przeżyją? Mamy coraz mniej dzieci.” 18.03.2010. Wystąpili Jolanta Fedak - Minister Pracy i Polityki Społecznej, Tadeusz Cymański - eurodeputowany PiS, Joanna Potocka – prawnik, publicystka Joanna Krupska - przewodnicząca Stowarzyszenia Dużych Rodzin „Trzy Plus” i Paweł Królikowski - aktor, ojciec piątki dzieci. Na widowni zasiedli przedstawiciele rodzin wielodzietnych.

Programy poświęcone kwestiom historycznym to: „Czy Polska uporała się dziedzictwem komunizmu?” 14.01.2010.  O ustawie ograniczającej przywileje emerytalne funkcjonariuszy SB dyskutowali Arkadiusz Rybicki, Marek Migalski, Marek Borowski, Rafał Ziemkiewicz, Janusz Olewiński (b. internowany), oraz na widowni Andrzej Gwiazda z kolegium IPN. Oraz program „Nowy IPN, czyli kto nam napisze historię?”  25.03.2010. Program poświęcony IPN po uchwaleniu nowej ustawy o Instytucie, która między innym zezwala na wgląd byłych oficerów SB w akta. Okazją dla dyskusji była także książka Andrzeja Friszke „Anatomia Buntu”, która według autora ma być „ideologiczną polemiką z historiografią pewnego typu, nie nazwę ipnowską, ale wszyscy wiemy o co chodzi”. Gośćmi byli prof. Andrzej Friszke – historyk, poseł PO Arkadiusz Rybicki – sprawozdawca ustawy, publicysta Roman Graczyk, Piotr Semka – „Rzeczpospolita” oraz obecny na widowni Henryk Klata. Zaprezentowano też nagrane wypowiedzi Seweryna Blumstajna z promocji książki Andrzeja Friszke i wypowiedzi Pawła Zyzaka.

Kwestii polskiej mniejszości w Niemczech i możliwości kultywowania języka polskiego były poświęcona programy. „Polska mniejszość w Niemczech - symetria czy dyskryminacja?” 21.10. 2010. Gośćie: Kazimierz Wóycicki - Instytut Niemiec i  Europy Północnej, Andrzej Halicki – PO, Maciej Szymański - Departament Współpracy z Polonią MSZ, Stefan Hambura – adwokat, oraz Dorota Arciszewska-Mielewczyk – PiS i Halina Koblenzer - nauczycielka j. polskiego z Frankfurtu. I „Prawo do ojczystej mowy za granicą”, 04.02.2010 o problemach Polaków, którzy nie mogą mówić w języku polskim ze swymi dziećmi po rozpadzie mieszanych małżeństw. Gośćmi byli rodzice: Lidia Jochimsen, Wojciech Pomorski, Mirosław Kraszewski, oraz prof. Lena Kolarska-Bobińska PO, Konrad Szymański PiS i wiceminister sprawiedliwości  Igor Dzialuk.

O parytetach płci był program 11 lutego „Parytety – równouprawnienie czy przywilej dla kobiet?” 11.02.2010 Goście: Wanda Nowicka – Federacja na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, Małgorzata Tkacz-Janik – Partia Zieloni 2004, Monika Michaliszyn – parytety.pl, Barbara Fedyszak-Radziejowska – socjolog. Głos zabierali też przedstawiciele publiczności m. in. Tomasz Szwed z Partii Zieloni 2004 i Maria Bobowska z www.parytety.pl.

„O przestępczość wśród nieletnich” 25.02.2010 dyskutowali: insp. Grzegorz Jach KGP, wiceminister sprawiedliwości Zbigniew Wrona, Zbigniew Ziobro, Katarzyna Piekarska, Aleksander Nalaskowski pedagog. Powodem dyskusji było brutalne zabójstwo policjanta Andrzeja Struja.

O przemocy w rodzinie i kontrowersyjnej ustawie grożącej nadmierną ingerencją państwa w wychowanie dziećmi i nadzorem rodziny nawet bez jej wiedzy mowa była w programie „Kto tworzy przemoc w rodzinie?” 04.03.2010. Gośćmi byli Małgorzata Kochan - posłanka PO, Urszula Nowakowska - Centrum Praw Kobiet, Joanna Potocka – prawnik, Karolina Elbanowska - Stowarzyszenie Rzecznik Praw Rodziców, Anna Samusionek aktorka fundacja Razem Lepiej.

Tematyka związana religią znalazła się w trzech programach. 11 marca „Mowa nienawiści, czyli kneblowanie ust chrześcijan”. Gośćmi byli prof. Jan Hartman – etyk Uniwersytet Jagielloński, Joanna Najfeld – publicystka, Tomasz Jastrun – pisarz, Robert Mazurek - dziennikarz. Z publiczności głos zabrały działaczki  „pro life” Olimpia Jabłońska i Wiktoria Jabłońska, oraz Tomasz Frydryk – przeciwnik kampanii antyaborcyjnej. Powodem dyskusji był wyrok sądu w sprawie Alicja Tysiąc kontra „Gość Niedzielny”. Kolejny program to „Kapłaństwo – zawód czy powołanie?” 01.04.2010. Gośćmi byli tylko księża, ale też dzień wyjątkowy – był to Wielki Czwartek, czyli specjalny dzień poświęcony kapłanom katolickim: dominikanin o. Janusz Chwast, misjonarz o. Maciej Braun – zmartwychwstaniec
ks. Artur Godnarski – duszpasterz i współorganizator „Przystanku Jezus”. Ostatni program związany częściowo z tematyką religijną, a częściowo społeczną, to program „Meczety w Polsce”, 08.04.2010. Goście: Tomasz Terlikowski - „Fronda”, mufti Nedal Abu Tabaq - Liga Muzułmańska w RP, Nezar Charif – Centrum Kultury Islamu w Warszawie. Na widowni zasiedli przeciwnicy budowy meczetu.

Nawet pogram najbardziej polityczny, poświęcony aferze hazardowej został przekazany do komentowania naukowcom, acz z wyrazistymi poglądami. Program nadano 28 stycznia: „Między aferą Rywina a komisją hazardową”. Gośćmi byli Paweł Śpiewak - socjolog, Barbara Fedyszak-Radziejowska - socjolog PAN, Piotr Gliński IFiS PAN, oraz blogerka Kataryna. Właśnie odbyło się przesłuchanie „Mira” Drzewieckiego, a premier Tusk ogłosił że nie będzie kandydował w wyborach prezydenckich. Nawet ten program, chociaż mógł być brutalnym sporem politycznym między działaczami głównych partii był w miarę spokojną dyskusją nie polityków ale naukowców, chociaż z własnymi poglądami i stanowił ciekawą pogłębioną analizę tego problemu.

Katastrofa smoleńska w programach Lisa i Pospieszalskiego: Analiza

Pierwsze trzy programy

Program pierwszy

Trzy pierwsze programy po katastrofie wskazały kierunek, którym pójdą obaj prowadzący. Do pierwszego Lis do zaprosił wyłącznie polityków (również na politycznej emeryturze). Pospieszalski oddał głos ludziom z Krakowskiego Przedmieścia, a do głębszej rozmowy zaprosił intelektualistę i działacza solidarnościowego, zwolenników prezydenta.

Atmosfera w obu programach była spokojna, momentami wzruszająca; łzy kręciły się w oczach nie tylko gości, ale i prowadzących.

Szczególnie ważny jest wątek pojednania polsko-rosyjskiego. Pojednanie  popierają goście Lisa 12 kwietnia: Aleksander Kwaśniewski i Tadeusz Mazowiecki. Mówiący o pojednaniu u Pospieszalskiego prof. Krasnodębski 3 dni później  uznał je za przedwczesne i mające służyć jako knebel dla dyskusji w Polsce.

O obrażaniu prezydenta Lecha Kaczyńskiego oraz  polityków PiS którzy ponieśli śmierć w Smoleńsku jest mowa w programie Pospieszalskiego, natomiast u Lisa o tym się nie mówi, bo działa „zasada pojednania” o której wspomniał Krasnodębski. Jego pytania, które padły w rozmowie z Andrzejem Gwiazdą są dziś ciągle aktualne, a Pospieszalski w kolejnych programach szuka na nie odpowiedzi.

Tomasz Lis

Program Lisa został wyemitowany 12 kwietnia, dwa dni po katastrofie. Miał wspomnieniowy charakter. Gośćmi byli wyłącznie politycy. Tadeusz Mazowiecki i Aleksander Kwaśniewski  wspominali prezydenta Lecha Kaczyńskiego, stare czasy - okrągły stół, internowanie, NIK, ministerstwo sprawiedliwości. Wspominali też znajomych i przyjaciół którzy ponieśli śmierć w tej katastrofie – polityków, pracowników obsługi. Tadeusz Mazowiecki wspomniał także Annę Walentynowicz.

Poza tym obaj zapewniali widzów, że państwo funkcjonuje i będzie funkcjonować, spełnia swoją rolę, organizuje pomoc rodzinom, uroczystości pogrzebowe. Mazowiecki apelował do partii rządzącej o wstrzemięźliwość w podejmowaniu decyzji, które nie są niezbędne, by nie urazić partii które poniosły szczególnie bolesne straty. Kwaśniewski nie wierzył w przemianę sceny politycznej powołując się na śmierci Jana Pawła II, która trwale nie odmieniła polskiej polityki.

Mazowiecki i Kwaśniewski byli optymistami w sprawie zbliżenia polsko-rosyjskiego. Ten drugi chwalił postawę strony rosyjskiej, a Mazowiecki wspomniał o smutnym zwycięstwie tych którzy zginęli, ponieważ prawda o Katyniu za pośrednictwem filmu Andrzeja Wajdy emitowanego w głównym kanale rosyjskiej telewizji miała według byłego premiera szansę dotrzeć do masowego rosyjskiego odbiorcy. Kwaśniewski w ocenie katastrofy stwierdził, że jeżeli nastąpi zbliżenie polsko-rosyjskie, to będzie można mówić o ofierze nienadaremnej.

