Podczas późnych godzin minionego niedawno Wieczoru Wigilijnego na blogu p.Leskiego trwała miła i wesoła atmosfera wymiany informacji, kto i co ,znalazł pod choinką od św.Mikołaja.
Nie wziąłem w nie udziału, gdyż o moim prezencie wiedziałem tylko tyle ,że ma dużą masę, szacując tak ręcznie - kilka kilogramów. Umówiliśmy się bowiem w rodzinie , że otwieramy i delektujemy się prezentami dopiero po powrocie z pasterki.
Mój prezent rzeczywiście był “masywny,” bo książka liczy pond tysiąc stron i gdy piszę ten post przeczytałem dopiero zaledwie ponad trzysta.
Jest to najnowsze wydanie słynnej: “The Oxford Handbook of Religion and Science”.
Anglosaska tradycja wydawania “handbuków” z różnych dziedzin wiedzy, nie ma ścisłego odpowiednika w moim kraju. Nasze leksykony i słowniki wiedzy z określonych dyscyplin naukowych nie mogą być zestawiane z anglojęzycznymi lub niemieckimi “Handbuchami”, tak z powodu formy redakcyjnej, jak i poziomu.
Odkryta w czasach Oświecenia francuskiego przez “encyklopedystów”, odrodzona w Niemczech czasów weimarskich, przyjęta i wzbogacona przez brytyjskie wydawnictwa uniwersyteckie, tradycja podręcznych encyklopedii specjalistycznych, ma prostą formułę realizacyjną:
jest to zbiór obszernych rozpraw(artykułów), zaopatrzonych w wyczerpującą bibliografię tematu i napisanych przez specjalistów- autorów badań i odkryć w określonej dziedzinie, o kompozycji (układzie) treści logicznie klarownej, zaprojektowanej przez redaktora merytorycznego “handbuka”.
W przypadku oxfordzkiego tomu ,zredagował go “duet” profesorów filozofii i religioznawstwa : Phillip Clayton i Zachary Simpson.
Przytoczę strukturę tematyczną książki, gdyż jej analiza przez czytelników tego postu może być wielce pouczająca, a mnie posłuży do napisania kilku krytycznych ( i może złośliwych ?) uwag na temat salonowych dysput problemu religia/nauka.
Religia i nauka w tradycji światowej
Rozważa się tutaj relacje między nauką a :hinduizmem, buddyzmem, judaizmem, chrześcijaństwem ,ateizmem.
Włączenie ateizmu do pakietu funkcjonujących religii (kościołów) światowych, to stara tradycja filozofii religii Zachodu dowiedziona i uzasadniona faktem spełniania przez ateizm, klasycznych definicji religii, definicji projektowanych i upowszechnianych właśnie przez eminentnych leaderów ateizmu począwszy od czasów jońskich materialistów.
Część II
Rozumienie religii w świetle współczesnych nauk
Religia oświetlona jest ze stanowiska :kosmologii, fizyki , molekularnej biologii, teorii ewolucji, ekologii, neurofizjologii, psychologii, socjologii oraz antropologii filozoficznej.
Część III
Głowne domeny odziaływania religia-nauki
Omawia się tutaj wzajemne wpływy zależności między: historią nauki i historią religii,filozofii nauki i filozofii religii, metafizyki i nauki, teologii fundamentalnej oraz teologii praktycznej i etyki.
Część IV
Metodologiczne aspekty problematyki religia/nauka
1.Religia ze stanowiska kultury i wiedzy
2.Religie naturalne
3.Nauka w świetle filozofii procesu N.Wwhitheada
4.Anglosaski postmodernizm o końcu dialogu religia/nauka
5. Ewolucja rozumienia wiary w trynitaryzmie
6. Doświadczenie religijne,psychologia cognitywna i przyszłość religii
7.Na drodze do post-metafizycznego rozumienia integracji religii i nauki.
Część V
Główne problemy dyskusji religia/nauka
1.Religia/nauka, czy teologia nauki ?
2.Nauka,teologia i Boże działanie
3.Panenteizm i jego krytyka
4. Inteligentny Projekt i jego krytyka
5.Feminizm
6.Etyczne i humanistyczne aspekty ekologii
Część VI
Problem wartości w nauce i w religii
1.Teologia i ekologia
2.Etyka środowiska przyrodniczego
3.Biotechnologia a religia i nauka
4.Relacje między światem ludzkiem a zwierzęcym
W tomie jest pomieszczonych 57 rozpraw napisanych przez 61 autorów reprezentujących wyłącznie anglosaski świat akademicki z czterech kontynentów: Europy,obu Ameryk i Australii.Na podstawie typu uczelni oraz rzadkich oświadczeń bezpośrednich, oraz oczywiście samego tekstu sądzę, że 29 autorów reprezentuje podejście do tematu jawnie ateistyczne lub agnostyczne, pozostali reprezentują stanowiska filozofii chrześcijańskiej ze zdecydowaną przewagą protestantyzmu.
