Wyżeł turecki - pies z dwoma nosami

W samym Stambule jest około 150 000 bezpańskich psów. Można więc oszacować iż w całej Turcji żyje około 1,3 mln psów. Według badaczy populacja wyżła tureckiego wynosi tylko 200, czyli około 0,015% całej psiej populacji kraju, co sprawia iż jest jedną z najrzadszych ras psów. Cechą charakterystyczną tego psa jest nos przypominający widelec, stąd też jego turecka nazwa çatalburun (çatal - widelec, burun - nos). Wyżeł turecki nie jest rozpoznawany przez FCI, sporo osób, nawet w Turcji, nie ma pojęcia o istnieniu tej rasy.

Historia rasy

Istnieje kilka historii na temat pochodzenia tej rasy, jednak żadna nie została potwierdzona naukowo. Wiadomo jedynie, że pies ten pochodzi z Gór Tarsus (obecnie prowincja Mersin w Południowej Anatolii), mieszka tam od co najmniej lat 30. XX wieku, ale teorii na temat tego jak tam się pojawiła jest wiele.

   

^{Prowincja Mersin, źródło:  https://en.wikipedia.org/wiki/Mersin_Province}

Według jednej z nich podwójny nos związany jest z niezwykłą mutacją. Pewnego dnia w Górach Tarsus urodził się pies z dwoma nosami. Ludzie myśleli, że dzięki niezwykłym nosom pies posiada lepszy węch, dlatego zaczęli krzyżować ze sobą psy z tą właśnie cechą, tworząc nową rasę. Możliwe nawet, że miało to miejsce wieki temu, a pies przywędrował do Europy między VIII a XI wiekiem kiedy to Hiszpania była pod panowaniem Arabów, lub w XII wieku kiedy rycerze powracali z wypraw krzyżowych na Bliskim Wschodzie. To by oznaczało, że wyżeł turecki jest pradziadkiem wszystkich wyżłów na świecie.

Według innej teorii nie ma żadnych potwierdzonych dowodów na tureckie pochodzenie wyżłów. Mamy dowody na sprowadzenie niektórych ras do Europy z Bliskiego Wschodu czy Północnej Afryki, jednak wiele dowodów świadczy o tym, że nie były to wyżły. Posiadamy wiele badań świadczących o tym, że psy te nie były częścią tradycji myśliwskiej na Bliskim Wschodzie czy w Azji, nawet dzisiaj podczas tradycyjnych polowań ich nie ujrzymy (co również wyjaśnia dlaczego nie posiadamy ilustracji czy zdjęć wyżła tureckiego sprzed lat 30. XX wieku).

Najbardziej prawdopodobna teoria sięga XVIII wieku (według innych źródeł XIX), kiedy to bardzo podobny hiszpański pies z dwoma nosami, Pachón Navarro (dawny wyżeł hiszpański, przodek obecnego wyżła pirenejskiego), został sprowadzony do Południowej Anatolii. Psy zadomowiły się w Górach Tarsus, gdzie z czasem wyodrębniła się nowa rasa. Sposób polowania i zwinność wyżła tureckiego bardzo przypomina dawnego wyżła hiszpańskiego, co zapewne świadczy o bliskim pokrewieństwie tych dwóch ras.

^{Pachón Navarro, czyli dawny wyżeł hiszpański, źródło: https://theblissfuldog.com/blogs/news/115582019-pachon-navarro-the-double-nosed-dog-really i https://en.wikipedia.org/wiki/Pach%C3%B3n_Navarro}

^{Çatalburun, czyli wyżeł turecki, źródło: https://www.milliyet.com.tr/yerel-haberler/mersin/catalburun-irki-saflasiyor-12131415 i https://sosyal.petlebi.com/catalburun/ozellikleri}