Druga część poświęcona była tylko wspomnieniom przez polityków ugrupowań sejmowych, głównie ówczesnego PiS (dziś wszyscy w PJN) - ale bez PSL: Hanna Gronkiewicz-Waltz, Ryszard Kalisz, Joanna Kluzik-Rostkowska, Adam Bielan, Paweł Kowal.

Lis zakończył program mówiąc o nadziei, że mimo różnic to wszystko co łączy jest znacznie ważniejsze niż to co dzieli. A zwracając się do polityków i siebie samego, jako dziennikarza - że to co się dzieje daje rzetelną nadzieję że będzie inaczej. Kilka tygodni później okazało się, ze jednak nie będzie inaczej. Palikot, Niesiołowski, Kutz, Kuczyński, Środa –  nie zniknęli z programu „Tomasz Lis na żywo”.


Jan Pospieszalski

Pospieszalski przeniósł studio na Krakowskie Przedmieście. Pozwolił mówić ludziom, którzy tam przychodzili a przyjechali nieraz z bardzo daleka i czekali czasem po kilkanaście godzin na wejście do Pałacu Prezydenckiego by oddać hołd parze prezydenckiej.

Studio zostało zaaranżowane w sali Kordegardy wychodzącej na Krakowskie Przedmieście z widokiem na Pałac Prezydencki po drugiej stronie ulicy. Rozmówcami Pospieszalskiego byli: Andrzej Gwiazda, legendarny działacz Solidarności i prof. Zdzisław Krasnodębski, socjolog, autor opublikowanego 13 kwietnia pełnego goryczy artykułu o krytykach prezydenta pt. „Już nie przeszkadza”. Goście mają wyraziste poglądy; popierali Lecha Kaczyńskiego. Rozmowę przeplatają nagrane wcześniej na  Krakowskim Przedmieściu wypowiedzi ludzi pod Pałacem.

Profesor. Krasnodębski w nawiązaniu do tych wypowiedzi skomentował postawę polityków i mediów które wcześniej obrażały prezydenta Kaczyńskiego i w ten sposób obrażały nie tylko prezydenta, ale sporą część społeczeństwa, np. samego Krasnodębskiego, który głosował na Lecha Kaczyńskiego. Krasnodębski ocenił, że Lech Kaczyński został obrany za wroga tak jak kiedyś imperialiści, a PiS pełnił rolę stonki ziemniaczanej.

Pokazując kontrast między fałszywym obrazem prezydenta a rzeczywistością Krasnodębski przypomniał seminaria w Lucieniu opisując Lecha Kaczyńskiego jako pełnego osobistego uroku intelektualistę zdolnego do dyskusji na wysokim poziomie z naukowcami różnych dziedzin.

Andrzej Gwiazda wspomniał Annę Walentynowicz, której życiorys znalazł tak symboliczne dopełnienie w Smoleńsku. Zdaniem Gwiazdy, atmosfera Krakowskiego Przedmieścia może być porównana tylko do podniosłej atmosfery strajków sierpniowych 80tego roku.

Pospieszalski stwierdza: Ludzie nie dostają odpowiedzi na pytanie „Co się stało?”. Według prof. Krasnodębskiego polscy przywódcy nie znajdują odpowiednich słów. Boją się nie tylko słowa „zamach”, ale też zdementowania takiej tezy. A przecież na świecie zawsze pierwsze podejrzenie dotyczy kwestii zamachu terrorystycznego. W Polsce przywódcy nie wiedzą co mają mówić, bo polityczny PR nie przewidział takiej sytuacji.

Pospieszalski mówi, że to pytanie w ludziach jest i nie da się unieważnić przez przemilczanie w mediach, co potwierdzają w nagrane na Krakowskim Przedmieściu wypowiedzi.
 
Według prof. Krasnodębskiego na świecie pytania o to co stało się pod Smoleńskiem padają, ale w Polsce nikt nie ma odwagi  nawet zaprzeczyć, że zamachu nie było. Natomiast Polacy słyszą o pojednaniu, które ma polegać na milczeniu. Krasnodębski przypomina, że Sejm już zdążył wyrazić wdzięczność Rosjanom, a aktor (Daniel Olbrychski) odczytał oświadczenie wiernopoddańcze skierowane do władz rosyjskich, chociaż jeszcze nic nie wiadomo (może nastąpił błąd obsługi naziemnej?).

To pojednanie (polsko-rosyjskie), zdaniem Krasnodębskiego, ma służyć też sprawom krajowym – oznacza, że teraz o pewnych sprawach (np. obelgach które wcześniej padały pod adresem prezydenta) mówić już nie należy. Jego zdaniem należy odczekać –  jeszcze nie pochowano wszystkich ofiar. I pointuje „Czy na trupie mojego prezydenta ma się odbyć to pojednanie? Najpierw należy wszystko wyjaśnić.”

Krasnodębski zadaje kluczowe pytania, na które również dziś, mimo upływu 10 miesięcy wciąż nie ma odpowiedzi!:  „Może kontroler był pijany? Może zabrano jakieś urządzenia, które powinny być? Może lotnisko powinno być zamknięte? Może samolot powinien być skierowany na sąsiednie lotnisko cywilne? A może powinno się powiedzieć polskiej stronie, że jest to zbyt niebezpieczne i prezydent powinien pojechać pociągiem?”

Według Pospieszalskiego im dłużej te pytania pozostają bez odpowiedzi tym napięcie wśród ludzi będzie większe.
Na koniec Ewa Stankiewicz określiła jako pospolite ruszenie to, co dzieje się na Krakowskim Przedmieściu - pojawiają się takie słowa jak patriotyzm, tożsamość narodowa.

Drugi program

Tomasz Lis wkracza już w kampanię wyborczą. Przyspieszone wybory mogą ukształtować scenę polityczną na kolejne lata. I tym głównie będzie zajmował się Lis, choć rozmawia też z gośćmi na temat żałoby i tego co się wydarzyło. Natomiast Pospieszalski zadaje dalej pytania o katastrofę, co ją poprzedziło i jak zachowywali się Polacy. Nie są to tylko pytania do gości. Przytacza różne opinie i wydarzenia, podaje wyniki pierwszych badań socjologicznych, stara się pogłębić temat wspólnoty polskiej.

Tomasz Lis

19.04.2010, jest już po pogrzebie pary prezydenckiej, ale jeszcze przed licznymi pogrzebami innych ofiar katastrofy. Jednak Lis wkracza już w kampanię wyborczą. Do pierwszej części programu zaprasza dwóch możliwych kandydatów prezydenckich - Grzegorza Napieralskiego i Zbigniewa Romaszewskiego. W związku z pogrzebem Jerzego Szmajdzińskiego Napieralski uchyla się od odpowiedzi, czy będzie kandydował. Zdaniem Romaszewskiego kandydatem powinien być Jarosław Kaczyński. Gdyby jednak senator otrzymał taką propozycję to by się nie uchylił. Rozmowa dotyczy przyszłości polityki i nadchodzącej kampanii. Wspominano o decyzji pochowania głowy państwa na Wawelu, senator Romaszewski wspomniał o atakach na Lecha Kaczyńskiego, co pozostało bez komentarzy.

W drugiej części Lis gościł posłanki Beatę Kempę, Katarzynę Piekarską i Małgorzatę Kidawę-Błońską. Ten fragment też przebiega spokojnie. Wzruszają opowieści – np. Beaty Kempy która uczestniczyła w pogrzebie Joalnty Szymanek-Deresz - niejako by przeprosić za konflikty. Trwają pogrzeby, posłanka PiS uczestniczyła tego dnia w trzech,. Lis pyta: „Czego dowiedzieliśmy się o Polsce? Czy w Polakach tkwi mit ofiary? Czy musi się stać aż coś tak strasznego, byśmy zaczęli mówić do siebie po ludzku? Czy rację ma prof. Czapiński, który przewiduje że czeka nas jatka polityczna?”

Jan Pospieszalski

Program Pospieszalskiego z 22.04.2010 nosi tytuł Czy Polacy znowu stają się wspólnotą? Goście: Tomasz Żukowski, socjolog, Rafał Ziemkiewicz, publicysta, Witold Waszczykowski, Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, Janusz Śniadek, przewodniczący NSZZ Solidarność oraz na widowni harcerze sprzed Pałacu Prezydenckiego. Pospieszalski pyta: czy potrafimy opisać to, czego właśnie doświadczamy? Czy zobaczyliśmy kawałek innej Polski? Żukowski mówi, ze Polacy masowo potwierdzili swą tożsamość, na którą składają się trzy elementy: wspólnota narodowa, religijna i obywatelska, i to właśnie ta trzecia została szczególnie zaakcentowana po 10 kwietnia.. Ziemkiewicz wątpi, czy to jest to trwałe, bo gdzie byli ci ludzie do tej pory, czy mamy Polskę od święta i na co dzień?

Żukowski przedstawia wyniki badań przeprowadzonych przez TNS OBOP dla Ośrodka Myśli Politycznej między końcem żałoby, a ogłoszeniem kampanii wyborczej (były tylko dwa takie dni). Badania dotyczą tego, jak Polacy przeżywali żałobę narodową, czy byli dumni z zachowań rodaków w tym czasie, czy mieli poczucie wspólnoty.

Artykuł Ziemkiewicza jest powodem do dyskusji o lęku elit przed „demonem patriotyzmu”, dlatego elity to co działo się na Krakowskim Przedmieściu określiły mianem cyrku i histerii.

Mikrofon został udostępniony również harcerzom, którzy spontanicznie włączyli się do pracy przed Pałacem Prezydenckim  przy zniczach, czy organizacji kolejki do Pałacu, jeszcze zanim służby miejskie ustawiły barierki.

