Medal Diraca ,jako nagrodę za wybitny wkład w postęp fizyki teoretycznej i kosmologii ,uzyskali 8 sierpnia 2013 roku trzej fizycy: Thomas Kibble, James Peebles i Martin Rees.
Medal Diraca jest przyznawany corocznie ( od 1985 roku)przez Międzynarodowe Centrum Fizyki Teoretycznej ( ICTP ) imienia Abdus Salama w Trieście.
ICTP założył w 1964 roku pakistański fizyk, noblista – Abdus Salam i również on ustanowił medal Diraca. A.Salam to niezwykła postać w dziejach fizyki współczesnej.
W pewnym zakresie twórczości podobny do Nielsa Bohra. Również mistrz kształcenia młodych kadr i geniusz organizatorski międzynarodowych badań, zakładania instytutów badawczych, formowania celów i programów grup konferencyjnych i seminaryjnych. Jednak głównie: twórca współczesnej nauki przyrodniczej w Pakistanie, realizator pakistańskiego programu fizyki i technologii nuklearnej, to on wprowadził Pakistan do „klubu atomowego”.
Prof.Abdus Salam (1926-1996)
A jednocześnie błyskotliwy geniusz matematyczny(w wieku 2o lat doktorat z fizyki teoretycznej obroniony „cum laude”). Bez jego prac, kwantowa fizyka teoretyczna byłaby w powijakach do dzisiaj. Był współautorem małej unifikacji oddziaływań(unifikacja elektromagnetyzmu z oddziaływaniem słabym: Salam-Weinberg-Glashow).
Stworzony przez Salama ICTP działa- od momentu powstania- równolegle z CERN znakomicie harmonizując się z nim. W CERN-ie jest fizyka laboratoryjna i doświadczalnicy (LEP,LHC) , w Trieście zaś króluje teoria ,czyli matematyka, fizyka teoretyczna, kosmologia.
Kiedy należeliśmy do „Trzeciego świata”, Triest i ICTP dla polskich fizyków było jedynym oknem na wolny świat(Dubna to było „okno” na inny rodzaj świata- pachniało militariami),tam można było poznać i posłuchać światowej sławy teoretyków fizyki. A także, własne próby twórczości poddać ich ocenie lub poradom. ICTP było (i jest nadal)prawdziwą „Mekką”, szczególnie dla młodych adeptów fizyki teoretycznej, tam można spotkać stażystów również z Wrocławia, Krakowa, Warszawy.
Tegoroczni nagrodzeni medalem Diraca powiększają listę laureatów, na której figurują między innymi tacy współtwórcy fizyki współczesnej jak:E.Witten,W.Zeldowcz,B.Zumino,D.Gross,N.Bogoliubow,S.Coleman,F.Wilczek,A.Linde,J.Polchinski,J.Maldacena.
Z trójki tegorocznych laureatów ,w Polsce znany jest - z bardzo dobrych prac popularnonaukowych [1-2-3] - Martin Rees, astrofizyk brytyjski, twórca modelu powstawania kwazarów, a także
Martin Rees,baron von Ludlow ( 1942 -)
autor hipotezy, według której w centrach galaktyk spiralnych znajdują się olbrzymie czarne dziury.
Ubolewam ,że dwaj pozostali laureaci są praktycznie nieznani u nas.
ThomasKibble ,uczeń A.Salama, emerytowany profesor z Imperial College w Londynie, ma swój wkład w teorię bozonu Higgsa i dla mnie jego teksty o spontanicznym łamaniu symetrii nie mają sobie równych, toteż wielkim zaniedbaniem jest brak wydania ich tłumaczenia na j. polski.
Prof.Tom Kibble (1932 - )
Zapomina się w Polsce o tym ,że bozon Higgsa i mechanizm Higgsa, to idea autorska nie Higgsa, lecz Toma Kibble. Wspólnie z Geraldem Guralnikiem i Carlem Hagenem [4-5], Tom Kibbel zaproponował istnienie pola zapełniającego czasoprzestrzeń kosmosu i nadającego fundamentalnym cząstkom masę. A więc nie „pole Higgsa”, lecz „pole Guralnika-Hagena-Kibble-Higgsa”.
Jest autorem kilku prac napisanych wspólnie z polskim ,wybitnym fizykiem Wojciechem Żurkiem, będącym obywatelem USA. Jego kurs mechaniki [6]powinien być wydany w kraju.
Philip James Peebles ,specjalista w dziedzinie kosmologii matematycznej , emerytowany profesor na Uniwersytecie Princeton w USA, przewidział i matematycznie opisał najważniejsze właściwości promieniowania reliktowego, stworzył modele statystyczne formowania się gromad galaktyk i rozwijał fizyczną teorię zimnej, ciemnej materii.
Prof. Jim Peebles (1935 - )
Nie mogę pominąć jego wielkiej wiedzy z zakresu filozofii fizyki i metodologii przyrodoznawstwa. James Peebles jest autorem szeregu cennych rozpraw z filozofii i metodologii astrofizyki i kosmologii[7-10]. Jego „Zasady kosmologii fizycznej”[11] powinny być przetłumaczone do użytku naszych studentów.
Cała trójka medalistów i ich badania oraz odkrycia, to fronty badań fizyki w wieku XX-tym , czyli już „klasyka”.
Niestety, klasyka tej nauki nie jest upowszechniona u nas. Jeśli uzupełnię ją o ich mistrza i nauczyciela - Abdusa Salama i jego twórczość, kompletnie niedostępną w kraju, to nie przesadzę, gdy zwieńczę ten tekst jeszcze większym znakiem zapytania: a Paul Dirac jest dobrze znany „tutaj”?
„Tutaj”, to znaczy : w moim kraju, gdzie obowiązkowe, powszechne nauczanie fizyki kończy się w I klasie liceum ogólnokształcącego. Jest to 240 godzin lekcyjnych nauczania ,gdy w 8-letniej szkole podstawowej i 4-letnim liceum było łącznie 560 godzin!
A na maturze, ten przedmiot[czyli fizykę] wybiera zaledwie 4% populacji zdających! I powyższe dzieje się we wrzasku propagandystów ekipy rządzącej o nowoczesności polskiego systemu oświatowego, a reakcją środowisk naukowych, na tę haniebną politykę oświatową, jest służalcze przyzwolenie i zgoda.
Literatura
[1] M.Rees,Przed początkiem,Warszawa,Prószyński i S-ka,1986
[2] M.Rees,Nasz kosmiczny dom,Warszawa,Prószyński i S-ka,1996
[3] M.Rees,Czarne dziury we wszechświecie,Prószyński i S-ka,1999
[4]G.S. Guralnik, C.R. Hagen and T.W.B. Kibble, “Global Conservation Laws and Massless Particles”,Phys. Rev. Lett. 13, 585 (1964).
[5] G.S. Guralnik, “The History of the Guralnik, Hagen and Kibble Development of the Theory of Spontaneous Symmetry Breaking and Gauge Particles”,IJMPA. 24, 2601 ,2009
[6] T.Kibble,Classical Mechanics,5-ed.,Imperial College Press,London,2004
[11]P. J. E. Peebles, Principles of Physical Cosmology (Princeton University Press, Princeton, 1993.
No modern scientist comes close to Einstein's moral as well as scientific stature (John Horgan)
Nowości od blogera
Inne tematy w dziale Technologie
