Byłem dziś na „Czarnym czwartku” w reżyserii Antoniego Krauzego. To z pewnością jeden z najlepszych filmów fabularnych, jakie powstały dotąd na temat epoki PRL. Co ciekawe, naturszczycy i mało znani aktorzy wypadli w nim znacznie lepiej niż tacy mistrzowie jak Wojciech Pszoniak, którego Gomułka jest straszliwie przerysowany. Krauze zrobił znakomicie czyniąc głównym bohaterem prostego człowieka, który nie tylko nie jest wrogiem władz, ale nawet nie demonstruje przeciwko podwyżce cen. Po prostu ginie od przypadkowej kuli, jadąc do pracy w stoczni po słynnym apelu wicepremiera Kociołka. Dyktatury są bezlitosne nie tylko dla swoich wrogów, ale i zwykłych ludzi, którzy mieli pecha znaleźć się w niewłaściwym miejscu, o niewłaściwym czasie. Gratulacje należą się autorom za sposób wmontowania zdjęć archiwalnych w film – czegoś równie udane w dotąd polskim kinie nie widziałem. Znakomita jest też muzyka Michała Lorenca i końcowa piosenka Kazika Staszewskiego – zaaranżowana o niebo lepiej od tego potworka, który można usłyszeć w reklamie filmu.
Mam natomiast też dwie uwagi krytyczne dotyczące przesłania historycznego. Po pierwsze wyeksponowano w filmie wątek obaw Gomułki (i nie tylko jego) przed sowiecką interwencją zbrojną. Tymczasem fakty są takie, że Kreml wykorzystał rewoltę robotniczą w grudniu 1970 r. by pozbyć się relatywnie niezależnego Gomułki i zastąpić go znacznie lojalniejszym wobec ZSRR Gierkiem. Temu służył słynny list sowieckiego Politbiura o konieczności szukania „politycznych rozwiązań”, co było krytyką Gomułki i sygnałem dla jego przeciwników w kierownictwie PZPR. Po drugie, niezorientowany widz może odnieść wrażenie, że w milczącym otoczeniu Gomułki, nikt poza Kliszką nie ponosił odpowiedzialności za decyzję o strzelaniu. Oczywiście odpowiedzialność Gomułki była największa, ale pozostali członkowie kierownictwa PZPR popierali go bez mrugnięcia okiem, aż do chwili nadejścia sygnału z Moskwy.
Inne tematy w dziale Kultura