Pospieszalski pytał Witolda Waszczykowskiego, wówczas urzędnika Kancelarii Prezydenta, o organizację lotu, status wizyty, czy był sprawdzany stan lotniska. Na niektóre z tych pytań do dziś nie ma jednoznacznej odpowiedzi.

Była też mowa o reakcji na apel prof. Jacka Trznadla o powołanie Międzynarodowej Komisji Technicznej do zbadania przyczyn katastrofy; apel ten wywołał histeryczne reakcje. Kwestia formy badania katastrofy do dziś budzi zrozumiałe emocje i wątpliwości. Padło także pytanie - Czy kiedykolwiek dowiemy się prawdy, spointowane przez Ziemkiewicza – czy uwierzymy w to co usłyszymy. I to pytanie też jest wciąż aktualne...


Program trzeci

Tomasz Lis

Pogram z 26 kwietnia, jest pierwszym programem Lisa, gdzie pyta się o przyczyny katastrofy. W jego trzeciej części wystąpili gen Anatol Czaban, szef szkolenia sił powietrznych i ekspert były pilot mjr Arkadiusz  Częsny.

By zrozumieć co dzieje się w programie Lisa trzeba spojrzeć na kontekst. Rozpoczyna się kampania wyborcza. Pojawiają wypowiedzi polityków, które sugerują lub wprost oskarżają prezydenta Kaczyńskiego o naciski na pilota i spowodowanie katastrofy. Gazeta Wyborcza publikuje tekst nawiązujący do sytuacji z lotem do Gruzji w 2008 roku. Atmosfera polityczna się zagęszcza.

Lis pyta – „jakim cudem w 2010 roku w Europie rozbija się prezydencki samolot”. Czaban odpowiada, że nie wie, ale nigdy nie ma jednej przyczyny. Częsny wyjaśnia, że szkolenie pilotów w ostatnich latach pogorszyło się.

W felietonie wprowadzającym pada słowo „lądowanie”. Lis wielokrotnie mówi o lądowaniu. Częsny podkreśla, że podjęcie decyzji o lądowaniu było złamaniem regulaminu. Czaban nie mówi o lądowaniu, ale o zejściu poniżej wysokości minimalnej i bezpiecznej. Ale nie przeczy wprost, ze samolot lądował. Czaban po prostu nie wie dlaczego tak się stało.

To był pierwszy błąd Lisa. Dzisiaj wiadomo, że samolot zszedł poniżej wysokości decyzyjnej, ale nie ma dowodów, że było to lądowanie. Stan wiedzy wówczas był mniejszy,  tym bardziej prowadzący powinien zachować powściągliwość.

Lis mówi o TAWS: „jeszcze żaden samolot z tym systemem nie rozbił się podczas lądowania”. To kolejny błąd. Lotnisko w Smoleńsku nie było w bazie danych TAWS, w związku z czym system ten nie mógł być używany w standardowy sposób. Lis tego nie sprawdził np. pytając pilotów Tu 154M. Na usprawiedliwienie trzeba powiedzieć, ze obaj goście chyba też tego nie wiedzieli, bo nie reagowali na wypowiedź Lisa.

Rozmowa dotyczy również systemu szkolenia. Lis podaje bardzo trafny argument – w ciągu ostatnich lat nie rozbił się żaden cywilny polski samolot pasażerski, a wojskowych wypadków było bardzo dużo. Czaban zaprzecza, by powodem katastrofy był system szkolenia.

Padają najważniejsze pytania tego programu. Lis pyta gen. Czabana – „jak pan ocenia decyzję pilota, który ląduje i jakie mogłyby być ewentualnie motywy?” Wydaje się, że ma nadzieję, że generał da się złapać na haczyk „lądowania”. Może mjr Częsny podchwyci temat? Czaban odpowiada: „Nie wiemy jeszcze jakie były motywy i dlaczego on tę wysokość zmniejszył poniżej dopuszczalnej 100 metrów. Po to jest komisja, po to są eksperci.”.

Następne pytanie Lisa jest bezpośrednie: „Czy panowie czytali opis incydentu sprzed dwóch lat? Piloci odmówili lądowania w Tbilisi, była rozmowa z prezydentem, cytat: „ma pan lądować, bo będzie rozpierducha na skalę międzynarodową, kto jest zwierzchnikiem sił zbrojnych? Pan panie prezydencie. To proszę lądować. Nie wyląduję.” I dalej „Załóżmy, bo na razie nie ma żadnej informacji wskazującej na to że ktokolwiek panu Protasiukowi wydawał jakiekolwiek polecenie. Nie ma na razie nie ma takiej informacji. Ale pilot, pan Protasiuk, który był drugim pilotem wtedy i słyszał to wszystko co się działo, wymianę tamtych zdań, czy mógł mieć z tyłu głowy i pomyśleć sobie to ja już lepiej spróbuję?”
Czaban: „W żadnym wypadku. Ci piloci powinni odmówić i myślę, że byli do tego zdolni.”
Częsny: „Regulamin tego zabrania. Dowódca samolotu na pokładzie jest panem i Bogiem.”

Lis zastrzega, że nie ma dowodów potwierdzających naciski ale dwa razy w sąsiadujących zdaniach dodaje słowo „na razie”. Porusza się w sferze domniemań, pomówień i spekulacji.

Lis pytał dwa razy o „lądowanie”, dwa razy otrzymał odpowiedź negatywną, lecz nie ustaje w wysiłkach, tym razem wkraczając w sferę psychologii: „Jest i nie jest [Bogiem]. Pilot musiał się tłumaczyć [za Tbilisi], zarzucano mu tchórzostwo. Wyobrażam sobie, że dla oficera wojska polskiego, który od dwóch posłów słyszy że jest tchórzem nie może być większej potwarzy. Jego kolega widział sytuację w kabinie pilota, słyszał co się działo z jego kolegą. Pytanie tylko, czy to zostawia ślad, czy nie.”
W odpowiedzi mjr Częsny cytuje stosowne przepisy. Lecz Lis drąży: „Nie kwestionuję tego, ale czy w pewnych sytuacjach może być rozumowanie. E, pewnie mi się uda, przez tamto piekło co Pietruczuk, to ja nie będę...”
I znów dostaje odmowę: Czaban – „Nie, absolutnie to wykluczamy”. Częsny „Nie ma takiej możliwości”.

Lis nie tylko poruszał się w sferze insynuacji i domysłów z czego zdawał sobie sprawę, ale wyszedł także z roli arbitra. Sam wziął udział w dyskusji i to mając przeciw sobie obu gości. Chyba zrozumiał błąd i dlatego do jednego z następnych programów zaprosił Waldemara Kuczyńskiego, który bez ogródek wprost przypisał winę za katastrofę i śmierć pozostałych pasażerów Lechowi Kaczyńskiemu zwalniając Lisa z konieczności uzasadniania tej tezy.

W ten sposób Lis wpisał się w medialną atmosferę tworzoną przez niektórych polityków Platformy i media. Z recenzenta przeistoczył się w popularyzatora niepotwierdzonych tez.

Warto zwrócić uwagę na wypowiedź Czabana: „po to są tam ci eksperci. Uważam, że przedwcześnie jest mówić. Bo jeżeli eksperci mówią – nie mamy czarnych skrzynek, będą za dwa tygodnie, a może nie będą w ogóle bośmy tego sobie nie zapewnili. Natomiast my już wiemy co się stało. To jest nie do przyjęcia”.

Lis pyta też podobnie jak Ziemkiewicz u Pospieszalskiego: „Czy panowie wierzą , że to zostanie wyjaśnione w sposób [...] na tyle wiarygodny, ze większość społeczeństwa będzie to w stanie zaakceptować?” W całej rozmowie głównym wątkiem były domniemane naciski i kwestia szkolenia. Nie podjęto innych tematów. Nie padło żadne pytania z zadanych przez prof. Krasnodębskiego 15 kwietnia o najważniejsze sprawy.

Jan Pospieszalski

Po tygodniach milczenia polskie władze odniosły się do śledztwa smoleńskiego. Program Pospieszalskiego z 29 kwietnia przynosi komentarze do różnych wypowiedzi. Gośćmi byli gen. Roman Polko, prof. Zbigniew Ćwiąkalski – prawnik, były minister w rządzie Danalda Tuska, mec. Rafał Rogalski (późniejszy pełnomocnik m. in. Jarosława Kaczyńskiego). Głos zabrał również siedzący na widowni Andrzej Melak, brat Stefana Melaka, który zginął w katastrofie smoleńskiej.

Melak opowiedział o swoim pobycie w Moskwie, identyfikacji ciała brata, wielogodzinnych zeznaniach składanych przed rosyjską prokuraturą, braku pomocy konsularnej. Jednocześnie wyraził uznanie dla postawy minister Ewy Kopacz, która pomagała przy samej identyfikacji. Melak jest sygnatariuszem apelu do premiera Tuska w sprawie prowadzonego śledztwa.

Program w znacznej części polemizował z tezami różnych wystąpień polskich władz, czy prokuratorów i przyniósł dyskusję sprowokowaną tymi wypowiedziami. Rozmawiano o telefonach i laptopach, które wpadły w ręce rosyjskich służb i zostały przekazane drogą dyplomatyczną stronie polskiej dopiero po jakimś czasie, z których dane, listy połączeń i kontaktów mogły zostać skopiowanie i posłużyć do tworzenia map takich kontaktów.

Dyskutowano o Konwencji Chicagowskiej, jej załączniku 13, o umowie o pomocy prawnej między Polską i Rosją. Zastanawiano się, czy ta konwencja była jedyną podstawą prawną współpracy. Gen. Polko sugerował, że należało wynegocjować specjalne porozumienie. Rogalski stwierdza, że konwencja dotyczy przypadków cywilnych i wyłącza loty samolotów państwowych, co potwierdza Ćwiąkalski mówiąc, że stosowanie Konwencji Chicagowskiej w pełnym zakresie jest wątpliwe. Jednak dodaje, że konwencja przewiduje uzgadnianie raportu dając 60 dni na przedstawienie uwag i podaje krótki termin - 12 miesięcy na przygotowanie raportu końcowego.