Wśród całości zestawu autorskiego występują znane osobistości rangi światowej jak np.
John Polkinghorne,Seyyged Hossein Nasr,Peter Atkins,Wolfhart Pannenberg,Owen Flanagan,Ken Wilber,Robert John Russell,Tom Tracy,George F.Ellis,Carl Gillert,Ann Pedersen.
Uderzający jest całkowity brak takich medialnych ,wojujących ateistów jak np.: R.Dawkinson,S.Weinberg lub W.Harris.
Myślę ,że ewentualne teksty tych autorów nie spełniłyby kryteriów doboru redakcyjnego materiałów do tej monumentalnej pracy zbiorowej, a mianowicie: żródłowość analiz, rzeczowość i obiektywizm , precyzja dowodzenia logicznego oraz całkowita eliminacja publicystycznej eurystyki.
Istotną cechą tej pracy jest jej wyczerpalność i pełnia zakresu szczegółowej problematyki tematu relacji : religia/nauka.Jest to rzeczywiście znakomita podręczna encyklopedia specjalistyczna z zakresu pogranicza filozofii religii i filozofii nauki.
Następną jej cechą jest fakt, iż w wielu rozprawach mamy do czynienia z tezami lub hipotezami po raz pierwszy formułowanymi i odkrywanymi przez badaczy.W tym momencie ,pozycja ta nawiązuje do słynnych «handbuchów» niemieckich ,w których czytelnik miał zazwyczaj do czynienia z «pierwszą ręką».Przypomnę słynne «Handbuch der Physik» Kolhrauscha, lub Grimsehla z początków XX wieku. W książce omawianej zapoznałem się dokładnie ze wszystkimi tekstami dotyczącymi relacji fizyka(kosmologia)/religia .Myślę tutaj o rozprawach :
1. Cosmology and Religion , Bernard Carr
2. Fundamental Physics and Religion , Kirk Wegter-McNelly
3. Quantum Physics and the Theology of Non-Interventionist Objective Divine Action , Robert John Russell
4. Physics, Complexity, and the Science-Religion Debate , George F. R. Ellis
Treści tych rozpraw przynoszą nowe spojrzenia na relację między «Bożym działaniem»( Divine Action) a prawami przyrody,zagadnienie Bing-Bangu a Księga Rodzaju oraz zasada antropiczna a ewolucja darwinowska.Wrócę szczegółowiej do tych kwestii w osobnych postach.Obecnie zasygnalizuję dwie sprawy.
Po pierwsze,oxfordzki tom rozpraw na temat relacji: religia/nauka powinien być wydany w polskim tłumaczeniu.Oficyna Pruszyński i Ska wydaje się być najlepszym kandydatem do wykonania tej pracy edytorskiej.Zainteresowanie problematyką jest ogromne i potrzeba podniesienia poziomu intelektualnego chrześcijan w kraju – oczywista.
Po drugie,salon24 –moim zdaniem- zaczyna wyrównywać front -co do poziomu- blogów poświęconych problematyce wiary,religii i nauk z poziomem forum onetu, na którym jak wiadomo, króluje ignorancja,zapiekłość i agresja ateuszy granicząca z niepoczytalną furią (nie ośmieszę się dotykając kwestii językowych ekspresji wypowiedzi tam zamieszczanych, bowiem nie wiele się różnią od języka środowisk kryminalnych).Coraz liczniejsze są wpisy salonowe na tak niskim poziomie merytorycznym,że włączanie się do dyskusji dowodziłoby braku szacunku dla własnej osoby.
Oxfordzki zespół autorski filozofów religii i nauki pokazuje, jak detalicznie powinna przedstawiać się domena relacji nauka/religia w ujęciu bezstronnym i rzeczowym.Odnoszę wrażenie ,że nie została pominięta z żadnych wazniejszych kwestii relacji między religią i nauką.Domena tej relacji jest otwarta i pełna inspiracji do własnych przemyśleń.
Literatura
The Oxford Handbook of Religion and Science”,ed.by Phillip Clayton & Zachary Simpson,Oxford,2008
No modern scientist comes close to Einstein's moral as well as scientific stature (John Horgan)
Nowości od blogera
Inne tematy w dziale Kultura