Hodowla rasy

W Centrum Reprodukcji i Rehabilitacji Wyżła Tureckiego (Çatalburun Üretim ve Rehabilitasyon Merkezi), Gmina Metropolitalna Mersin (Mersin Büyükşehir Belediyesi), pracuje nad czystością rasy. W ośrodku tym bada się pochodzenie, genetykę i cechy rasy, zwłaszcza niezwykły zmysł węchu wykrywający narkotyki w prawie wszystkich warunkach. W połowie 2017-go roku w ośrodku mieszkało 55 dorosłych wyżłów (19 psów i 36 suk), 5 średnich szczeniąt (3 psy i 2 suki), oraz 19 nowonarodzonych szczeniąt. Wszystkie zwierzęta w są fotografowane, czipowane i rejestrowane. Ważne jest by hodowla nie przebiegała w sposób losowy i nieprzemyślany, a zaplanowany. By było to możliwe gmina współpracuje z wieloma instytucjami: Tymczasowym Schroniskiem dla Zwierząt, Wydziałem Weterynaryjnym Gminy Metropolitarnej Mersin, Zarządem Bezpańskich Zwierząt, mieszkańcami wiosek Gór Tarsus oraz Klubem Myśliwskim. By podwyższyć jakość badań, grupa naukowców kontaktuje się także z właścicielami wyżłów poprzez specjalny formularz Çatalburun Kayıt Formu. Dzięki ogromnemu zaangażowaniu tak wielu osòb, w czerwcu 2020-go roku ogłoszono iż osiągnięto 87% czystość rasy.

Opis rasy

^{Psy w Centrum Reprodukcji i Rehabilitacji Wyżła Tureckiego, żródło: https://www.hurriyet.com.tr/amp/catalburun-irki-saflastiriliyor-40501869}

Nie patrząc na podwójny nos, wygląd wyżła tureckiego nie odbiega od wyglądu typowego wyżła, jest jedynie masywniejszy. Jest to duży pies z głęboką klatką piersiową i atletyczną budową. Jego sierść jest krótka, zazwyczaj biała pokryta łatami i plamkami: wątrobianymi, podpalanymi, czarnymi lub brązowymi, Mają klasyczną dla typu kształt czaszki z długą kufą zakończoną podwójnym nosem. Warto zwrócić uwagę, że nie jest to podwójny nos, a nozdrza oddzielone od siebie głęboką szczeliną. Czasem cecha ta jest tak silna, że nosy posiadają własne grzbiety nosa. Uszy wyżła tureckiego są opadające, a ogon długi i przypominający nieco bicz.

Çatalburun jest mądrym, spokojnym, przyjaznym dzieciom psem. Przy odpowiednim treningu może stać się dobrym towarzyszem rodziny, jednak nie powinien mieszkać w apartamencie, gdyż brak przestrzeni może go sfrustrować. Zdecydowanie wymaga dużo ruchu i aktywności fizycznej, lubi aportować, a przy odpowiednim treningu może być bardzo dobrym tropicielem i pływakiem. Jest terytorialny, nie przepada za towarzystwem innych psów, może być wobec nich agresywny.

Początkowo rasa ta była używana podczas polowań. Potrafi się skradać nie zdradzając swego położenia, kiedy zlokalizuje zwierzynę staje prosto w jednym miejscu. Jest cichym psem, nie lubi szczekać.

Tarsus Çatalburun, bo taka jego pełna turecka nazwa, jest niezwykle ciekawym psem. Wiele instytucji i ludzi studiuje, bada i walczy o to by wyżeł ten został oficjalnie uznaną rasą. Może za kilka, kilkanaście lat zobaczymy na polskich wystawach przedstawiciela tej rasy.

_Bibliografia

_{https://petolog.com/dogs/katalburun}

_{https://burvet.com/catalburun/}

_{https://www.dogzone.com/breeds/catalburun/}

_{https://theblissfuldog.com/blogs/news/115582019-pachon-navarro-the-double-nosed-dog-really}

_{https://en.wikipedia.org/wiki/Pach%C3%B3n_Navarro}

_{https://www.milliyet.com.tr/yerel-haberler/mersin/catalburun-irki-saflasiyor-12131415}

_{https://sosyal.petlebi.com/catalburun/ozellikleri}

_{https://en.wikipedia.org/wiki/Mersin_Province}

_{https://www.hurriyet.com.tr/amp/catalburun-irki-saflastiriliyor-40501869}

_{http://pointingdogblog.blogspot.com/2013/06/breed-of-week-turkish-pointer_17.html?m=1}