Cytowano wypowiedź prok. Parulskiego, niepokojącą dla Pospieszalskiego i Rogalskiego: „może się zdarzyć, ze racje nadrzędne: dobro prowadzonego postępowania, jak również dobro relacji z organami  które kooperują z nami [polską prokuraturą]: prokuratorzy rosyjscy,  MAK – spowodują pewne spowolnienie w ujawnieniu materiałów”.

Wreszcie pokazano brak spójności wypowiedzi polskiego rządu. Na pytanie o natowskie mapy terenu katastrofy na konferencji prasowej premier Tusk odpowiedział, że przekaże sugestie komisji; następnego dnia rano w telewizji min. Klich stwierdził, że takie mapy są zbędne; wieczorem w sejmie minister Cichocki odpowiedział, że już o takie mapy Polska wystąpiła i je otrzymała...


Pozostałe programy o katastrofie smoleńskiej

Tomasz Lis

7.06.2010 była emisja programu na temat odtajnionych stenogramów z czarnych skrzynek. Po tym odtajnieniu Lis zyskał kolejne argumenty do dyskutowania o naciskach na Arkadiusza Protasiuka. Oprócz prezydenta Kaczyńskiego na celowniku znalazł się również gen. Błasik. W programie wystąpili piloci płk. Piotr Łukaszewicz, mjr. Michał Fiszer i płk Tomasz Pietrzak. Od tamtej pory odczytano więcej z czarnych skrzynek; niektóre fragmenty opublikowanych wówczas stenogramów nie potwierdziły się. Znamy też nagrania z „wieży” w Smoleńsku, które wówczas były znane bardzo nielicznym.

Rozmowa krążyła wokół nacisków na pilota, roli gen Błasika, i odpowiedzialności prezydenta Kaczyńskiego. O wieży, błędnym naprowadzaniu, „kursie i ścieżce” nie padło ani słowo. Nie chodziło więc o dociekanie przyczyn katastrofy – bo wówczas pytania o wieżę, kurs i ścieżkę musiałyby paść. Lis odwołuje się nawet do gazety „Moskowskij Komsomolec” insynuującej, że gen. Błasik pilotował samolot. Lis całkiem poważnie zastanawia się nad taką interpretacją. Jest to bliskie temu, o czym pisze np. Gazeta Wyborcza i mówią niektórzy politycy Platformy w trakcie kampanii. Nie zastanawia się co czują rodziny.

Najpierw na planszy podane są słowa o pogodzie: „To będzie makabra, nic nie będzie widać” i jednocześnie słowa 21m minut późniejsze z wieży: „Warunków do lądowania nie ma”. Ma to stworzyć odpowiednią atmosferę. Łukaszewicz, chyba najbliższy spośród gości tezom Lisa pyta: „Co powodowało załogą, dowódcą załogi, jakie były przesłanki tego, ze podjął taką a nie inną decyzję? Czy ci którzy byli na pokładzie zrobili wszystko, żeby pomóc dowódcy załogi i pomóc całej załodze podjąć decyzję nawet jeśli miałaby to być negatywna” Chodzi o generała Błasika. Fiszer próbuje bronić decyzji o kontynuacji lotu argumentując, że pogoda jest zmienna i czasem pojawiają się dziury w chmurach.

Lis idzie za „Moskiewskim Komsomolcem” wobec gen. Błasika pytając: „Czy wykluczają panowie sytuację, że w roli pierwszego, a przynajmniej drugiego pilota występował gen. Błasik”. Kontynuuje odwołując się do wywiadu gen. Skrypczaka, ze generałowie siadali za sterami, żeby sobie dolatać. Fiszer stwierdza, że to bzdura kompletna, a Pietrzak mówi o planach szkoleniowych wyższych dowódców zatwierdzanych przez przełożonych.

Łukaszewicz nie zgada się z tezą pilotowania, ale wspiera Lisa: „Gen. Błasik niewątpliwie był w tej kabinie, zakładam poszedł tam, żeby pomóc załodze. [...] Nie podpowiedział jednej rzeczy, którą powinien był zrobić: Panowie, przerywamy tą zabawę. Tego zabrakło.”

Kolejne plansze, tym razem sugerujące winę prezydenta: 15 min przed katastrofą „No to mamy problem”, 11 min. „Nie ma jeszcze decyzji prezydenta, co dalej robić.” i 3,5 min. „Wkurzy się jeśli jeszcze...” Poczym następuje ostateczny atak na dowódcę lotnictwa: może brak nacisków jest już naciskiem? Lis pyta pilotów: „Czy jeśli wchodzi do kabiny dowódca, generał [] to jak on nie mówi „nie lądować”  to bardzo jasno mówi lądować? Pytanie. Nie wiem.” Fiszer uznaje to za nadinterpretację, Łukaszewicz wspiera Lisa pośrednio: „Problem polega na tym, że załogi wożące najważniejsze osoby w państwie nie były i nie są szkolone by stanąć przed przełożonym i z całym szacunkiem powiedzieć przepraszam pana, ja decyduję, ja zdecydowałem nie możemy tego zrobić”.

Lis odczytuje stenogram: „Panie dyrektorze... to co będziemy robili” i zadaje pytanie „Kto był kapitanem tego samolotu? Ja nie wiem.” Fiszer i Pietrzak odpowiadają, że dowódca załogi, mówią o wypracowywaniu decyzji.

Lis nie omieszkał przypomnieć wydarzeń z Tbilisi. Pokazana została plansza z fragmentem stenogramu zawierającym przekleństwo, które miało być ostatnim słowem drugiego pilota...
Do drugiej części programu został zaproszony Waldemar Kuczyński i Marek Magierowski. Kuczyński jest człowiekiem który na swoim blogu umieścił licznik dni do końca  kadencji Lecha Kaczyńskiego, a po objęciu stanowiska premiera przez Jarosława Kaczyńskiego złożył następujące życzenia: „Życzę także porażek gospodarczych, choć za to płacą ludzie[..]Poza nawiedzeniem przez Ducha Świętego, wszystkiego złego Panie Premierze.”
W przeciwieństwie do pilotów, których Lis gościł w dwóch swoich programach Kuczyński już wie, co się stało i jest gotów wszystko powiedzieć wprost. Lis może pozostać arbitrem i nie musi wychodzić ze swej roli, jak miało to miejsce 24 kwietnia.

Kuczyński uważa, ze główna przyczyna sprawcza mieści się w sferze polityki i psychologii, że  w  samolocie załamał się formalny system kierowania statkiem powietrznym. I wreszcie mówi wprost: „Moim zdaniem tam był wyłącznie nacisk[...] Dla tych ludzi którzy niewinnie zginęli trzeba żeby było jasne dlaczego ich bliscy zginęli. I w jakimś sensie ja oskarżam prezydenta Kaczyńskiego i jego otoczenie o spowodowanie katastrofy”.

Magierowski protestuje – zwraca uwagę, że żyją rodziny ofiar, dla których takie słowa mogą być bolesne, zwraca uwagę na stenogramy mówiące o tym, że samolot był na kursie i ścieżce i dodaje, ze chętnie w tym studiu zobaczyłby nie pilotów, a kontrolerów lotu.


Lis do swojego programu zapraszał również członków rodzin ofiar katastrofy Rozmowy w części poświęcone były wyjazdowi części rodzin do Smoleńska wraz z pierwszą damą Anną Komorowską pół roku po tragedii. Gośćmi byli 13.09 Małgorzata Szmajdzińska, 20.09 Małgorzata Wassermann, 11.10 Ewa Komorowska i Marta Murzańska-Potasińska. Natomiast 27.12.2010 zaproszenie przyjęli Paweł Deresz i Albert Węcławek. W tym wypadku rozmowa oprócz tematów związanych z katastrofą dotyczyła pierwszych świąt po katastrofie.

Jan Pospieszalski

W programie z 06.05.2010 Po katastrofie. Jak zmieniła się polska polityka zagraniczna?
gośćmi byli Jarosław Gowin, Witold Waszczykowski, Marek Cichocki. Oprócz kwestii związanych ze stosunkami Polski ze Stanami Zjednoczonymi, Rosją itd. poruszono kwestię przyczyn rozdzielenia wizyt w Katyniu. Stawiano pytania, czy Polska była rozgrywana przez Rosję, czy praźródło nie tkwi w 2005 roku, kiedy po wejściu do NATO i UE Polska straciła jasne cele strategiczne i konsensualność polityki zagranicznej.

Tydzień później 13.05.2010 kolejny program też był poświęcony katastrofie smoleńskiej: Po katastrofie. Czy potrzebna jest międzynarodowa komisja?Gośćmi byli Joanna Potocka, publicystka, Paweł Zalewski, eurodeputowany PO, Marek Sarjusz-Wolski, „Polska Zbrojna”, Przemysław Wipler,„Fundacja Republikańska”. Poruszono problemy ruchu obywatelskiego żądającego informacji i powołania międzynarodowej komisji do wyjaśniania katastrofy. Nawiązano do apelu prof. Jacka Trznadla o powołanie międzynarodowej komisji technicznej. Głos zabrał też siedzący na widowni Andrzej Melak przedstawiający apel biorący w obronę członków załogi rządowego samolotu, a szczególnie dowódcę Arkadiusza Protasiuka, który zdaniem Melaka, był zniesławiany i szkalowany.

Rafał Dzięciołowski opowiedział o wizycie w Smoleńsku, braku zabezpieczenia miejsca katastrofy i odnajdowaniu tam nie tylko fragmentów samolotu, ale również szczątków ofiar. Paweł Zalewski i Marek Sarjusz-Wolski uznali to za skandal. Poruszano kwestię zaufania do rosyjskiej prokuratury i odpowiedzialności politycznej (na przykładzie m. in. dymisji ministra Ćwiąkalskiego).

