Gorąca fuzja i koła zamachowe...

   Zapewne w związku z deficytem energii znów pojawił sie na Salonie24 temat fuzji jądrowej (tym razem tylko gorącej). Impulsem stało się doniesienie NIF o uzyskaniu  dodatniego bilansu energetycznego (2.05 MJ wkładu, 3.15 MJ uzyskanej energii fuzji - czyli zysk 1.1 MJ =0 .3 kWh! Nawet na porządne wyprasowanie koszuli nie wystarczy!  Odpowiedź na pytanie "a jak długo trwała reakcja fuzji?" - około 4 miliardowe części sekundy (w oryginalnej informacji 4 bilionowe - ale przecież to było w USA).

https://www.llnl.gov/news/national-ignition-facility-achieves-fusion-ignition

    Oczywiście eksperymentatorom z LLNL należy pogratulować sukcesu, który potwierdził praktyczną możliwość realizacji pomysłu Prof. Sylwestra Kaliskiego z naszego Laboratorium Fizyki Plazmy i Mirosyntezy Laserowej, lecz do słów piosenki "kupię Skodę na wodę" jeszcze bardzo daleko. Wystarczy przyjrzeć się tej komorze reakcji otoczonej laserami i spróbować choćby pobieżnie oszacować koszty jej realizacji:

 https://www.llnl.gov/sites/www/files/2022-12/targetChamber.jpg

   Jak na razie "na dłuższe łokcje" (dokładnie przez 5 sekund) udało się prowadzić reakcję w tokamaku JET w Culham (GB). No i energia nie ta - 59 MJ czyli około 16 MWh i to przez 5 sekund! To już na co-nieco wystarczy! JET już w 1997 r. osiągnął większą moc fuzji (16 MW) ale w znacznie krótszym impulsie - tak, że w grudniu 2021 uzyskano z fuzji jądrowej D-T dwa razy więcej energii niż w 1997 r.
NB. to też spora instalacja, ale JET żyje nie tylko z tokamaka - prowadzone też były (czy nadal są nie wiem) próby syntezy zderzeniowej (była taka idea "czystego wybuchu" prof. Kaliskiego oparta chyba na pomysłach Ulama), ale obiecujące wyniki półtechniczne daje na razie tylko tokamak. Stąd decyzja międzynarodowego konsorcjum o budowie ITER.  

https://ccfe.ukaea.uk/research/joint-european-torus/

    O ITER już sporo pisano - zobaczymy, co dalej bo wojna takim wspólnym projektom nie sprzyja (ITER to nie bomba!). Na razie Rosja nie wycofała się z projektu (w końcu Tokamak to ich pomysł - Sacharow i Tamm z lat 1950):

https://sciencebusiness.net/news/iter-faces-further-delays-if-key-parts-stuck-russia

występują jednak opóźnienia. O tym, skąd i jak brać tryt napisano już tomy prac. Szanowny Snafu - nikt nie buduje za 10+ mld $  pieca na węgiel, wiedząc, że "wungla nie ma i nie będzie" (choć może są i tacy się zdarzają).

    A na koniec ciekawostka - problemem JET jest duże zapotrzebowanie na moc, ale w impulsie. Sieć GB gwarantuje dla JET Culham około 450 MW, ale obecnie potrzeba dwa razy więcej (nawet do 1 GW). Znaleziono rozwiązanie godne Aleksandra Macedońskiego - koła zamachowe!
Zbudowano dwa takie koła zamachowe (fi=10 m, masa 600 ton każde), które współpracują  z silnikami i generatorami - szczegóły w linku:

https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1243/PIME_PROC_1986_200_013_02

https://www.power-technology.com/marketdata/efda-jet-fusion-flywheel-energy-storage-system-uk/

Niestety, ich pomysłodawca i projektant już nie żyje - ale szacunek za pomysłowość się należy!