Za sprawą Marka Sarjusz-Wolskiego udało się rozwiać wątpliwość rodzącą plotki o powodzie rezygnacji ministra Bogdana Klicha z wylotu do Katynia. Były to względy osobiste.


24.06.2010 nadano program Smoleńsk. Co wiemy dwa miesiące po katastrofie?Gośćmi byli: pełnomocnicy rodzin ofiar: Stefan Hambura i Rafał Rogalski, Małgorzata Wassermann - córka Zbigniewa Wassermanna, oraz Joanna Potocka – publicystka. Z widowni głos zabrał Andrzej Melak brat tragicznie zmarłego w Smoleńsku Stefana Melaka. Niestety, wśród gości nie było przedstawiciela władz. Jak zapewnił Jan Pospieszalski zaproszenia skierowano do dziesięciu urzędników państwowych z ministrem Grasiem włącznie, lecz wszyscy odmówili.

Program dał ciekawe podsumowanie stanu wiedzy, a raczej niewiedzy o śledztwie. Cytowane były wypowiedzi prokuratorów, premiera, oraz szokujące wypowiedzi Edmunda Klicha z posiedzenia sejmowej komisji. Według prokuratora Rzepy, Polska złożyła pięć wniosków o pomoc prawną Rosji a otrzymała odpowiedź na część jednego. Dyskutowano o trybie wyboru Konwencji Chicagowskiej i skutkach stosowania jej 13 załącznika. Już wtedy na długo przed raportem MAK, przedstawiano słabe strony tego rozwiązania, a mecenas Hambura mówił o porozumieniu z 93 roku, według którego procedowano przez pierwsze 3 dni.

Małgorzata Wasssermann skarżyła się, że premier może swobodnie mówić o „ponadstandardowej” współpracy ze stroną rosyjską podczas gdy rodziny i pełnomocników wiąże tajemnica śledztwa.

Była też mowa o stenogramach z czarnych skrzynek, które według Małgorzaty Wassermann obalają lansowaną przez rosyjskie media i powtarzaną przez polskie teorię o naciskach, które jakoby miały doprowadzić do katastrofy. W ujawnionych zapisach nie ma polecenia lądowania. Strona polska nie ma dowodów, nie otrzymuje materiałów.

Ostatni program przed wakacyjną przerwą,  01.07.2010(i przed druga turą wyborów) został poświęcony wspomnieniom ofiar tragedii w Smoleńsku i kontynuacji ich działań: Testament ofiar smoleńskiej katastrofy. Gośćmi byli: Zuzanna Kurtyka (wdowa po Januszu Kurtyce, prezesie IPN), Renata Wardecka (Stowarzyszenie Parafiada), prof. Jan Żaryn (historyk), gen. Roman Polko (były dowódca GROM).  Jak powiedział prof. Żaryn, za każdą z osób która zginęła w Smoleńsku stoi osierocone środowisko: Rodziny Katyńskie,  IPN, Parafiada, Kombatanci, Światowy Związek Żołnierzy AK.

Wspominano o. Józefa Jońca twórcę Parafiady oraz idei sadzenia dębów katyńskich, Tomasza Mertę, Janusza Kurtykę, który marzył o wydaniu książki „Historia dla maturzystów”, dla wszystkich maturzystów tego rocznika. Gen. Polko wspominał poległych generałów: Tadeusza Buka, który wciągał na maszt polską flagę w Nowym Jorku, Włodzimierza Potasińskiego, Franciszka Gągora, biskupa Tadeusz Płoskiego. Jan Pospieszalski wspominał Arkadiusza Rybickiego, który oprócz polityki działał na rzecz dzieci autystycznych. Prof. Żaryn mówił o Andrzeju Przewoźniku i zaangażowaniu w budowę pomnika upamiętniającego Polaków ratujących Żydów. Wspominano Jana Kochanowskiego, Władysława Stasiaka.


Programy Lisa i Pospieszalskiego po 10 kwietnia, które nie dotyczą katastrofy smoleńskiej.

Tomasz Lis

„Tomasz Lis na żywo” omawia przede wszystkim bieżącą politykę. Gośćmi są głównie politycy, nawet gdy temat dotyczy innych dziedzin. Podział na dwie lub trzy części pozwala zaprosić większą liczbę gości ale dany temat zostawia mniej czasu. Częstymi gośćmi są osoby agresywne, jak Stefan Niesiołowski, Janusz Palikot, Magdalena Środa , co sprzyja kłótniom i atakom osobistym. Program jest politycznym przeglądem wydarzeń mijającego tygodnia, co zwykle dezaktualizuje się bardzo szybko. Lis woli rozmowy indywidualne prowadzić z politykami o poglądach liberalnych i lewicowych, choć wśród dyskutantów często pojawiają się politycy Prawa i Sprawiedliwości. Prawie nigdy nie bywają zapraszani politycy innych ugrupowań, np. PSLu.

Jan Pospieszalski

Program „Warto rozmawiać” porusza bardzo wiele spraw żywotnych dla Polski. Odnosi się do zagadnień społecznych, gospodarczych, religii, patriotyzmu, podziałów w społeczeństwie, biedy, postrzegania Polski w świecie. Tematy są wyraźnie określone, co sprzyja konkretnej dyskusji. Gośćmi są przede wszystkim intelektualiści i naukowcy, profesorowie i doktorzy, działacze społeczni i osoby aktywne na różnych polach, rzadziej politycy. Konfrontowane są różne poglądy, goście mogą swobodnie się wypowiedzieć, a dyskusja, nawet gdy porusza emocje, rzadko wymaga interwencji prowadzącego. To program inteligencki w najlepszym tego słowa znaczeniu.

Zabójstwo Marka Rosiaka

W Łodzi został zamordowany pracownik biura poselskiego PiS Marek Rosiak, a drugi ciężko zraniony. Mordercę sfilmowano, gdy wypowiadał pełne nienawiści słowa: „Chciałem zabić Kaczyńskiego, tylko za małą broń miałem”. Bardzo szybko po tym zdarzeniu pojawiły się „wrzutki medialne”, że zabójca miał w notesie, czy laptopie nazwiska innych polityków i może chciał zabić różnych innych polityków, wszystko jedno kogo. Miał być jakoby w biurze poselskim Stefana Niesiołowskiego.

Dziś wiadomo, że zbrodniarz jest poczytalny, że z premedytacją zabił pracownika PiS i że był w przeszłości członkiem Platformy Obywatelskiej, co musieli wiedzieć niektórzy politycy tej partii z którymi współpracował. Jednak media nie były dociekliwe. Trwała samorządowa kampania wyborcza, a to zdarzenie mogło zaciążyć na wizerunku Platformy.

Pospieszalski o zabójstwie Marka Rosiaka

Program Pospieszalskiego ma emisję następnego dnia po morderstwie. Wśród zaproszonych gości nie ma polityków a publicyści i naukowcy: Ernest Skalski, publicysta; prof. Mirosława Grabowska, socjolog; Tomasz Pisula, fundacja Wolność i Demokracja; Rafał Ziemkiewicz, publicysta. A na widowni osoby spod krzyża przed Pałacem Prezydenckim, m. in. te którym pięć dni później nie udało się wypowiedzieć w programie Lisa.

Pospieszalski stawia pytania: „Co się stało? Czy rzeczywiście musiało do tego dojść? Jakie mogą być tego możliwe konsekwencje?”. Padają pytania, czy zamordowano niewinnego człowieka tylko dlatego, że był z PiS? Czy istnieje praktyka odhumanizowania przeciwnika politycznego? Ziemkiewicz zwraca uwagę na ton mediów, które nie tyle zajmują się zbrodnią w Łodzi, ile twierdzą, że mamy do czynienia ze skandalem, bo Kaczyński wypowiedział się o morderstwie na konferencji prasowej, co rzekomo znaczy, że „gra trumnami”, aby skorzystać ze zbrodni w kampanii wyborczej. Ziemkiewicz mówi także o braku symetrii, o agresji która jest produkowana dla celów politycznych. Skalski zwraca uwagę, że równie dobrze można odwrócić te argumenty w przeciwną stronę polityczną. Mówi się także o teatralizacji życia politycznego, która może być brana za rzeczywistość. Wypowiadają się osoby trzymające wartę przed Krzyżem Pamięci przed Pałacem Prezydenckim o słownej i fizycznej agresji przeciwko nim i braku reakcji policji. Mowa też jest o raporcie Freedom House który określa Polskę jako młodą, średnioskonsolidowaną demokrację i bardzo krytycznie ocenia stan mediów, poziom korupcji itd. Dyskusja toczy się w spokojnej atmosferze. Rozmówcy mogą wypowiedzieć się swobodnie. Zabrakło jednak opinii służb porządkowych, władz miasta lub przedstawicieli kancelarii prezydenta w sprawie sytuacji pod krzyżem.

Program Lisa o zabójstwie Marka Rosiaka

Program Lisa został wyemitowany 25 października. Wpisuje się w pewną „narrację” która zrównywała ofiarę z agresorem - ci politycy wszyscy tacy sami, ciągle się kłócą. Gośćmi byli Julia Pitera, Jacek Kurski, Adam Hofman i Tomasz Nałęcz, a w drugiej części programu Tadeusz Mazowiecki.

Felietony wprowadzające do obu części programu tworzą taką właśnie „opowieść” dając różne wypowiedzi polityków, niektóre chamskie i grubiańskie, inne może tylko zbyt dosadne lub wyrwane z kontekstu. Były to wszakże wypowiedzi tylko trzech polityków: Jarosława Kaczyńskiego, Stefana Niesiołowskiego i Janusza Palikota. Potem - ale już w innym klimacie - pokazano wypowiedzi prezydenta Komorowskiego i premiera Tuska. Autorzy pierwszego felietonu zestawili wypowiedzi tak: Kaczyński, Palikot, Kaczyński, Niesiołowski, wypowiedź mordercy, komentarz Lisa o tym, że niektórzy łączą zbrodnię z językiem polityki, wypowiedź Kaczyńskiego z konferencji po morderstwie, komentarz Lisa o dyskusyjnym związku zbrodni z językiem, łagodząca wypowiedź Bronisława Komorowskiego  (po zbrodni), Donald Tusk o łagodzeniu języka (po zbrodni), Kaczyński z konferencji (po zbrodni), Komorowski składający kwiaty, Kaczyński podnoszący tekst (zapewne deklaracji łódzkiej) i retoryczne pytania Lisa, czy ktokolwiek wierzy, że język polityki się zmieni.

W ten sposób niedoszła ofiara zbrodni Jarosław Kaczyński, lider partii opozycyjnej, został postawiony w jednym rzędzie z ludźmi najbrutalniej go atakującymi a nie będącymi liderami. Agresywne wypowiedzi najbardziej prominentnych polityków PO lub popierających PO bardzo znanych osób nie były cytowane. Lis postawił liderów partii rządzącej poza „narracją” agresji.

Drugi felieton przed rozmową z Tadeuszem Mazowieckim miał podobny montaż: Kaczyński, Niesiołowski, Palikot, Kaczyński, Kaczyński, Palikot, Kaczyński, Niesiołowski, Palikot, Kaczyński, Kaczyński, Palikot, Kaczyński z konferencji prasowej po zbrodni, Niesiołowski (po zbrodni).

Według Nałęcza w pierwszej części programu, zabójcy było wszystko jedno czy „Millera zastrzeli, Kaczyńskiego zastrzeli”. Podobnie uważał Tadeusz Mazowiecki: „wyprowadzanie stąd wniosku, że jest to prosty wynik [zabójstwo] klimatu politycznego wydaje mi się błędne, ponieważ wiadomo choćby z tego co już teraz ustalono, że on planował na różne osoby w bardzo różnych kierunkach planował jakąś tego typu akcję przemocy”.

Lisa podsumował pierwszą część programu: „nie posunęliśmy się ani o milimetr w ciągu tych trzydziestu pięciu minut”. Zaproszenie polityków nie mogło się skończyć niczym innym poza jałową szermierką słowną. Dyskusja była gorąca. Szczególnie często przerywano Jackowi Kurskiemu, robił to nawet Lis. Jacek Kurski usiłował wymusić na nim dopuszczenie do głosu osób spod krzyża przed Pałacem Prezydenckim (m. in. te które wypowiadały się w programie Pospieszalskiego), żeby opowiedzieli o agresji jakiej tam doświadczają. Nieskutecznie.

Rosja i stosunki z Rosją po katastrofie smoleńskiej

Tomasz Lis

Tomasz Lis poświęcił jeden (a właściwie połowę) program 4.10.2010 na rozmowę o relacjach polsko-rosyjskich. Dyskutowali politycy: Marek Siwiec, Ryszard Czarnecki, Andrzej Halicki. Lis przeprowadził ciekawy eksperyment: zacytował list Wałęsy i Kwaśniewskiego, co Siwiec natychmiast skomentował, że to paranoja i zimna wojna będąc przekonany, ze to słowa z listu Kaczyńskiego. Natomiast 6.12.2010 został wyemitowany wywiad Lisa z prezydentem Rosji Dmitrijem Miedwiediewem. Lis pytał m. in. o Katyń, problemy z ujawnieniem rosyjskich procedur, jednak jeśli chodzi o katastrofę smoleńską, to żadne trudne pytania nie padły.

Jan Pospieszalski

Jan Pospieszalski sprawom stosunków polsko-rosyjskich poświęcił dwa programy w 2010 roku (Jedno „Warto rozmawiać” jest dłuższe niż połowa „Tomasz Lis na żywo”). „Rosja – Polska: ostateczna normalizacja?” 22.09.2010 Punktem wyjścia była wypowiedź ministra spraw zagranicznych Rosji Sergieja Ławrowa. Rozmawiano o śledztwie smoleńskim, niszczeniu wraku i kontrakcie z Gazpromem. Gośćmi byli: prof. Włodzimierz Marciniak, polsko-rosyjska grupa ds. trudnych; prof. Andrzej Nowak,  UJ, Andrzej Halicki – szef sejmowej komisji spraw zagranicznych, Tadeusz Iwiński, SLD.

Dwa tygodnie później 6.10.2010 wrócił temat: „Rosja - Polska - Europa?” Tu pretekstem do dyskusji był tekst Sergieja Karaganowa o tworzeniu Związku Europy i Rosji. Gośćmi byli: Prof. Tadeusz Iwiński, Prof. Andrzej Nowak, Prof. Roman Kuźniar,  Dr Dominik Smyrgała, Fundacja Republikańska.

W pewnym sensie stosunkom z Rosją poświęcony był wywiad z konsulem honorowym Czeczeńskiej Republiki Iczkerii Adamem Borowskim po zatrzymaniu Ahmeda Zakajewa 15.09.2010.

Temat śledztwa smoleńskiego i stosunków z Rosją był też obecny i w innych programach. 06.05.2010 w „Po katastrofie. Jak zmieniła się polska polityka zagraniczna? Była mowa o stosunkach z Rosją. Gośćmi byli: Jarosław Gowin, Witold Waszczykowski, Marek Cichocki.

Gospodarka i sprawy związane z ekonomią

Tomasz Lis

Dwukrotnie do części swego programu Lis zaprosił prof. Leszka Balcerowicza. Pierwszym razem w kontekście wyborów prezydenckich 24.05.2010, drugim 20.12.2010 – powodem do rozmowy był licznik długu publicznego uruchomiony przez Balcerowicza, oraz pomysły na ratowanie finansów państwa – jak choćby podniesienia wieku emerytalnego.

Jan Pospieszalski

Jan Pospieszalski kwestiom gospodarczym, stanowi finansów publicznych, polskiej biedzie poświęcił dużo więcej miejsca. Pierwszy był program Czy Polska przeżyje do pierwszego? 15.09.2010. Gośćmi byli prof. Krzysztof Rybiński, ekonomista, SGH, prof. Marek Rocki, ekonomista, senator PO, dr Maciej Bukowski, ekonomista, zespół doradców strategicznych premiera RP, Filip Staniłko, ekspert Instytutu Sobieskiego.

Polskim drogom, braku komunikacji, wypadkom śmiertelnym oraz biedzie, która zmusza ludzi do podróżowania w niebezpiecznych warunkach  poświęcony był program Śmiertelne drogi, 13.10.2010. Program był reakcją na wypadek busa, który przewoził nadmierną liczbę pasażerów. Gośćmi byli Jerzy Polaczek, PiS, sejmowa komisja infrastruktury; insp. Wojciech Pasieczny, KG Policji); Stanisław Żmija, PO, sejmowa komisja infrastruktury; Janusz Piechociński, PSL, wiceprzewodniczący sejmowej komisji infrastruktury; Henryk Wujec, doradca Prezydenta RP; prof. Ryszard Bugaj, ekonomista. Na widowni zasiedli mieszkańcy gminy Drzewica z której pochodziły ofiary wypadku.

Dwa tygodni później temat biedy był kontynuowany: Skazani na biedę, 27.10.2010. Poziom przeciętnego bogactwa w Polsce rośnie, również na wsi ale w biednych rejonach niekorzystna sytuacja utrwala się. Gośćmi byli Maciej Bukowski, ekspert Instytutu Badań Strukturalnych; Mieczysław Augustyn, senator PO z Piły; Barbara Fedyszak-Radziejowska, socjolog, IRWIR PAN; Jan Filip Staniłko, ekspert Instytutu Sobieskiego.

Powódź

Tomasz Lis

Powodzi Tomasz Lis nie poświęcił specjalnego programu, choć temat powodzi pojawia się w felietonach, i rozmowach polityków. Tak było 24.05.2010, gdy felieton o powodzi poprzedził rozmowę na temat wyborów rzeczników sztabów wyborczych Poncyliusza i Kidawę-Błońską, oraz członka sztabu Arłukowicza. Podobnie felieton na zakończenie programu, gdy jedynym gościem był premier Donald Tusk 31.05.2010

Jan Pospieszalski

Jan Pospieszalski sprawie powodzi poświęcił dwa programy. Pierwszy Co dalej po powodzi? 27.05.2010. Goście: Jerzy Widzyk – b. pełnomocnik rządu ds. usuwania skutków powodzi w 1997 r.; prof. Zdzisław Krasnodębski; Paweł Soloch – b. wiceminister SWiA; Mieczysław Ostojski, dyrektor Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Drugi program to Fala za falą, ile jeszcze ? 10.06.2010. Goście: Marek Sawicki, minister rolnictwa; Genowefa Tokarska, wojewoda lubelski, Łukasz Zbonikowski (PiS), Jerzy Widzyk - ekspert usuwania skutków powodzi. Na widowni zasiedli mieszkańcy zalanych terenów.

Kościół, moralność chrześcijańska

Tomasz Lis

O roli Kościoła w państwie13.09.2010 rozmawiali politycy: Katarzyna Piekarska, Jacek Kurski, Kazimierz Kutz i publicysta katolicki Tomasz Terlikowski. Punktem wyjścia były manifestacje przed Pałacem Prezydeckim i kwestia stojącego tam Krzyża. Przebieg programu był bardzo agresywny, szczególnie często przerywano Jackowi Kurskiemu, niegrzecznie zachowywał się nie tylko Kazimierz Kutz, ale i Lisowi można było wiele zarzucić. Felieton w trakcie programu, przedstawiający zajścia przed Pałacem Prezydenckim, przez Kurskiego i Terlikowskiego został uznany za zmanipulowany.

29.11.2010 rozmawiano o prezerwatywach i stosunku do nich Kościoła Katolickiego po wypowiedzi papieża Benedykta XVI. Gośćmi byli Kazimiera Szczuka, Tomasz Terlikowski i ks. Marek Poryzała.

Trzecim program poświęcony Kościołowi nadano 20.12.2010 o Kościele  podzielonym i ksenofobicznym, niestety niedostępny w sieci. Gośćmi byli: były zakonnik prof. Tadeusz Bartoś, ks. Kazimierz Sowa, o. Paweł Burzyński i publicysta Tomasz Terlikowski.

Jan Pospieszalski

W programach Jana Pospieszalskiego też pojawiały się tematy religijne. Pierwszy - bardziej niż Kościołowi poświęcony Solidarności Po co nam błogosławieni? 03.06.2010 z powodu wielkiego wydarzeniu – beatyfikacji patrona Solidarności ks. Jerzego Popiełuszki. Gośćmi byli Barbara Fedyszak-Radziejowska, socjolog; Dariusz Karłowicz, Teologia Polityczna; Janusz Śniadek, przewodniczący NSZZ „Solidarność”; Jan Marczak - strażnik przy grobie ks. Jerzego na Żoliborzu.. Na widowni zsiedli Strażnicy Grobu z Żoliborza.

O egzorcyzmach i rzeczywistości duchowej Kto się boi egzorcysty?tuż przed adwentem Pospieszalski rozmawiał  24.11.2010. Gośćmi byli:  Jerzy Prokopiuk, gnostyk; Jan Witold Suliga, tarocista; ks. prof. Aleksander Posacki, SJ – demonolog; Robert Tekieli, autor „Encyklopedii New Age dla Chrześcijań”.

Inny program nie związany bezpośrednio z Kościołem, ale z moralnością chrześcijańską, też odpowiedzialnością, miłością - program poświęcany aborcji, dla którego pretekstem był film meksykańskiego reżysera „Bella”. Życie, miłość, śmierć, życie wieczne, 22.12.2010. Gośćmi byli: Paweł Milcarek, publicysta; Maciej Pawlicki, producent i krytyk filmowy; Maciej Bodasiński, reżyser; Tomasz Terlikowski, publicysta; Bolesław Piecha, poseł PiS, lekarz..
 
Solidarność

W 2010 przypadała 30 rocznica powstania Solidarności. W mediach narzekają, że świat nie pamięta o Solidarności a symbolem końca komunizmu w Europie został upadek muru berlińskiego. Jak odnieśli się do tego nasi publicyści?

Tomasz Lis

Lis 6.09.2010 zaprosił do programu i przeprowadził indywidualną rozmowę z Henryką Krzywonos, sygnatariuszkę Porozumień Sierpniowych, dziś zaprzyjaźnioną z lewicą. Podczas obchodów 30 rocznicy powstania Solidarności  skrytykowała publicznie Jarosława Kaczyńskiego wdzierając się na mównicę.

Jan Pospieszalski

Pospieszalski poświęcił Solidarności dwa programy. Solidarność 30 lat później, 31.08.2010 Gośćmi byli m. in. bohaterowie Solidarności, wspominano zapomnianych bohaterów tamtych czasów. Dyskutowali prof. Jadwiga Staniszkis; senator Jan Rulewski; Krzysztof Wyszkowski; dr Sławomir Cenckiewicz, historyk; a na widowni: Andrzej Michałowski, Solidarność Portu Gdańskiego; Mieczysław Gil, Solidarność dawnej Huty im. Lenina w Nowej Hucie; Adam Borowski, działacz podziemia. Wspominano m. in. Annę Walentynowicz. Ale przypominano też o smutnym losie Stoczni Gdańskiej.

Tydzień później Kto się boi Solidarności? 08.09.2010. Gośćmi byli: Jan Lityński - działacz opozycji; o. Maciej Zięba , dyrektor Europejskiego Centrum Solidarności; dr Barbara Fedyszak-Radziejowska, socjolog; Janusz Śniadek, przewodniczący NSZZ „Solidarność". A na widowni delegaci na zjazd Solidarności: Mirosław Miara, Andrzej Budzyk, Tadeusz Kucharski.
    

Historia

Tomasz Lis

W „Tomasz Lis na żywo” historia jest prawie nieobecna. W pewnym sensie temat związany z historią i polityką podjął program 29.11.2010, którego część Lis poświęcił zaproszeniu Wojciecha Jaruzelskiego na spotkanie RBN. Dyskutowali o tym Tomasz Nałęcz i Jacek Kurski.

Jan Pospieszalski

Polskie Grudnie – zbrodnie nierozliczone, 15.12.2010 to program Jana Pospieszalskiego poświęcony polskim grudniom ’70 i ’81, wyemitowany dwa dni po rocznicy ogłoszenia stanu wojennego. Gośćmi byli: Antoni Krauze, reżyser filmu poświęconego masakrze Grudnia ’70 „Czarny Czwartek”, którego zwiastun został pokazany; prof. Antoni Dudek, historyk; Andrzej Michałowski, uczestnik masakry grudniowej w Gdańsku; Jerzy Wielgórski, ranny w Grudniu 1970 r. w Szczecinie; Bronisław Matuszewicz, uczestnik strajku w KWK Wujek. Wymowne,  że Tomasz Lis swój program 13 grudnia 2010 roku poświęcił indywidualnym rozmowom z Jolantą Kwaśniewską, Januszem Palikotem i Johnem Godsonem.

Polska podzielona

Tomasz Lis

Temat podziału polskiego społeczeństwa pojawia się w różnych wypowiedziach gości Lisa. Na przykład 6.09.2010 Lis zaprosił do studia Aleksandra Kwaśniewskiego na rozmowę o tym co będzie wyborach prezydenckich, i co przed samorządowymi. W trzeciej części gośćmi byli również politycy: Stefan Niesiołowski, Zbigniew Girzyński, Andrzej Celiński. Rozmawiano m. in. o lewicy, oraz - czy list Jarosława Kaczyńskiego do członków PiS jako depozytariuszy wartości narodowych wyklucza nie-członków PiS. Rozmawiano także o świeckości państwa w kontekście wydarzeń przed Pałacem Prezydenckim. Na koniec, z wywiadu J. Kaczyńskiego dla portalu Blogpress Lis wybrał jeden błahy wątek o „podsiadaniu” posłanek w restauracji sejmowej i dopytywał o to gości...

Dwa tygodnie później 20.09.2010 do studia zaproszeni zostali Róża Thun, prof. Magdalena Środa, Mariusz Błaszczak i prof. Zdzisław Krasnodębski. To program znacznie ciekawszy dzięki gościom spoza bieżącej polityki prof. Krasnodębskiego i prof. Środy, którzy mają sprecyzowane poglądy, ale nie podlegają partyjnej linii. Rozmowa była gorąca ze względu na temperament prof. Środy. Dyskutowano o podziałach wśród polskiej inteligencji i kościelnej hierarchii, oraz sytuacji z krzyżem przed Pałacem Prezydenckim. Lis nawiązał do pamiętnego tekstu Krasnodębskiego opublikowano po katastrofie pt. „Już nie przeszkadza”. Rozmowa była ciekawa ze względu na polemikę z prof. Krasnodębskim. Spokojny Krasnodębski i poseł Błaszczak byli atakowani personalnie, wręcz wyśmiewani przez obie kobiety, ich wypowiedzi były przerywane przy aplauzie widowni i dość pasywnej moderacji Lisa.

Jan Pospieszalski

25.08.2010 nadano program Sierpień 1980, Sierpień 2010 - Polska solidarna? Polska podzielona? Goście: Edward Mizikowski, Solidarność Huty Warszawa; Łukasz Warzecha, publicysta Faktu; Tomasz Wróblewski, publicysta Dziennika Gazety Prawnej; prof. Jan Hartman, filozof z UJ; Wojciech Cejrowski, dziennikarz i podróżnik. Program nawiązał do atmosfery Sierpnia 80’, gdy symbole religijne używane przez stoczniowców były czymś naturalnym. Pospieszalski próbował stawiać most do współczesności - do konfliktu wokół krzyża na Krakowskim Przedmieściu. Ciekawe wypowiedzi prof. Hartmana nie zgadzającego się z tezą o moście między rokiem ’80 i 2010 i ograniczaniu idei solidarności ’80 tylko do nurtu związanego z religią. Ostre wypowiedzi Wojciecha Cejrowskiego o rządzących Polską. Mimo wielkich różnic poglądów między rozmówcami rozmowa przebiegała w spokojnej atmosferze. Goście mogli swobodnie zaprezentować swoje racje, czasem kontrowersyjne jak Cejrowski o władzy, czy będący w mniejszości profesor Hartman np. o tym, że  w Pałacu Prezydenckim nie powinno być kaplicy.

01.12.2010 program Polska podzielona? Jak? Przez kogo? Dlaczego? Gośćmi nie byli politycy, lecz naukowcy i publicyści: Krzysztof Iszkowski, Res Publika Nova, prof. Wawrzyniec Konarski, politolog UW; dr Barbara Fedyszak-Radziejowska, socjolog, PAN; Bartłomiej Radziejewski, publicysta z Rzeczy Wspólne. We wstępie Pospieszalski nawiązał do zabójstwa Marka Rosiaka oraz wypowiedzi premiera Tuska określającego różnice wręcz kulturowe między PO i PiS na wzór podziału NRD i RFN. Podział postkomunizm/solidarność przestał być dominujący. Czy Polska skazana jest na trwały podział?

Pozostałe programy  Tomasza Lisa

Chyba najlepszy program Lisa po 10 kwietnia w 2010 roku to niepolityczny fragment nadany 18.10.2010  a poświęconego kobietom w ciąży chorym na nowotwory, które stają przed bardzo trudnym wyborem medycznym i moralnym.

O dopalaczach dyskutowano 11.10.2010 w składzie polityków: Krzysztof Kwiatkowski, Jerzy Wenderlich, Bolesław Piecha. 13.12.2010, w rocznicę stanu wojennego, Jolanta Kwaśniewska radziła mężczyznom  jak mają się ubierać, a  27.12.2010 gościem była Ewa Błaszczyk, aktorka, matka dziewczynki w śpiączce, szefowa fundacji Budzik.

Pozostałe programy Jana Pospieszalskiego

Ciekawym programem z 20.05.2010 był Demokracja w dobie Matrixa. M. in. o zarządzaniu przez polityczny marketing, sterowaniu emocjami telewidzów, demokracji w czasach reklamy i PRu,  polityce prawdziwej i  medialnej rozmawiali: Ludwik Dorn, Polska Plus; prof. Jan Hartman; Eryk Misiewicz; Michał Karnowski a na widowni bloger Toyah, który ujawnił medialną manipulację ze zdjęciem przedstawiającym prezydenta Kaczyńskiego na meczu z szalikiem z odwróconym napisem „Polska”. Mistewicz i Karnowski są autorami książki „Anatomia władzy”.

Wypowiedź minister Elżbiety Radziszewskiej na temat nauczycieli - homoseksualistów w szkołach dała okazję do dyskusji o dyskryminacji „Kto kogo dyskryminuje?” 29.09.2010. Gośćmi były osoby o skrajnie odmiennych poglądach: Karolina Elbanowska, Stowarzyszenie Rzecznik Praw Rodziców; Marek Jurek, (Prawica RP; Elżbieta Radziszewska, Pełnomocnik Rządu ds. Równego Traktowania, PO; Dariusz Szwed, Zieloni 2004; Katarzyna Piekarska SLD. Mimo różnicy poglądów dyskusja odbywała się w dość spokojnej i merytorycznej atmosferze.

O patriotyzmie i idei narodowej mówiono w dwóch programach w pobliżu święta odzyskania niepodległości 11 listopada. Powodem dyskusji o patriotyzmie i roli nauczania historii w szkole była publiczna polemika (wywołana m. in. apelem Piotra Zaremby) na temat zmian w nauczaniu historii, której tradycyjny kurs ma się kończyć już w pierwszej klasie liceum. Program pt. Czy patriotyzm jest potrzebny w XXI wieku? został wyemitowany 10.11.2010. Gośćmi byli prof. Jolanta Choińska-Mika, historyk z UW; Jacek Strzemieczny, Prezes Centrum Edukacji Obywatelskiej; Andrzej Waśko, b. wiceminister edukacji, Piotr Zaremba, publicysta Rzeczpospolitej. Głos zabierali także nauczyciele obecni na widowni.

Tydzień później (17.11.2010) pokazany został program Kto nie lubi idei narodowej? Tym razem punktem wyjścia była akcja wygwizdania i blokowania także siłą, marszu organizacji narodowych 11 listopada. Gośćmi byli Jan Hartman, filozof z UJ; Michał Sutowski, Krytyka Polityczna; Krzysztof Bosak, były poseł LPR; Rafał Ziemkiewicz, Rzeczpospolita;. Mimo bardzo odległych poglądów toczyła się spokojna i ciekawa dyskusja.

Kto się boi agenta Tomka? Ten program został wyemitowany 08.12.2010. W pierwszej części Pospieszalski przeprowadził wywiad z Tomaszem Kaczmarkiem, czyli „agentem Tomkiem”. W drugiej dyskutowano o korupcji w Polsce i o komisji śledczej.  Gośćmi byli: Mariusz Kamiński, b. szef CBA; Bartosz Arłukowicz, SLD, komisja śledcza ds. afery hazardowej; Jerzy Jachowicz, dziennikarz śledczy. Szef obecnego CBA zaproszenia nie przyjął.


Polityka i wybory

Szczegółowa analiza programów poświęconych wyborom przekracza ramy tego opracowania. W roku 2010 były dwie kampanie wyborcze więc ta tematyka musiała być w programach obu dziennikarzy. Jak często o tym rozmawiano? Czy jest istotna różnica między programami?

Tomasz Lis

Programy Lisa w dużej mierze polityczne a nawet partyjne, ponieważ najczęstszymi gośćmi są politycy aktywni, bądź byli, albo członkowie partii oraz osoby wspierające kandydatów. Lis gości głównie polityków związanych z Platformą, lewicą i Prawem i Sprawiedliwością. Politycy innych opcji w zasadzie się nie pojawią. Przewagę ma obóz władzy. „Tomasz Lis na żywo” w trakcie kampanii był w dużej mierze przeglądem polityki partyjnej trzech głównych ugrupowań, łakomym kąskiem dla polityków. To była karuzela kandydatów, przedstawicieli sztabów wyborczych itd. Jarosław Kaczyński nie pojawił się w trakcie kampanii. Głos niejako w jego imieniu zabierali przedstawiciele sztabu wyborczego. Poniżej statystyka programów o wyborach.

Przed wyborami prezydenckimi:

26.04.2010 – Grzegorz Napieralski i Adam Bielan (osobno po ok. 1/3 programu)
10.05.2010 – Bronisław Komorowski  (1/2 programu)
17.05.2010 - Joanna Kluzik-Rostkowska i Sławomir Nowak (1/2 programu)
17.05.2010 - Jerzy Zelnik, Daniel Olbrychski, Zbigniew Hołdys (1/2 programu)
24.05.2010 - Małgorzata Kidawa-Błońska, Paweł Poncyljusz, Bartosz Arłukowicz (2/3 programu)
31.05.2010 – Donald Tusk (cały program)
14.06.2010 – Bronisław Komorowski (1/2 programu)
14.06.2010 – Andrzej Godlewski, Paweł Lisicki, Michał Karnowski, Tomasz Wołek, Robert Walenciak (1/2 programu)

Jak tłumaczył Lis w ostatnim programie przed pierwszą turą - jedynym kandydatem goszczonym w programie był Bronisław Komorowski, ponieważ sztab Jarosława Kaczyńskiego odmówił udziału, w związku z czym telewizja wykluczyła Grzegorza Napieralskiego.
 
Przed wyborami samorządowymi trudniej jest ocenić, czy wizyty w studio miały charakter wyborczy. Wymienię programy Tomasza Lisa po wakacyjnej przerwie, których gośćmi byli politycy (byli bądź aktywni). Przekreślona, zielona czcionka oznacza, że program został omówiony w innym miejscu, jako poświęcony jakiemuś innemu wiodącemu tematowi.
Ciekawe wydaje się zaproszenie do ostatniego programu przed wyborami samorządowymi Pawła Poncyliusza, który właśnie uczestniczy w nagłaśnianym przez media rokoszu wewnątrz PiS.

09.2010 - Aleksander Kwaśniewski (1/3 progamu)
6.09.2010 - Stefan Niesiołowski, Zbigniew Girzyński, Andrzej Celiński (1/3 progamu)
13.09.2010 - Katarzyna Piekarska, Jacek Kurski, Kazimierz Kutz, Tomasz Terlikowski (2/3 programu)
20.09.2010 - Róża Thun, prof. Magdalena Środa, Mariusz Błaszczak, prof. Zdzisław Krasnodębski (2/3 programu)6.
27.09.2010 - Donald Tusk (cały program)
4.10.2010 - Janusz Palikot, Joanna Senyszyn (1/2 programu)
4.10.2010 - Marek Siwiec, Ryszard Czarnecki , Andrzej Halicki (1/2 programu)
11.10.2010 - Krzysztof Kwiatkowski, Jerzy Wenderlich, Bolesław Piecha (1/3 programu)
18.10.2010 - Grzegorz Napieralski (1/2 programu)
25.10.2010 - Julia Pitera, Jacek Kurski, Adam Hofman, Tomasz Nałęcz (2/3 programu)
25.10.2010 - Tadeusz Mazowiecki (1/3 programu)
8.11.2010 – Bronisław Komorowski (cały program)
15.11.2010 - Hanna Gronkiewicz-Waltz, Czesław Bielecki, Wojciecha Olejniczaka (2/3 programu)
15.11.2010 - Paweł Poncyliusz (1/2 programu)

I po wyborach samorządowych:
22.11.2010 - Aleksander Kwaśniewski (1/2 programu)
22.11.2010 - Stefan Niesiołowski, Adam Hofman, Jerzy Wenderlich (1/2 programu)
29.11.2010 - Tomasz Nałęcz, Jacek Kurski (1/2 programu)
13.12.2010 - Janusz Palikot (1/3 programu)
13.12.2010 - John Godson (1/3 programu)

Jan Pospieszalski

W 2010 roku programy bezpośrednio poświęcone wyborom przy uczestnictwie kandydatów, lub przedstawicieli partii były tylko dwa. Jeden przed wyborami prezydenckimi i jeden przed wyborami samorządowymi. Trudno założyć, że tematyka innych programów nie mogła mieć politycznych odniesień. Mówienie o powodzi może być tak odbierane, podobnie politycznie i wyborczo może być odebrane unikanie mówienia o przyczynach powodzi, czy problemach z pomocą powodzianom.

17.06.2010 24 godziny przed ciszą, przed pierwszą tura gośćmi byli: Bartosz Arłukowicz, SLD; Ludwik Dorn, Polska Plus; Jacek Kurski, PiS; Janusz Piechociński, PSL. Poseł PO Andrzej Halicki nie przyszedł w ostatniej chwili.

03.11.2010 dyskutowano na temat czy Polsce samorządowej partia pomaga czy szkodzi?  Gośćmi byli: Grzegorz Kostrzewa-Zorbas, radny Sejmiku woj. mazowieckiego, PO; Grzegorz Banaś, kandydat na prezydenta Kielc, PiS; Sławomir Świerzyński, kandydat do Sejmiku woj. mazowieckiego, PSL; Tadeusz Chudecki, radny. Spośród widzów głos zabierali: Lech Łuczyński, kandydat do Sejmiku Wojewódzkiego, Prawica Rzeczpospolitej;  Hubert Świtalski, Krajowa Wspólnota Samorządowa; Arkadiusz Lewandowski, Telewizja CW 24TV we Włocławku; Andrzej Pietrasik, burmistrz Płońska.

 

Opublikowane za http://www.blogpress.pl/node/7624